1. Ας πάμε πίσω στο βιβλίο Εκκλησιαστής της Παλαιάς Διαθήκης. Με αυτό ξεκινήσαμε. Αρχίζει με την επισήμανση – «Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης.» Διότι, όπως εξηγεί, τα πάντα στον κόσμο είναι παροδικά.
«Γενεά πορεύεται και γενεά έρχεται… και ανατέλλει ήλιος και δύνει…και εις τον τόπον αυτού έλκει [=καταλήγει στον τόπο του]…πορεύεται στον Νότον και κυκλοί [=στρίβει σε κύκλο] προς Βορράν…Κυκλοί κυκλών πορεύεται το πνεύμα και επί κύκλους αυτού επιστρέφει [ = ο αέρας φυσά και κινείται κυκλικά και ξαναγυρίζει στους κύκλους του]…Πάντες οι χείμαρροι πορεύονται εις την θάλασσαν και…ουκ έστιν εμπιμπλαμένη [= η θάλασσα δεν γεμίζει] εις τον τόπον ου οι χείμαρροι πορεύονται εκεί αυτοί επιστρέφουσι του πορευθήναι [= εκεί από όπου ξεκινούν οι χείμαρροι, στον ίδιο τόπο επιστρέφουν για να ξαναπορευθούν]…Τι το γεγονός; αυτό το γενησόμενον [= αυτό θα (ξανα)γίνει] και τι το πεποιημένον; αυτό το ποιηθησόμενον και ουκ έστιν παν πρόσφατον [=καινούριο] υπό τον ήλιον.»
Και ποιος θα πει, λέει τελικά, «Ιδού κάτι καινούριο!»; Αυτό ήδη έγινε «εν τοις αιώσι τοις γενομένοις από έμπροσθεν ημών [=στους αιώνες, κόσμους, που έγιναν πριν από μας].»
2. Ο Εκκλησιαστής μιλάει εδώ για άλλες διαστάσεις του χρόνου. Τα πάντα στον κόσμο, έτσι όπως τα εμπειρόμαστε στη μονοδιάστατη γραμμική διαδοχή είναι μάταια – «ματαιότης ματαιοτήτων».
«Μάταιος» σημαίνει «άσκοπος, κενός, που δεν φέρνει αποτέλεσμα».
Ένα γεγονός στη γραμμική διαδοχή δεν προκαλεί άλλο γεγονός, όσο κι αν νομίζουμε, όσο κι αν φαίνεται, πως έτσι γίνονται τα πράγματα. Αν πάρουμε την απλή διαδοχή «αφύπνιση, έγερση, πλύσιμο, ντύσιμο, προγευμάτισμα» (στο §4, πιο κάτω) – το ένα γεγονός δεν προκαλεί το άλλο: η αφύπνιση δεν προκαλεί την έγερση και το ντύσιμο το προγευμάτισμα. Κάθε γεγονός είναι αποτέλεσμα βούλησης ή επιθυμίας και νοημοσύνης.
Ομοίως, όταν βρέχει ποτίζονται τα χωράφια και βλασταίνουν (ή αναπτύσσονται) φυτά. Μα είναι οι νόμοι στον αόρατο κόσμο που ενεργούν και παράγουν τη βλάστηση: είναι η αόρατη φύση και λειτουργία του νερού, του χώματος της γης και του σπόρου ή της ρίζας, που λειτουργούν κάθε στιγμή κι έτσι ο σπόρος και η ρίζα πίνουν την υγρασία που κρατιέται από τη βροχή, καθώς αυτή διαχέεται μέσα στο χώμα.
Χωρίς την αόρατη διάσταση, όλα είναι «ματαιότης ματαιοτήτων», δηλ. κενά, δίχως αποτέλεσμα, δίχως γεγονότα!
3. Αλλά ο παράξενος αυτός προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης αναπτύσσει και την ιδέα της ανακύκλησης ή επανάληψης χρησιμοποιώντας τρία προφανή παραδείγματα.
Μιλάει πρώτα για την πάροδο των γενεών. Αμέσως μετά μιλά για την κυκλική πορεία του ήλιου που ανατέλλει και δύει και κάνει τον κύκλο του προς νότο και βορρά, επαναλαμβάνοντας τους κύκλους του. Μετά αναφέρεται στους κύκλους του αέρα. Για τρίτο παράδειγμα παίρνει τον κύκλο του νερού που ως χείμαρροι (=ποτάμια και ρυάκια) κυλά στη θάλασσα και από εκεί ξεκινά πάλι σε νέο κύκλο ως ατμός και βροχή και χείμαρροι.
Δεν υπάρχει τίποτα το πραγματικά νέο στον κόσμο. Ότι γίνεται, κάθε γεγονός, έχει ξαναγίνει σε προηγούμενους «αιώνες». Αυτό επιδέχεται διπλή ερμηνεία.
4. Η μία είναι πως το γεγονός στη γραμμική διαδοχή έχει γίνει στα ανώτερα επίπεδα που ονομάσαμε Αιτιακό και Λεπτό: η Νοημοσύνη συλλαμβάνει και επιθυμεί κάτι, αυτό εκδηλώνεται διατυπωμένο και σχεδιασμένο στο Λεπτό επίπεδο και μετά υλοποιείται στον υλικό κόσμο της γραμμικής διαδοχής.
Νοημοσύνη
| | | | | | Αιτιακό – Επιθυμία.
| | | | | |
| | | | | | Νοητικό – Διατύπωση.
| | | | | |
| | | | | | Υλικό – Γεγονός.
7.00 7.05 7.06 7.10 7.13 7.20….
Αφύπνιση Έγερση Πλύσιμο Ντύσιμο Ετοιμασία Πρόγευμα
Τα παραδείγματα όμως που δίνει ο Εκκλησιαστής μιλούν σαφώς για μια κυκλική κίνηση έτσι που να υπαινίσσονται ανακύκληση και επανάληψη. Στα επόμενα δύο διαγράμματα η κίνηση μπορεί να είναι στη μια ή στην άλλη κατεύθυνση. Και τα δύο δείχνουν διαδοχική ανακύκληση, επανάληψη σε άγνωστη για μας διάσταση.
Υπάρχει όμως και η ανακύκληση κι επανάληψη στο ίδιο σημείο ή στην ίδια στιγμή, πάλι για μάς άγνωστη διάσταση.
Αυτά όμως είναι για μελλοντική εξέταση.
