1. Αυτό είναι πάντα επίκαιρο θέμα! Για την ευτυχία και το κυνήγι της ή την αναζήτησή της έχω γράψει πολλά άρθρα. Έχω γράψει κι ένα για τη γαλήνη του νου. Σήμερα θα επικεντρωθώ στη γαλήνη εξετάζοντας μια διαφορετική μα κοινή στην εμπειρία άποψη. Μα πρώτα καλά είναι να επισημάνουμε πως δίχως γαλήνη εσωτερική, δύσκολα έχουμε και την ευτυχία. Και βέβαια εννοούμε μια διαρκέστερη κατάσταση πέρα από την πρόσκαιρη ευχαρίστηση που έχουμε με την ικανοποίηση μιας επιθυμίας. Το θέμα είναι πάντα επίκαιρο.
Η γαλήνη διαταράζεται από κίνηση. Στη θάλασσα επέρχεται γαλήνη όταν παύει ο άνεμος και σταματούν τα βαθύτερα ρεύματα. Τότε υπάρχει μπουνάτσα, όπως αλλιώς λέγεται.
Όμως τι γίνεται στον ψυχισμό μας; Διότι όταν αναφέρουμε τη γαλήνη εννοούμε ησυχία στον νου, μπουνάτσα στην ακατάπαυστη κίνηση των συγκινήσεων και συναισθηματικών διαθέσεών μας. Εννοούμε, ακόμα, και στην αδιάκοπη ροή των σκέψεων που συχνά είναι πολύ θορυβώδης.
2. Στη βάση όλων αυτών των νοητικών κινήσεων που δεν γαληνεύουν ή δεν το κάνουν σε βάθος και για πολύ, βρίσκεται η επιθυμία – πολλές επιθυμίες για πολλά πράγματα. Κάποτε μάλιστα είναι αυτές αντίθετες μα και αντιμαχόμενες. Όπως π.χ. όταν θέλεις να απαξιώσεις ή ταπεινώσεις κάποιο πρόσωπο που σε πρόσβαλε κι έτσι να νιώσεις την ευχαρίστηση της εκδίκησης μα θέλεις επίσης να δείξεις ανωτερότητα και να το συγχωρέσεις. Έτσι μέσα σου δημιουργείται αρκετό φουρτούνιασμα.
Η ίδια η επιθυμία για γαλήνη γίνεται συχνά σοβαρό εμπόδιο καθώς δημιουργεί ένταση και πρόσθετη προσπάθεια στην επιδίωξη του γαληνέματος.
Το εγώ μας ψιθυρίζει και σχεδιάζει να τακτοποιήσει ένα θέμα ή να διευθετήσει κάποιο άλλο και τότε θα έρθει γαλήνη. Μα στην ίδια τη διαδικασία της διευθέτησης, προκύπτουν 2 ή 3 άλλα θέματα. Θα τελειώσω, σκέφτομαι, αυτά μεθαύριο ή την άλλη βδομάδα. Μα ούτε μεθαύριο ούτε την άλλη βδομάδα τελειώνουν οι διευθετήσεις.
Το αύριο δεν έρχεται ποτέ, όπως λέγεται. Ή έρχεται μα δεν μένει. Έρχεται και παρέρχεται – πάλι και πάλι.
3. Ο Adishankara, ο πρώτος Shankaracharya που έζησε περίπου τον 5ο αιώνα π.κ.ε. (αν και μερικοί τον τοποθετούν 1.000 έτη αργότερα) είναι ίσως ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της Ινδίας και σίγουρα ένας από τους μεγαλύτερους στη γνωστή μας ιστορία, παρότι δεν είναι πολύ γνωστός στη χώρα μας.
Αυτός είπε: “Ο άνεμος της επιθυμίας φέρνει σύννεφα και σκοτεινιά, τις θύελλες της άγνοιας”. Mα, πρόσθεσε, “ο ίδιος άνεμος της επιθυμίας για την αλήθεια διώχνει τα σύννεφα και τη σκοτεινιά και λάμπει τώρα ο ήλιος της σοφίας”.
Η επιθυμία είναι συνήθως εμπόδιο. Ακόμα και η επιθυμία να υπερβεί ο άνθρωπος τον εγωιστή εαυτό με τις ιδιοτέλειες και τις κακίες του και όλο το φορτίο του της έγνοιας και της άγνοιας. Αλλά μπορεί να γίνει χρήσιμο σύνεργο στην εδραίωση της γαλήνης και αυτοπεποίθησης, αν και όταν μάθει από κάποιον πώς να το επιτύχει αυτό.
Πολλοί νομίζουν πως θα το κατορθώσουν μόνοι τους. Δεν ξέρω πού βασίζουν αυτήν την πλανερή αντίληψη. Εικάζω, από όσα έχω παρατηρήσει στα 45 έτη που διδάσκω, πως πρόκειται για μια έπαρση που βεβαιώνει πως ξέρει και πως έχει την ικανότητα να το κάνει. Και για μια απροθυμία να υποταχθεί στη βούληση άλλου, του δασκάλου, έστω κι αν ο άλλος γνωρίζει καλύτερα από πείρα.
4. Οι άνθρωποι συνήθως, όχι πάντα ούτε όλοι, νομίζουν πως κάνουν πνευματική εργασία και έχουν απτά αποτελέσματα όταν νιώθουν καλά, είναι γεμάτοι ευεξία και όλα φαίνονται ρόδινα.
Τέτοια βεβαιότητα είναι λαθεμένη και πολύ παραπλανητική.
Πραγματική εργασία γίνεται όταν υπάρχει εσωτερική ένταση και ταραχή, σύγκρουση και τριβή. Ο οπαδός τότε κάνει τρομερές προσπάθειες να αποστασιοποιηθεί, να αποταυτιστεί από την ταραχή και τριβή χωρίς, όπως του φαίνεται τότε, να το κατορθώνει. Δεν καταλαβαίνει πως εκείνη η έντονη, σχεδόν εύελπις προσπάθεια δημιουργεί αποθέματα ενέργειας που αργότερα θα του φέρουν εκλάμψεις κατανόησης και γαλήνης.
Αν προσπαθείς να αποφύγεις σήμερα τη θλίψη και αντιξοότητα του αύριο, το μόνο που πετυχαίνεις είναι να χάσεις από το σθένος του σήμερα και να συναντήσεις αυξημένη αντιξοότητα και θλίψη αύριο.
Μην περιμένεις τη γαλήνη (κι ευτυχία) στο μέλλον. Η προσδοκία είναι μια συναισθηματική κίνηση του νου που προκαλεί ταραχή, πολλή ή λίγη.
Μόνο στο παρόν με την ήσυχη αντιμετώπιση των καταστάσεων που αυτό φέρνει έχεις την ικανοποίηση που είναι αληθινή γαλήνη.
