1. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως οι Ρώσοι σήμερα έχουν ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και ζουν καλύτερα από ό,τι πριν τον Πούτιν. Υπάρχει σχετική ελευθερία, οικονομία της αγοράς, ιδιωτική περιουσία, Μεσαία Τάξη, ταξίδια στο εξωτερικό και παρόμοια φαινόμενα, άγνωστα στην περίοδο πριν το 1990. Όλα σχετικά.
Πριν τον Πούτιν η Ρωσία ήταν μια υπολογίσιμη στρατιωτική υπερδύναμη μα με ένα καθεστώς και μια οικονομία τριτοκοσμικής χώρας.
Τα πρώτα 15 έτη του 21ου αιώνα είναι η καλύτερη περίοδος στην ιστορία της. Οι περισσότεροι Ρώσοι ζουν σε καλύτερες συνθήκες, οι πόλεις και τα χωριά συμμαζεύτηκαν και φαίνονται καθαρότερα ενώ οι δρόμοι παντού βελτιώθηκαν.
Αλλά οι προσεκτικοί αναλυτές επισημαίνουν ορισμένα προβλήματα που υποβόσκουν και θα προκαλέσουν νέες εντάσεις και δυσχέρειες.
Επικεντρώνομαι σε 4 σημεία: η σύγκρουση με την Τσετσενία· η μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας στις τιμές πετρελαίου· εξωτερικοί εχθροί καθώς η Ρωσία διευρύνεται (Κριμαία κ.λπ.)· αμφισβητίες και αντιφρονούντες.
2. Το πρώτο θέμα είναι η Τσετσενία με την οποία η Ρωσία έχει καλές σχέσεις. Και το γράφω αυτό διότι, παρότι η Τσετσενία είναι εσωτερική περιοχή της Ρωσίας, η σχέση μοιάζει περισσότερο με εξωτερικό σύμμαχο! Αν οι Τσετσένοι (υπό τον ηγέτη τους Ramzan Kadyrov) αποφάσιζαν να δηλώσουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία, θα βρίσκονταν σε πολύ ευνοϊκότερη θέση παρά τη δεκαετία 1990. Παρότι στα χαρτιά δεν έχουν στρατό, στην πράξη είναι πολύ καλύτερα οργανωμένοι στρατιωτικά παρά ποτέ. Και τα έξοδα για τη στρατιωτική οργάνωση προέρχονται από χρηματικές παροχές της Ρωσίας. Εφόσον πληρώνονται ικανοποιητικά κι έχουν τις ελευθερίες τους, γιατί να ξεσηκωθούν και να εμπλακούν στρατιωτικά;
Το δεύτερο θέμα είναι η εξάρτηση από τις τιμές πετρελαίου (και αερίου). Αυτή θα εξαφανιζόταν ή μειωνόταν, όπως είχε σχεδιαστεί γύρω στο 2005, μα το σχέδιο δεν ευόδωσε λόγω ανταγωνισμών και διενέξεων μεταξύ των ολιγαρχών και συνεργατών τους. Η διαμάχη για τη διαφοροποίηση της σύνολης οικονομίας κατέληξε σε διαμάχη για τη διαφοροποίηση της μεταφοράς του πετρελαίου στο εσωτερικό κι εξωτερικό (Βόρεια ροή, Νότια ροή κ.λπ.). Ένας μεταβατικός σταθμός στην Ουκρανία έχει περιέλθει σε εχθρική τώρα κυβέρνηση που ασκεί πιέσεις.
3. Η Ουκρανία είναι μόνο μια από πολλές χώρες που έχουν γίνει εχθρικές προς τη Ρωσία λόγω των προσπαθειών της να επεκταθεί (Κριμαία κ.λπ.) ή να διασφαλίσει μια περίοπτη θέση στη διεθνή σκηνή. Η Ρωσία υποστηρίζει μειονότητες αποσχιστικές σε χώρες που κάποτε ανήκαν στη Σοβιετική Αυτοκρατορία. Αυτές όλες οι έχθρες δεν θα διαλυθούν καθόλου εύκολα. Μερικές χώρες δε δεν θέλουν σχεδόν καμιά σχέση με τη Ρωσία (Βαλτικές, Πολωνία κ.λπ.).
Το τέταρτο θέμα αφορά σε εσωτερική «αντιπολίτευση» – και πρώτη είναι, ίσως, η siloviki κάστα των στρατιωτικών που θα ήθελαν να αναλάβουν τα ηνία της εξουσίας μα δεν είναι ικανοί να κυβερνήσουν καθώς δεν καταλαβαίνουν τίποτα από διπλωματία. Ο ίδιος ο Πούτιν τους εμπιστεύεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι τους κομματικούς αντιπολιτευόμενους. Δείχνει πως κατανοεί τις ανάγκες τους και τους κρατά ευχαριστημένους – όπως περίπου ο τσάρος Νικόλαος 2ος. Και οι στρατιωτικοί, η εθνοφρουρά και η αστυνομία δεν εμπλέκονται με τα πολιτικά. Μα υπάρχουν και οι πολιτικοί αντίπαλοι, μεγάλοι και μικροί – με πιο μικρό τον 14χρονο Νικίτα Ουβάροφ που βρίσκεται φυλακή ως πολιτικός κρατούμενος.
4. Πίσω από την ευμάρεια και την κοινωνική βιτρίνα, η Ρωσία φαίνεται να παραμένει κτηνώδης και οι διευθετήσεις του Πούτιν δεν μοιάζουν να αφήνουν πολλά περιθώρια εξόδου από την σιγοβράζουσα κατάσταση και λύσεις για τα μακρόχρονα προβλήματα που σιγοκαίνε.
Δυστυχώς και ο Πούτιν σε μεγάλο βαθμό βασίστηκε σε κομμουνιστικές μεθόδους και το σύστημα απαράτσικ έχει καταστρέψει ή περιορίσει σοβαρά εναλλακτικές λύσεις.
Οι δυνάμεις καταστολής για την ώρα σβήνουν οποιαδήποτε εστία φωτιάς που απειλεί το κοινωνικό οικοδόμημα, είναι όμως δύσκολο να συνεχίσει να το κάνει αενάως.
