1. Στην Ελλάδα μόνο αν έχεις θερμές φιλικές σχέσεις με τους κυβερνώντες μπορείς να πεις πως βασίζεσαι στους κανόνες του παιχνιδιού. Διότι εδώ δεν υπάρχουν ουσιαστικά κανόνες παιχνιδιού. Διότι ουσιαστικά έχουμε, όπως υπέδειξα συχνά, πρωθυπουργική δικτατορία.
Μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση; Μπορεί, βέβαια. Μα δεν θα αλλάξει διότι ο κοσμάκης δεν το θέλει. Οι λίγοι που αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα έστω κι επιφανειακά, δεν μπορούν να την αλλάξουν. Οι πολλοί δεν καταλαβαίνουν κι ένα μεγάλο ποσοστό τους είναι ικανοποιημένοι. Οπότε λίγα πράγματα θα αλλάξουν κι αυτά ανώδυνα.
Έτσι θα συνεχίσει ακατάσχετα ο πελατειακός κρατισμός και οι πολλοί, ακόμα και σοβαροί πολίτες, θα επαίρονται διότι κάποιοι Έλληνες κέρδισαν μετάλλιο στους Ολυμπιακούς. Και βέβαια θα συνεχίσουμε να έχουμε περισσότερα αθλητικά και σκανδαλοθηρικά έντυπα παρά σοβαρά πολιτικά.
Το χειρότερο είναι πως οι εδραιωμένοι θεσμοί και οι τρέχουσες κυβερνητικές πολιτικές θα συνεχίσουν να επιβραβεύουν τον παρασιτισμό, την παρανομία και το έγκλημα.
2. Ας πάρουμε πάλι ένα γνωστότατο παράδειγμα που μας καίει κιόλας.
Βρισκόμαστε σε μια κρίση χρεοκοπίας από το 2010. Την ίδια περίπου περίοδο πολύ μικρότερες και ασθενέστερες οικονομίες (Λετονία, Ιρλανδία, Κύπρος) που πέρασαν από μνημόνια κατόρθωσαν με λίγη προσπάθεια, λίγο νοικοκύρεμα του Δημοσίου, να βγουν από την κρίση. Εμείς συνεχίζουμε με μοιρολατρική, μυωπική εμμονή.
Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται δεν θέλουμε να βγούμε από την κρίση.
Οι προηγούμενες κυβερνήσεις (της αμέριμνης εποχής της αστακομακαρονάδας) δεν έκαναν τίποτα για να αποφύγουμε την κρίση και οι τωρινές δεν έκαναν τίποτα για να βγούμε. Λόγια, υποσχέσεις, διαβεβαιώσεις, νομοθετήματα – όλα στον αέρα!
Ο ΟΟΣΑ μας διαβεβαίωσε πως οι Έλληνες εργάζονται (εκτός Δημοσίου) πιο πολύ από άλλες εθνότητες (πλην Μεξικού και Νότιας Κορέας) ενώ οι μισθοί εδώ είναι χαμηλοί. Μα η ελληνική παραγωγή παραμένει σε υψηλό κόστος.
Γιατί έτσι;… Διότι το κόστος της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς στο Δημόσιο υπολογίζεται σε 15% του ΑΕΠ!
Καμιά κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα αφού οι αξιωματούχοι της είναι μπλεγμένοι σε αυτό το 15% μέχρι τα αυτιά. Δεν υπάρχει κανένα όργανο, κανένας θεσμός να επέμβει και να βελτιώσει αυτή τη βρόμικη κατάσταση.
3. Υπάρχει μια μελέτη από τους καθηγητές Ντ. Ατζέμογλου και Τζ. Ρόμπινσον του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ – Γιατί αποτυγχάνουν τα Έθνη.
Σε αυτό μαθαίνουμε πως δεν φταίνε οι συνήθεις δεδομένοι παράγοντες – η γεωγραφική θέση, το πολιτισμικό υπόβαθρο και το μορφωτικό επίπεδο (αν και το τελευταίο μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο – και κάποτε σίγουρα το κάνει). Ο αποφασιστικός παράγων είναι οι διοικητικοί, δηλαδή πολιτικοί και οικονομικοί, θεσμοί.
Οι θεσμοί αυτοί είναι δύο ειδών: ανοικτοί και κλειστοί. Οι ανοικτοί κρατούν το παιχνίδι ανοικτό για όσο το δυνατό πιο πολλούς παίκτες με σταθερούς κανόνες που εξασφαλίζουν ίσους όρους. Οι κλειστοί έχουν ελεγχόμενους όρους, επιτρέπουν τη συμμετοχή ορισμένων μόνο σε βάρος των υπόλοιπων κι ευνοούν λίγα συγκεκριμένα τμήματα που αποσπούν πόρους από την οικονομία.
Δεν είναι δύσκολο, ακόμα και για πολιτικάντηδες σαν τον Κωστάκη, τον Γιωργάκη κι έστω τον Πολάκη, να μην ξέρουν πως η Ελλάς της μακραίωνης δόξας και φαιδρής φαυλότητας λειτουργεί με τη δεύτερη κατηγορία θεσμών μόνο.
4. Οι πολιτικοί μας όλοι είναι πλέον πιασμένοι στο δίχτυ της διαφθοράς που οι ίδιοι εξύφαναν από την κομματική νεότητά τους. Ό,τι σχετίζεται στενά με το κράτος μιαίνεται κι αυτό. Το βλέπουμε στους κυβερνώντες, στους δημόσιους λειτουργούς, στους συνδικαλιστές, στους δικαστικούς κλπ.
Μόνο με αυστηρή παιδεία μπορεί να αλλάξει η γενική νοοτροπία του Έθνους. Μα κανείς δεν τη θέλει. Έχουμε συνηθίσει να ζούμε στις αναθυμιάσεις του βόθρου του κράτους. Ακόμα και το χάλι της χρεοκοπίας μας δεν μας συγκινεί πια.
