Νικόδημος
1. Είχαμε αναφερθεί στο θέμα της Γαίας να κυοφορεί τη σελήνη – παλαιότερα 306. Φιλοσοφία: Ανθρώπινη εξέλιξη κι ενότητα (6). Ας το επισκεφθούμε ξανά.
Στην αρχαία μυθολογία μας η Σελήνη είναι θεότητα και θα εξετάσω τους κύριους μύθους που την αφορούν.
Υπάρχουν σχετικά πολλές θεωρίες για τον σχηματισμό του φεγγαριού πριν από περίπου 4 δισεκατομμύρια έτη. Μια είναι η απομάκρυνση μέρους του φλοιού της Γης λόγω φυγόκεντρων δυνάμεων με πολύ μεγάλη ταχύτητα περιστροφής του πλανήτη. Άλλη λέει πως ο δορυφόρος σχηματίστηκε την ίδια εποχή με τη Γη. Μια τρίτη θεωρία, γενικότερα πιο αποδεκτή, θέλει τον δορυφόρο να είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης ενός άλλου πλανήτη, περίπου στο μέγεθος του Άρη, με τη Γη. Η σελήνη σχηματίστηκε εν καιρώ από τα συντρίμμια που διασκορπίστηκαν στο διάστημα και τέθηκαν σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Μια προέκταση της τελευταίας θεωρίας υποθέτει δυο μικρότερα φεγγάρια που εν καιρώ ενώθηκαν σε ένα σώμα.
2. Παλαιότερα ο πλανήτης που (υποθετικά) συγκρούστηκε με τη Γη ονομάστηκε Θεία. Η ιδέα ήρθε από την αρχαία μυθολογία που ήθελε τη Σελήνη να είναι κόρη της Θείας και του Υπερίωνα (και οι δυο Τιτάνες) και αδελφή του Ήλιου και της Ηούς (=Αυγής) σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου. Περιγράφεται και ως φαέσφορος (=που φέρνει φως) κι ευρυφαέσσα μα λέγεται και Μήνη (=μην-ας) και Πασιφάη (=φως για όλους). Αργότερα συνδυάστηκαν μαζί της οι θεότητες Άρτεμις κι Εκάτη.
Είχε τρεις εραστές – τον Δία (Ομηρικός Ύμνος στη Σελήνη), τον Πάνα (της βλάστησης και ζώων) και τον Ενδυμίωνα που κοιμόταν συνεχώς.
Πολλοί συμβολισμοί έχουν διατυπωθεί όπως με τα μαυρόασπρα άλογα του άρματός της που είναι η θεατή και αθέατη, σκοτεινή πλευρά της και η χάση και η φέξη της.
Στην παράδοση του Εσωτερισμού ο Δίας αναλογεί με το ηλιακό σύστημα, ο Πάνας με την οργανική ζωή (φυτά και ζώα) και ο Ενδυμίων με τον μηχανικό άνθρωπο που είναι σαν να κοιμάται, όπως στις μεγάλες μάζες των κοινών ανθρώπων. Πρέπει αυτοί να ξεφύγουν από την επίδραση της Σελήνης και να ξυπνήσουν.
3. Μια ενδιαφέρουσα άποψη δίνεται από τον Πλούταρχο στα δοκίμιά του Περί του Σωκράτους Δαιμονίου και Περί Ειμαρμένης όπου παρουσιάζει τη Σελήνη σαν ένα καθαρτήριο για τις ψυχές: “μετά την τελευτήν αύθις αι ψυχαί την σελήνην υπό πόδας έξουσιν…”
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, λοιπόν, τα (αστρικά) σώματα των νεκρών μεταβαίνουν στην αθέατη πλευρά της Σελήνης. Κάθε 177 μέρες [δηλ. 6 σεληνιακούς μήνες] γίνεται έκλειψη καθώς η Σελήνη πιάνεται στη Στύγα [=σκιά της Γης].
“Όταν η Στύγα πλησιάζει, οι ψυχές κραυγάζουν με τρόμο διότι ο Άδης αρπάζει πολλές… ενώ η Σελήνη τραβά άλλες προς τα πάνω, δηλαδή όσες το τέλος της ζωής τους συνέπεσε με την κατάλληλη ώρα. Υπάρχουν βέβαια και οι μιαρές και ακάθαρτες ψυχές τις οποίες η Σελήνη δεν αφήνει να πλησιάσουν με αστραπές και τρομακτικά μουγκρητά: αυτές πέφτουν προς τα κάτω και προχωρούν σε νέα γέννηση”.
Οι άλλες που μένουν στη Σελήνη γίνονται χρήσιμες στη μεταθανάτια κατάσταση μα ο Πλούταρχος δεν εξηγεί πώς και γιατί. Ούτε γράφει πού είχε αυτή την πληροφορία.
4. Υπάρχουν πολλές άλλες μυθολογικές αφηγήσεις σχετικά με το φεγγάρι. Μια θεά των Μάγια η Ίσελ αναπαριστά τη γήρανση και την απώλεια της γονιμότητας με τον χρόνο: συμβολίζει αφενός την αύξηση με το δεκαπενθήμερο της φέξης και αφετέρου τη μείωση με τη χάση. Οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας συνδέουν το φεγγάρι με τη γονιμότητα: στον μύθο τους το φεγγάρι τραβά πάνω μια νεαρή γυναίκα, τη Ρόνα, η οποία κρατιέται σε ένα δέντρο για να μην απογειωθεί μα η έλξη είναι τόσο δυνατή που συμπαρασύρει και το δέντρο, που συμβολίζει τη γονιμότητα.
Αλλά πολύ πιο στενά ο μύθος του Πλούταρχου φαίνεται να συνδέεται με τον ρόλο της Σελήνης στις δυο Ουπανισάδες Kauṣītaki (439. Φιλοσοφία: Μεταθανάτια διαδρομή) και Brhadāraṇyaka (440. Φιλοσοφία: Μεταθανάτια διαδρομή (2)). Και στις δυο η Σελήνη είναι σταθμός εκκαθάρισης και διαχωρισμού των ψυχών που θα πάνε στον Ήλιο και τον κόσμο του Μπράχμαν και αυτών που θα επιστρέψουν μέσω βροχής στη Γη για να ενσαρκωθούν πάλι ως άνθρωποι ή σε κάποια άλλη κατώτερη μορφή.
Στον βεδικό μύθο οι ψυχές τρέφουν και φουσκώνουν τη Σελήνη.
Θα επανέλθω.
