1. Αγέρωχη άγνοια διέπει δημοσιογράφους, οικονομολόγους, πολιτικούς, φιλόσοφους και ακαδημαϊκούς κάθε είδους, οι οποίοι αδίστακτα σκορπούν ασυγχώρητη σύγχυση από και σε κάθε κατεύθυνση.
Δεν βλέπουν, σε μια ακόμα περίπτωση μυωπικής μηχανικότητας, πως οι άνθρωποι όχι μόνο δεν εξελίσσονται σε ανώτερα όντα (όπως διαλαλούν διάφοροι διανοούμενοι) αλλά, απεναντίας, οπισθοδρομούν με γρήγορο ρυθμό σε συμπεριφορές …εντόμων. Χωρίς να το θέλουμε ίσως, χωρίς οπωσδήποτε να το καταλαβαίνουμε, υιοθετούμε όλο και περισσότερο συνήθειες και τρόπους μυρμηγκιών ή μελισσών.
Σε αυτήν ακριβώς την εξευτελιστική για τον άνθρωπο άποψη βρίσκουν οι διηπειρωτικοί μας διανοούμενοι μια καταπληκτική κατάκτηση – ή όπως το λέει ο Edward Glaeser, καθηγητής Οικονομικών στο Χάρβαρντ, τη “μεγαλύτερη ανακάλυψη του ανθρώπινου είδους.”
2. Ο κατά τα άλλα συμπαθής δημοσιογράφος Θ. Γεωργακόπουλος αναφέρθηκε σε ένα βιβλίο του επιφανούς καθηγητή, Triumph of the City Ο Θρίαμβος της Πόλης, στο άρθρο του “Αν σωθεί η Αθήνα θα σώζεται η Ελλάδα” (Καθημερινή Παρ.14/3/14).
“Όλοι από χωριά είμαστε ” γράφει αμέριμνα, αγνοώντας θεληματικά πως τις τελευταίες δεκαετίες εκατομμύρια έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε μεγαλουπόλεις όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, το Ηράκλειο. “Όλοι έχουμε αναφορές από ειδυλλιακές εικόνες μιας ουτοπικής επαρχίας” συνεχίζει, πάλι αγνοώντας θεληματικά πως αυτά τα εκατομμύρια, ειδικά οι νέοι, δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τη μουριά από τη μουσμουλιά.
3. Πολύ ορθά ο καθηγητής γράφει: “Οι πόλεις μεγεθύνουν τις ικανότητες και τα πλεονεκτήματα της ανθρωπότητας. Είναι πυρήνες γνώσης και δημιουργίας, γεννήτριες ιδεών και καινοτομιών που δεν μπορούν να εμφανιστούν χωρίς τη φυσική εγγύτητα πολλών ικανών ανθρώπων”.
Αλλά συγχρόνως εμφανίζονται και ομάδες ποικιλόμορφων εγκληματιών από απλούς πορτοφολάδες και τσαντάκηδες ως τους πιο επικίνδυνους ληστές και φονιάδες, μαφιόζους και τρομοκράτες.
Συγχρόνως οι άνθρωποι κατοικούν πλέον σε πολυώροφες πολυκατοικίες κι έχουν ξεχάσει πως είναι το χώμα, το γρασίδι, τα δέντρα, οι θάμνοι, τα λουλούδια, τα πουλιά, οι μέλισσες, οι πεταλούδες.
Στο ίδιο κτίριο ζουν 10, 20, 30 οικογένειες σε μικρά διαμερίσματα (που τώρα πια θεωρούνται “σπίτια”), συχνά χωρίς να γνωρίζουν τα ονόματα τους και χωρίς προσπάθεια να γνωριστούν καλύτερα σαν πραγματικοί γείτονες και φίλοι – όπως γινόταν παλιά τότε που ζούσαν σε ξεχωριστά κτίρια με αυλές και κήπους.
Ζούμε όπως τα μυρμήγκια και οι μέλισσες σε τεράστιες κυψέλες. Συνωστιζόμαστε όχι μόνο στις κυκλώπειες κυψέλες κατοικιών, γραφείων και εργοταξίων αλλά και στα λεωφορεία και τρένα, στα καράβια και στα αεροπλάνα μας.
Η γέννηση γνώσης, ιδεών και καινοτομιών δεν οφείλεται διόλου στην πνιγηρή και καταπιεστική αυτή φυσική εγγύτητα. Οφείλεται εξολοκλήρου σε δημοσιεύσεις ειδικές και τώρα, όλο και πιο πολύ, στο διαδίκτυο – στην έρευνα και στην εκτεταμένη πληροφόρηση (και παραπληροφόρηση).
4. Το ότι τίποτα καλό – πρόοδος, ικανότητες, ιδέες, καινοτομίες κλπ – δεν οφείλεται απλά και μόνο στον συνωστισμό της σύγχρονης συγκατοίκησης σε μεγαλουπόλεις, το γνωρίζει πολύ καλά και ο Γεωργακόπουλος και ο καθηγητής. Διότι ο δημοσιογράφος παραθέτει τα ακόλουθα λόγια από το βιβλίο του καθηγητή.
