1. Η Ουκρανία υπήρχε ως χώρα στον 9ο αιώνα κ.ε. μα δεν ήταν πάντοτε ανεξάρτητη ώστε να αναπτυχθεί. Και οι Ουκρανοί ξεκίνησαν ως έθνος σλαβικών φυλών μα στα 1200 χρόνια της Ιστορίας έσμιξαν με άλλα φύλα, Βίκινγκ, Πολωνούς, Λιθουανούς, Γερμανούς και Ρώσους μετά τον 17ο αιώνα.
Ουσιαστικά η χώρα γεννήθηκε σε ύπαρξη το 1991 με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και τη διάλυση της. Το 92% του πληθυσμού ψήφισε να ανεξαρτητοποιηθεί από τη Ρωσική Ομοσπονδία, όπως πολλές άλλες χώρες που είχαν δεινοπαθήσει υπό το σοβιετικό καθεστώς. Σε κάθε περιοχή της Σοβιετικής Ουκρανίας η πλειοψηφία ψήφισε για πλήρη ανεξαρτησία.
Το 2004 ήρθε μια πρώτη σοβαρή δοκιμασία. Ο Viktor Yanukovych, εκλεκτός του προηγούμενου προέδρου Leonid Kuchma, μα και του Κρεμλίνου, ήταν υποψήφιος πρόεδρος και στο πρώτο μέτρημα των ψήφων φάνηκε να κερδίζει. Μα οι αντίπαλοι και διεθνείς οργανισμοί διάγνωσαν καλπονοθεία και πιεστική καθοδήγηση ψηφοφόρων και το Ανώτατο Δικαστήριο τελικά έδωσε τη νίκη στον V. Yushchenko.
Ήταν μια σημαντική στιγμή για τον Ουκρανικό λαό. Ήταν η επικύρωση της δημοκρατικής αρχής που θέλει καθαρές εκλογές και δυνατότητα διαδοχής προσώπων στην εξουσία. Είναι μια άποψη του Κράτους Δικαίου – που σημαίνει πως ο Νόμος ισχύει εξίσου και για το ανώτατο επίπεδο πολιτικών.
2. Ο Γιανουκόβιτς κέρδισε την προεδρική εκλογή το 2010 κανονικότατα. Είχε προσλάβει ως σύμβουλο τον Paul Manafort – που αργότερα προωθούσε τον Ντόναλτ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Μα πάλι είχε τη στήριξη της Ρωσίας. Η εκλογή (ενάντια στην Yulia Timoshenko) επιβεβαίωσε την κανονική αλλαγή προσώπων στην εξουσία – σε αντίθεση με τη Ρωσία.
Μα ο προσανατολισμός της Ουκρανίας ήταν σταθερά ευρωπαϊκός. Όλη η κουλτούρα των Ουκρανών ήταν ευρωπαϊκή εκτός από τα χρόνια της Σοβιετικής κατοχής. Παρότι ταπεινοί υπήκοοι των Τσάρων, στον 18ο αιώνα, κατείχαν υψηλές θέσεις στη διοίκηση, παιδεία και Τέχνες στη Ρωσική αυτοκρατορία. Αργότερα όμως οι Ρώσοι τους υποβάθμισαν. Έτσι ήθελαν τώρα, το 2013, τη συντροφιά των μελών της ΕΕ, μακριά πάλι από τη Ρωσία.
Μια από τις δυσκολίες που η νέα χώρα αντιμετώπιζε ήταν η διαφθορά, και λόγω της προσωπικής απληστίας πολλών Ουκρανών και λόγω κληρονομιάς από το σοβιετικό καθεστώς. Ο Γιανουκόβιτς έκλινε πολύ περισσότερο προς τα ρωσικά ήθη και τα προώθησε τώρα ως πρόεδρος. Δημιούργησε μια κλεπτοκρατική ελίτ όπου ο ίδιος συσσώρευε πλούτο και ο γιος του, ένας απλός οδοντίατρος, έγινε ένας από τους πλουσιότερους Ουκρανούς. Άρχισε να φυλακίζει αντιπάλους (π.χ. την Τιμοσένκο!) και να διορίζει σε θέσεις κλειδιά (όπως στο Ανώτατο Δικαστήριο) δικούς του ανθρώπους. Έτσι έχασε την όποια δημοτικότητα είχε.
