1. Στο 425. Φιλοσοφία: Μηδενισμός και Μεταμοντερνισμός σκιαγράφησα τις κατηγορίες Προ-μοντέρνο, Μοντέρνο και Μεταμοντέρνο (και Μηδενισμός). Η πρώτη κατηγορία Προμοντέρνα εποχή είναι πριν την Επιστημονική Επανάσταση, δηλαδή σίγουρα πριν τον 17ο αιώνα. Η Μοντέρνα εποχή καλύπτει τον 17ο αιώνα και τον λεγόμενο Διαφωτισμό, τη Γεωργική και τη Βιομηχανική Επανάσταση φθάνοντας ως τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Μεταμοντέρνα Εποχή αρχίζει μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά πολλοί την θέλουν να ξεκινά μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλαδή μετά το 1945.
Στο σημερινό άρθρο δίνω μια σύνοψη των κεντρικών κόνσεπτ που κυριάρχησαν σε κάθε εποχή καθώς κινήματα ή ομάδες επιστημόνων και στοχαστών αποστασιοποιούνταν από την προηγούμενη εποχή.
Στην πραγματικότητα, όλες αυτές οι κατηγοριοποιήσεις έχουν αρκετή αυθαιρεσία και βασίζονται στην κρίση ορισμένων πανεπιστημιακών φιλοσόφων στα τέλη του 20ου αιώνα. Υπάρχει έντονη συζήτηση και αρκετές διαφωνίες.
2. Η Προμοντέρνα στόχαση όπως εκδηλώνεται στη θρησκεία, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες της εποχής, δηλαδή στις αρχές της Αναγέννησης, στον Μεσαίωνα και στην αρχαιότητα, έχει τα εξής γνωρίσματα:
α) Το υπερφυσικό ή μεταφυσικό είναι διάχυτο και στην πραγματικότητα του υλικού κόσμου. Θεοί και δαίμονες εισδύουν στα γεγονότα και πράγματα της ανθρώπινης καθημερινότητας στον υλικό κόσμο.
β) Υπάρχουν απόλυτες αξίες, απόλυτη αλήθεια και ηθική, που προέρχονται από κάποια θεότητα στην υπερφυσική σφαίρα.
γ) Γεγονότα και περιστατικά συμβαίνουν λόγω παρέμβασης υπερφυσικών δυνάμεων (όπως στο α’).
δ) Η αυθεντία ανήκει στις υπερφυσικές δυνάμεις, στο Θείο, και για αυτό θεωρούνται απόλυτα φερέγγυες.
ε) Οι υπερφυσικές δυνάμεις και θεότητες έχουν όλες τις απαντήσεις.
3. α) Το υπερφυσικό και θείο παραγκωνίζεται διότι, παρά την ανάπτυξη της λογικής κι επιστημών, δεν μπορεί να παρατηρηθεί και να επαληθευθεί επιστημονικά.
β) Υπάρχουν απόλυτες αξίες, όπως αλήθεια και ηθική, αλλά τώρα δεν είναι εξ αποκαλύψεως από την υπερφυσική σφαίρα, μα από τη λογική. Είναι τώρα εφικτό με τη λογική κι επιστημονική μέθοδο να είσαι ουδέτερος “παρατηρητής” του κόσμου.
γ) Έμφαση τώρα δίνεται στην πρόοδο – επιστημών και τεχνολογίας – που θα φέρει νέα γνώση και ανάπτυξη του ανθρώπου και της κοινωνίας.
δ) Η αυθεντία τώρα έρχεται από τη λογική και τις επιστήμες: αυτά εμπιστεύονται τώρα οι άνθρωποι.
ε) Αλλά ούτε αυτά έχουν όλες τις απαντήσεις ούτε και παρέχουν τα μέσα για τις απαντήσεις ή την πρόοδο και ανάπτυξη που υπόσχονταν!
4. Στη μεταμοντέρνα εποχή γίνεται πιο έντονη μια ανικανοποίηση και απαισιοδοξία καθώς ματαιώθηκαν οι προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν.
α) Απόλυτες αξίες όπως αλήθεια και ηθική, ωραιότητα και πρόοδος, θεωρούνται πια αόριστες και συχνά παραγνωρίζονται παντελώς.
β) Δεν μπορείς πλέον να είσαι ουδέτερος παρατηρητής του κόσμου. Πρέπει να έχεις κάποια μεροληψία ή προκατάληψη καθώς υπάρχουν πολλές προοπτικές: τονίζεται η σχετικότητα και ο πλουραλισμός.
γ) Ούτε καμιά θρησκεία ούτε η λογική και οι επιστήμες μπορούν να δώσουν οριστικές απαντήσεις και λύσεις στα προβλήματα της ζωής. Η όποια επιστημονική, θρησκευτική και πολιτική βεβαιότητα αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ή κυνισμό και απόρριψη.
δ) Δεν υπάρχει απόλυτη αυθεντία. Αυτή προέρχεται από το άτομο και τις επιθυμίες του και συχνά στοχεύει στο να ελέγχει άλλους και πόρους και αγαθά. Επομένως, τίποτα και κανένας δεν αποπνέει εμπιστοσύνη. Κυριαρχεί καχυποψία.
ε) Δεν μπορούμε παρά να αποδεχθούμε πως δεν έχουμε τις απαντήσεις και τα μέσα και τις μεθόδους για να τις αποκτήσουμε.
5. Ο Μεταμοντερνισμός είναι η εποχή του πλουραλισμού, της σχετικότητας και του κατακερματισμού, σε μια απλουστευτική διατύπωση.
Ο Μοντερνισμός είναι η εποχή της επιστήμης και προόδου.
Ο προμοντερνισμός είναι η εποχή της θρησκείας ή μυθολογίας.
Ο Μεταμοντερνισμός είναι στην πραγματικότητα εντελώς κίβδηλος, αποκύημα παραφουσκωμένης αλαζονείας κι εγωισμού.