“Οι πόλεις πρέπει να επενδύουν στους ανθρώπους τους, να διαμορφώνουν υποδομές που κάνουν τη ζωή τους πιο άνετη και την επικοινωνία μεταξύ τους όσο το δυνατόν πιο εύκολη, να γίνονται μέρη ελκυστικά για να ζει κανείς… Να είναι πολεοδομικά ευέλικτες ώστε, όταν προοδεύουν, να μπορούν να οικοδομηθούν σε ύψος, εξυπηρετώντας τη ζήτηση, χωρίς να διώχνουν τους φτωχούς από τα ζωντανά τους κέντρα…”
Εδώ έχουμε μια σειρά από γενικότητες και αερολογίες: υποδομές, άνετη ζωή, εύκολη επικοινωνία κλπ. Επιπλέον, το κείμενο υπαινίσσεται πως δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές αλλά ούτε και μας λέει ποιες είναι αυτές – αλλιώς δεν θα χρησιμοποιούσε τα “πρέπει”. Ούτε είναι τα μέρη ελκυστικά: αυτό το γνωρίζουμε και από εμπειρία και από το άλλο απλό γεγονός ότι όσοι μπορούν έχουν κατοικίες μακριά από το κέντρο στην εξοχή ή στα περίχωρα. Και φυσικά οι πόλεις δεν είναι πολεοδομικά ευέλικτες και υπάρχουν φτωχοί και άστεγοι κατά εκατομμύρια στις πόλεις της χώρας του καθηγητή.
Πολύ διαφορετικά ιχνογράφησε την ιδανική του Πολιτεία ο Πλάτων (Πολιτεία 332+369Β+, Νόμοι 751 Ε+,842 Ε+ 923C) όπου όλοι έχουν πρόσβαση στη γη, δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον και η πρώτη λειτουργία της κυβέρνησης είναι απονομή δικαιοσύνης.
5. Γιατί λοιπόν υπάρχουν αυτές οι στρεβλώσεις κι ελλείψεις;
Δεν ξέρουμε αν ο καθηγητής ερευνά το θέμα σε κάποιο άλλο μέρος του βιβλίου του, αλλά ο δημοσιογράφος δεν ενδιαφέρεται ούτε να το ψάξει ούτε να αναρωτηθεί και να επισημάνει το ζήτημα.
Η γη είναι πολύ ακριβή.
Αυτό είναι το γενικό κακό. Αλλά αυτό οφείλεται πρώτον στην άνιση γαιοκτησία και δεύτερον στο φρικτό φορολογικό σύστημα. Οι ανισότητες δεν είναι μόνο θέμα μεγέθους: δηλαδή άλλοι έχουν μεγάλη γαιοκτησία και άλλοι μικρή ή καθόλου. Είναι και θέμα τοποθεσίας: άλλοι εξουσιάζουν οικόπεδα στο Κολωνάκι, στη Φιλοθέη, στην Εκάλη και άλλοι στην Καλλιθέα, στην Κυψέλη ή στην επαρχία.
Μετά, η φορολογία επιτρέπει στους ιδιοκτήτες να καρπώνονται την αυξανόμενη αξία των εδαφών τους παρότι δεν κάνουν οι ίδιοι τίποτε για αυτό. Όπως είπε ο J. S. Mill, “πλουτίζουν στον ύπνο τους”.
Μόνον όταν οι αυξανόμενες αξίες γαιών που οφείλονται πλήρως στην ανάπτυξη της κοινότητας (πληθυσμός, πληροφόρηση, τεχνολογία, δημόσιες υπηρεσίες) επιστρέφονται στην κοινότητα μέσω φορολόγησης θα γίνουν οι πόλεις μας ελκυστικά μέρη και οι φτωχοί θα είναι φτωχοί μόνο από προσωπική επιλογή και όχι από ένα ηλίθιο και άδικο κοινωνικό σύστημα.
Κι εδώ ας μην κάνουμε το λάθος να συγχέουμε το ληστρικό, ηλίθιο φορολογικό σύστημα που επέβαλαν οι διάφοροι χοντροκέφαλοι υπουργοί μας με τη Γεωφορολόγηση, που φορολογεί μόνο αυξημένες αξίες γαιών, όχι κτίρια ή άλλα προϊόντα της εργασίας.
Στο μεταξύ όσοι εργάζονται (από επιχειρηματίες ως ταπεινούς ανειδίκευτους) – στον απίστευτο παρανοϊκό σαν εντόμων συνωστισμό που συνηθίσαμε – πρέπει να συντηρούν τους κηφήνες και τη βασίλισσά μας στο άθλιο, απάνθρωπο, πελατειακό πολιτικό σύστημα όπου κυριαρχούν η τσαπατσουλιά, ο νεποτισμός και η διαφθορά και καταπνίγουν κάθε υγιή πρωτοβουλία ευρηματικότητας κι εντιμότητας.
