1. Πολλά ακούγονται, και συχνά, για αυξομειώσεις σε φόρους άμεσους και έμμεσους, συντάξεις (κανονικές και επικουρικές), συλλογικές συμβάσεις, κατώτατους μισθούς, “αντικειμενικές” αξίες ακινήτων και ό,τι άλλο. Σε αυτήν την κακοφωνία έχουμε και τα τεκμήρια σπιτιού, έστω κι αν αγοράστηκε αυτό πριν 40 χρόνια, ή γάμου ενώ άγαμη συμβίωση δεν μετράει!
Όλα αυτά είναι παρανοϊκά και δείχνουν την άγνοια στην οποία παραδέρνουμε όλοι, ανίκανοι να αξιολογήσουμε προτεραιότητες και μεγέθη και να διακρίνουμε ανάμεσα στο σωστό και το λάθος. Δυστυχώς, ούτε οι δικοί μας πολιτικοί και οικονομολόγοι ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε – και κατά πολύ μάλιστα – οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ αλλά ούτε κι εμείς οι πολλοί γνωρίζουμε ή θέλουμε να μάθουμε πώς να βάλουμε τάξη ορθολογική στην οικονομία που προϋποθέτει αλλαγή στον τρόπο ζωής και σκέψης.
Όλα όσα ακούγονται για μεταρρυθμίσεις από επίσημα κυβερνητικά, κομματικά και διεθνή χείλια είναι ψευτοτροποποιήσεις των υφιστάμενων μεθόδων, μέσων και μορφών στην καλύτερη περίπτωση. Διότι σε χειρότερες περιπτώσεις τέτοιες αλλαγές ενέχουν και απάτη και δόλο με στόχο τη λεηλασία από ξένες (ή εγχώριες) πολυεθνικές των φορέων του πλούτου και των φυσικών πόρων της χώρας όπως έγινε στη Λατινική Αμερική, στην Πολωνία, στη Νότια Αφρική, στη Ρωσία, στη Νότια Ασία, στο Ιράκ και αλλού. Δεν είναι μόνο ότι οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ έχουν φυλακιστεί στη νοοτροπία της Σχολής του Σικάγου που ευνοεί την αχαλίνωτη ελευθεριότητα της “ελεύθερης αγοράς” (= άπληστες τοκογλυφικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες που προκαλούν κρίσεις και πτωχεύσεις για να αρπάζουν ασύστολα πλούτη που δεν τους ανήκουν). Συχνά συνεργούν στις επιθετικές και αρπακτικές βλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ και άλλων ισχυρών χωρών, ώστε οι πολυεθνικοί κολοσσοί τους να εξαγοράσουν σε εξωφρενικά χαμηλές τιμές τα πλούτη (τράπεζες, βιομηχανίες, τηλεπικοινωνίες, μεταλλεία κλπ.) των χρεοκοπημένων χωρών. Πχ. η απομάκρυνση του Σαντάμ Χουσέιν επέτρεψε σε αγγλοαμερικανικούς πετρελαϊκούς γίγαντες όπως οι Exxon Mobil, Chevron, Shell και BP να μπορούν να εκμεταλλευτούν τα τρίτα σε παγκόσμιο μέγεθος κοιτάσματα πετρελαίου που ο Σαντάμ θα παραχωρούσε με συμβάσεις σε Ρώσους και Γάλλους (S. Shah ‘Oil Giants scramble for Iraqi riches’) Independent Λονδίνο, 14/3/03).
Όταν η αλλαγή δεν συνεπάγεται συγκαλυμμένες εγκληματικές ή οπωσδήποτε ανήθικες ενέργειες και γίνεται καλή τη πίστει, τότε είναι αδέξιο μαστόρεμα ή, σωστότερα, επιπόλαιο μαντάρισμα. Κόβει εδώ, ράβει εκεί, μπαλώνει πιο πέρα, “ο μεταρρυθμιστής” σαν ψυχωτικός ψαλιδοχέρης – χωρίς όμως να αλλάζει κάτι μακροπρόθεσμα.
Η μεταρρύθμιση πάντα υπονοεί ριζική αλλαγή, αναδιάρθρωση, αναδιοργάνωση.