3. Το 2013 ήρθε σε αμοιβαία κατανόηση με την ΕΕ για μια Συμφωνία Σύνδεσης που θα εξασφάλιζε ακόμα περισσότερο τις επιθυμητές δημοκρατικές ελευθερίες και το Κράτος Δικαίου. Την ίδια χρονιά είχε όμως και περισσότερες επαφές με το Κρεμλίνο που επιπρόσθετα του προσέφερε ένα καλύτερο πακέτο δισεκατομμυρίων και φτηνά καύσιμα.
Στο μεταξύ άρχισαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, όλες ήπιες. Υπήρχαν μεγάλες αδυναμίες στο πολιτικό καθεστώς όπως και στους Ουκρανούς πολίτες που για πρώτη φορά στον 21ο αιώνα είχαν την εμπειρία ειρήνης κι ελευθερίας δίχως βία και καταπίεση από Μπολσεβίκους, Χιτλερικούς και, πάλι, Μπολσεβίκους. Και γι’ αυτό ο γεωπολιτικός προσανατολισμός τους ήταν προς την ΕΕ.
Αλλά στις 21 Νοεμβρίου 2013 ο Γιανουκόβιτς ξαφνικά δήλωσε πως δεν θα υπέγραφε τη Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΕ, διότι προτιμούσε ο ίδιος, αφού συνομίλησε με τον Πούτιν, να ακολουθήσει στενή σχέση με τη Ρωσία και με την Ευρω-ασιατική Οικονομική Ένωση (= Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν). Η “Ευρασία”, όπως ονομάστηκε για συντομία, ήταν η ιδέα των Ρώσων για μια οικονομική ενότητα κρατών αντίπαλη προς την ΕΕ. Κι έτσι ενώ οι Ουκρανοί επί δυο δεκαετίες κρατήθηκαν μακριά από τη Ρωσία και την πολιτική της, ξάφνου τη βρήκαν από πάνω τους κι έπρεπε να αλλάξουν προσανατολισμό.
Έτσι ξεκίνησαν την ίδια μέρα οι ταραχές και η εξέγερση του “Ευρωμεϊντάν” ή σκέτο Μεϊντάν (Maidan Nezalezhnosti = η Πλατεία Ανεξαρτησίας) στο Κίεβο.
4. Με το Μεϊντάν (ξανα-)γεννήθηκε το Έθνος των Ευρωπαίων Ουκρανών.
Συχνά, όχι μόνο σε φιλορωσικές μα και σε ουδέτερες δημοσιεύσεις, διαβάζει κανείς για το λεγόμενο “δεξιό coup κου” που ανέτρεψε τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση της Ουκρανίας. Με τη βοήθεια των Αμερικανών, της CIA και παρόμοια. Περιττό να γράψω πως η φόρμουλα right-wing coup διατυπώθηκε από τους Ρώσους που γρήγορα με τον τρομερό μηχανισμό προπαγάνδας που διαθέτουν και την ψωραλέα ψευδολογία τους την εξάπλωσαν όπου και όπως μπορούσαν.
α) Υπήρξαν ακροδεξιά στοιχεία στο επεισόδιο των διαμαρτυριών που κράτησαν περίπου ως τον Ιούνιο, οπότε υπογράφτηκε η Συμφωνία με την ΕΕ, μα το ακροδεξιό κόμμα Svoboda έχασε χιλιάδες οπαδούς χάρη στο Μεϊντάν και μόνο 300 (στις 800.000 λαού!) ταυτοποιήθηκαν ως ακροδεξιοί.