2. Σε προηγούμενα φύλλα, Φορολογική Μεταρρύθμιση Ι, ΙΙ, και ΙΙΙ, παρουσίασα με αρκετές λεπτομέρειες ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα φορολογίας που αποτελεί όντως μεταρρύθμιση και όχι μαντάρισμα.
Στην πραγματικότητα δεν είναι καν φορολογία. Ορθότερα θα έπρεπε να λέγεται ΕΔΑ, δηλαδή Εισφορά ή Επιστροφή των Δημόσιων Αξιών. Από τον 18ο αιώνα όμως, με τους Γάλλους “φυσιοκράτες” και τον Άγγλο Adam Smith, συνήθως ονομάζεται Γεωφορολόγηση – Land Value Taxation “φορολόγηση αξιών εδαφών” (συχνά LVT).
Η φιλοσοφία και οικονομική ανάλυση στη βάση αυτής της μεθόδου έχει δύο σκέλη: Το ένα σχετίζεται με τη φυσική ανάγκη κάθε ανθρώπου να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε ένα τμήμα της γης για κατοικία και τόπο εργασίας – αφού η γη παρέχεται από το Σύμπαν δωρεάν για όλους και όχι για μερικούς μόνο. Το δεύτερο σχετίζεται με τη φυσική, πρωταρχική διαίρεση του προϊόντος κάθε παραγωγής από το επίπεδο του ατόμου σε κείνο του Έθνους. Ας ανακεφαλαιώσουμε σύντομα.
3. Στη σειρά Αρχές Διακυβέρνησης: 6. Δικαιώματα και Καθήκοντα και Αρχές Διακυβέρνησης: 7. Παραγνωρισμένο δικαίωμα μετά στα και Αρχές Διακυβέρνησης: 8. Παραγνωρισμένο δικαίωμα,B , ανέλυσα εκτενώς τη φυσική ανάγκη κάθε ανθρώπου για ελεύθερη πρόσβαση στη γη.
Το κράτος έχει καθήκον να διασφαλίζει αυτό το δικαίωμα για όλους τους πολίτες του και όχι να επιτρέπει σε μερικούς να εξουσιάζουν εδάφη περισσότερα από όσα χρειάζονται ή να κερδοσκοπούν αγοράζοντας γεωτεμάχια στην πόλη και στην επαρχία και κρατώντας τα αχρησιμοποίητα για να ανεβαίνουν τεχνητά οι τιμές των γαιών λόγω περιορισμένης προσφοράς. Έτσι οι ακτήμονες θα πρέπει να πληρώνουν τους γαιοκτήμονες είτε για να αγοράσουν είτε για να ενοικιάσουν ένα γεωτεμάχιο.
Η κατοχή της γης είναι απαραίτητη. Η ιδιοκτησία της γης είναι απαράδεκτη και ανεπίτρεπτη. Το σύστημα Επιστροφής των Δημόσιων Αξιών (ΕΔΑ) στο κράτος για τις ανάγκες του συνδυάζει αυτές τις δύο απόψεις: περιορίζει την καταχρηστική ιδιοκτησία και παρέχει σε όλους την ευκαιρία κατοχής της αναγκαίας γης.
4. Εδώ έχουμε πάλι το Διάγρ. 1 από τη δημοσίευση Φορολογική Μεταρρύθμιση (ΙΙ) (§ 2) Αντιπροσωπεύει μια κοινότητα αγροτών με το κέντρο-λιμάνι της ή μια ανεπτυγμένη, εκβιομηχανισμένη Πολιτεία με την πρωτεύουσα και το λιμάνι της και δείχνει μόνο την πρωταρχική, φυσική διαίρεση των προϊόντων της παραγωγής.
Γενικά, κάθε στήλη αντιπροσωπεύει ποικίλες παραγωγικές τοποθεσίες (ίσου μεγέθους με ίση εργασία και ίσο κεφάλαιο), πανάκριβες στην πρωτεύουσα ή στο κέντρο/ λιμάνι (Α) και ολοένα φθηνότερες τοποθεσίες σε βιομηχανικές ή τουριστικές ζώνες (Β), σε επαρχιακές πόλεις (Γ), σε εύφορες πεδιάδες (Δ) και γεωργικές/κτηνοτροφικές πλαγιές ή άλλες τοποθεσίες με οριακή παραγωγή (Ε).