β) Ένα κου, μια τέτοια ανατροπή, γίνεται από μονάδες στρατού και ανώτερων αξιωματικών (ή άλλη Δύναμη καταστολής). Μα καθόλη τη διάρκεια της εξέγερσης των φοιτητών και πολιτών, ιδίως τον Φεβρουάριο που σκοτώθηκαν πολλοί, οι δυνάμεις καταστολής, αστυνομικοί και ειδικοί αστυνομικοί Berkut, συνελάμβαναν πολίτες, τους ξυλοφόρτωναν και τους πυροβολούσαν. Υπήρξαν περίπου 100 θάνατοι συμπεριλαμβανομένων και 13 αστυνομικών.
γ) Οι Αμερικανοί ουδεμία ανάμιξη είχαν, άσχετα με τη φασιστική προπαγάνδα της ρωσικής πουτινικής αυλής. Στις 17 Δεκεμβρίου το Κρεμλίνο είχε προσφέρει στον Γιανουκόβιτς $15 δις σε ομόλογα και φτηνό φυσικό αέριο.
δ) Τον Γιανουκόβιτς τον καθαίρεσαν από την προεδρία, όχι οι μάζες στην Πλατεία ανεξαρτησίας στο κέντρο του Κιέβου (ούτε η ΣΙΑ της Αμερικής και οι πράκτορές της) μα τα μέλη της Βουλής στις 22/2/14: σε σύνολο 447 οι 328 (73%) ψήφισαν υπέρ της καθαίρεσής του και κανείς ενάντια! Να σημειωθεί πως οι Ρώσοι επίσης ήθελαν την απομάκρυνση του και πως από τις 20 Φεβρουαρίου βρισκόταν στο Κίεβο μια αντιπροσωπεία Ρώσων με αρχηγό τον V. Surkov μα και τον στρατηγό της FSB (= Ομοσπονδιακή Ασφάλεια) Sergei Beseda. Κανείς τους δεν λυπήθηκε που εκδιώχθηκε ο πρόεδρος!
5. Οι Ουκρανοί πολίτες είχαν μαζευτεί στο Μεϊντάν για πατριωτικούς λόγους και μόνο. Ξεκίνησαν με μερικές χιλιάδες διαδηλωτές για να φθάσουν το ένα εκατομμύριο τον Φεβρουάριο 2014. Ήθελαν να απομακρυνθούν όσο πιο πολύ από τη Ρωσία και να συνδεθούν με την ΕΕ. Σε μια έρευνα τότε, το 59% όρισαν εαυτόν ως Ουκρανούς ουκρανόφωνους, 16%, ως ρωσόφωνους και 25% ουκρανο-ρωσό-φωνους! Και όλοι μιλούσαν όποια από τις δυο γλώσσες φαινόταν να ταιριάζει στην περίσταση του παρόντος.
Όπως έδειξε μια άλλη δημοσκόπηση, η τεράστια πλειοψηφία ήθελε τη σύνδεση με την ΕΕ, ήθελε το μέλλον με δυνατότητες επιλογής και αλλαγής κυβέρνησης και, πάνω από όλα, εδραίωση του Κράτους Δικαίου.
Αυτά όλα ο Γιανουκόβιτς τα πέταξε για να έχει το ντηλ με τον Πούτιν. Τον Ιανουάριο 2014 μάλιστα μιμήθηκε το ρωσικό καθεστώς προωθώντας στη Βουλή ένα σχέδιο που περιόριζε τις βασικές ελευθερίες έκφρασης, μετακίνησης και συνάθροισης.
Μια έρευνα έδειξε τότε, μετά από τους πολλούς θανάτους της 22/1/14, πως μόνο 1% θα δεχόταν να παραμείνει στην εξουσία ο Γιανουκόβιτς. Στις 21/2 εξαφανίστηκε από το μέγαρό του και αργότερα εμφανίστηκε στη Ρωσία.
Οι Ουκρανοί έγιναν επιτέλους ένα ελεύθερο έθνος ευρωπαϊκό!
Υπάρχει συνέχεια.
(Οι πληροφορίες προέρχονται από τα άρθρα Maidan και Ukraine 2014 (Wikipedia) και κεφ 4, The Road to Unfreedom, Timothy Snyder, TIM DUGGAN Bks, Penguin, 2018.)