Οι τοποθεσίες Ε λέγονται “οριακές” διότι είναι το όριο της παραγωγής που καθορίζει τη φυσική αμοιβή της εργασίας. Η πρωτογενής φυσική διαίρεση του προϊόντος στο ατομικό ή εθνικό επίπεδο της Πολιτείας είναι ακριβώς ανάμεσα στο προϊόν που οφείλεται κυρίως στην εργασία του ατόμου-ιδιώτη και το πλεόνασμα υπεράνω του προϊόντος στην οριακή τοποθεσία. Αυτό το πλεόνασμα στις πιο παραγωγικές τοποθεσίες ονομάζεται “πρόσοδος” και οφείλεται στην ύπαρξη της κοινότητας/Πολιτείας, που αναπτύχθηκε και αναπτύσσεται σε γνώση, τεχνολογία, υπηρεσίες, συγκοινωνίες και γενικότερα φαινόμενα κουλτούρας και πολιτισμού.
Όπου οι άνθρωποι έχουν ελευθερία έκφρασης, μετακίνησης και συνάθροισης (όπου δηλαδή έχουν πλήρεις πολιτικές ελευθερίες) και όπου η γη διατίθεται δωρεάν ή φθηνά σε όλους (όπου δηλαδή οι αχρησιμοποίητες εκτάσεις γης είναι ελεύθερες), εκεί παρουσιάζεται αυτή η απλή πρωτογενής φυσική διαίρεση του προϊόντος της παραγωγής.
Αναγνωρίζοντας αυτήν την απλή κατάσταση, μερικοί επιφανείς οικονομολόγοι ονομάζουν ορθολογικά τώρα την πρόσοδο “δημόσια αξία” και την αμοιβή της εργασίας “ιδιωτική αξία”. Διότι η πρώτη οφείλεται στην ύπαρξη και ανάπτυξη του Δήμου και δημόσιων υπηρεσιών και η δεύτερη στη συνεισφορά του ιδιώτη με την εργασία και τα κεφάλαιά του.
Αλλά χρειάζονται μερικές πρόσθετες διευκρινίσεις.
5. Η πρωτογενής φυσική διαίρεση σήμερα είναι καλυμμένη από άλλες διεκδικήσεις, όπως αυτή της φορολογίας, του τραπεζίτη (τόκοι) ή του ιδιοκτήτη (μίσθωμα). Παρά τις διεκδικήσεις αυτές, όμως, αυτή η διαίρεση εξακολουθεί να υπάρχει κάτω από την κάλυψη.
Η δημόσια αξία ή πρόσοδος προσδίδει αξία στη γη έτσι που οι τοποθεσίες έχουν τιμές που αντανακλούν την αποδοτικότητά τους (=το μέγεθος της προσόδου ή δημόσιας αξίας). Οι τοποθεσίες Α έχουν μεγαλύτερη αξία (ή τιμή) από τις υπόλοιπες ενώ οι οριακές Ε έχουν την πιο χαμηλή τιμή.
Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει τις τιμές γεωτεμαχίων ανά τετρ. μέτρο στην ανατολική Κρήτη (Φεβ 2012).
Είναι πασιφανές πως αυτές οι τιμές, παρμένες από τρεις μεσίτες με αμελητέες διαφορές, εναρμονίζονται άψογα με το διάγραμμά μας.
6. Τι γίνεται αν κάποιος εργάζεται περισσότερο ή ρίχνει στην επιχείρησή του μεγαλύτερα κεφάλαια (ψηλότερο κτήριο, νέα μηχανήματα κλπ.);
Τίποτα. Αυξημένη εργασία και πρόσθετο κεφάλαιο αλλάζουν την απόδοση της επιχείρησης αναμφίβολα, όχι όμως την αξία της τοποθεσίας που βρίσκεται μαζί με άλλες πολλές σε μια ζώνη γεωτεμαχίων συγκεκριμένης αξίας. Είναι η αξία της γης που έχει σημασία και όχι το μέγεθος της εργασίας ή παραγωγής.
Η ΕΔΑ (= εισφορά ή επιστροφή της δημόσιας αξίας) ή ο φόρος επί της αξίας της γης, δεν αγγίζει το μερίδιο της εργασίας, δηλαδή την ιδιωτική αξία. Έτσι ο επιχειρηματίας, επαγγελματίας, αγρότης, βιομήχανος, ξενοδόχος και ό,τι άλλο, μπορεί να εργάζεται όσο θέλει χωρίς να πληρώνει μεγαλύτερη εισφορά ή επιστροφή. Η εισφορά του ή ο φόρος επί της αξίας της γης σχετίζεται αποκλειστικά με τη γη σκέτη.
7. Η μεταρρύθμιση θα πρέπει να γίνει σταδιακά.
Πρώτα θα πρέπει να καταλάβουν αυτό το σύστημα οι πολιτικοί κι ένας ικανός αριθμός ατόμων που θα πρέπει μετά να το εξηγήσουν επαρκώς και με σαφήνεια στις μάζες των πολιτών. Ευτυχώς πρόκειται για μια μέθοδο που συνδυάζει μεγάλη απλότητα, διαφάνεια και δικαιοσύνη.
Βέβαια, μονοπώλια διάφορων ειδών και μεγαλο-ιδιοκτήτες θα νιώσουν πως αδικούνται καθώς χάνουν το προνόμιο που απολαμβάνουν ταλαιπωρώντας τις μάζες των ακτήμονων πολιτών και κατακρατώντας μια αξία που ανήκει στην κοινωνία, στον Δήμο ή στην Πολιτεία. Αλλά αυτοί, θεληματικά ή άθελά τους, διαπράττουν το έγκλημα της κλοπής με τις ευλογίες της κυβέρνησης. Ένας ιδιοκτήτης δεν μπορεί να αυξήσει μόνος του την αξία της γης του. Η αξία της γης του καθορίζεται από τις αξίες γαιών σε μια ευρύτερη ζώνη, από τα πλεονεκτήματα που της προσδίδουν οι δημόσιες υπηρεσίες και η γενικότερη ανάπτυξη της κοινωνίας και τυχόν φυσικοί πόροι.
Αλλά για να μη δημιουργηθούν δυσκολίες και πιέσεις έντονες, η μεταρρύθμιση δεν πρέπει να γίνει απότομα σε μικρό διάστημα.
Σε πρώτη φάση ας μπει ένας χαμηλός συντελεστής, ας πούμε 1,5% επί των αξιών γης από € 8 και άνω το τ.μ. (όπως στον πίνακα Κρήτης). Μετά από 1 έτος αυτός ας αυξηθεί σε 2,5% και μετά το επόμενο έτος ας αυξηθεί στα 3%, στα 4% και ούτω καθεξής.
Ταυτόχρονα, και ανάλογα με τις εισπράξεις, ας μειώνονται οι άλλοι φόροι: πρώτιστα ο ΦΠΑ, μετά οι φόροι επί καυσίμων και πρώτων υλών και μετά οι άμεσοι φόροι επί εισοδημάτων και κερδών. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Θεαματική ανάπτυξη δεν θα υπάρξει αμέσως αλλά σίγουρα θα είναι προφανέστατη μετά από δύο χρόνια. Και η μέθοδος θα φαίνεται να λειτουργεί προς όφελος ολόκληρης της κοινωνίας – εκτός των παραδοσιακών αβανταδόρων και σπεκουλαδόρων.
Στο φύλλο Φορολογική Μεταρρύθμιση (ΙΙΙ) ανέφερα αρκετές από τις περιπτώσεις όπου εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος είσπραξης δημόσιων εσόδων. Εδώ τώρα θα κλείσω παραπέμποντας σε ένα άρθρο της εφημερίδας Guardian του Λονδίνου το οποίο ανακοινώνει πως το IFS (Institute for Fiscal Studies: Οργανισμός Δημοσιονομικών Μελετών) και ο γνωστότατος ΟΟΣΑ (OECD), διεθνούς εμβέλειας, συστήνουν πλέον την εφαρμογή της φορολόγησης αξιών γαιών. Έχει αναρτηθεί αυτούσιο, αγγλιστί, στο Vigla Γεωφορολόγηση: Φορολόγηση Αξιών Γης (Land Value Taxation)
(IFS backs land value tax | Business | guardian.co.uk).
