Νικόδημος για τον Τζουάνγκ Τζου (Κεφ. 17, Πλημμύρες Φθινοπώρου).
1. Ήταν ο καιρός των πλημμυρών του φθινοπώρου. Εκατό παραπόταμοι χύνονταν στον Κίτρινο Ποταμό. Φούσκωσε τόσο πολύ στην ορμητική πορεία του και πλάτυνε τόσο που από τη μια όχθη δεν ξεχώριζες αν στην άλλη έβλεπες αγελάδα ή άλογο.
Ο Χο, θεϊκό πνεύμα του ποταμού, γελούσε με χαρά πιστεύοντας πως όλη της γης η ομορφιά περικλειόταν τώρα μέσα του. Κι έτσι κυλούσε ανατολικά ωσότου έφθασε στον ωκεανό του Βορρά. Εκεί κοίταξε ανατολικά μα δεν έβλεπε την έκταση του νερού να τελειώνει και η όψη του άλλαξε. Συνέχισε να κοιτά την υδάτινη απεραντοσύνη, αναστέναξε καθώς έψαχνε τον θεό του ωκεανού Ζο και είπε:
“Μια λαϊκή παροιμία λέει πως όποιος γνωρίζει μόνο θραύσματα της Αλήθειας νομίζει πως κανένας δεν είναι ισάξιός του. Τέτοιος είμαι σίγουρα εγώ. Έχω ακούσει ανθρώπους να μειώνουν τα λόγια του Κομφούκιου και την αρετή του Πο Γι και δεν συμφώνησα τότε. Τώρα όμως, που αντικρύζω την απεραντοσύνη σου – αλλοίμονο αν δεν ερχόμουνα ποτέ στο άνοιγμά σου, θα κινδύνευα [μένοντας σε άγνοια] να γίνω ρεντίκολο για όλους τους σοφούς της παράδοσης”.
2. Μίλησε τότε ο Ζο, θεός του βορεινού ωκεανού:
“Δεν μπορείς να μιλήσεις στον βάτραχο του πηγαδιού για τον ωκεανό αφού περιορίζεται σε κόσμο τόσο στενό. Δεν μπορείς να μιλήσεις για τον πάγο σε ένα έντομο καλοκαιριού, πλάσμα σύντομης εποχής. Δεν μπορείς να μιλήσεις για το Τάο σε έναν κοινό καθηγητή που είναι γεμάτος γνώμες άλλων”.
Μα τώρα εσύ βγήκες από τα φαράγγια και τις στενές σου όχθες κι ατένισες τον μέγα ωκεανό. Τώρα που γνωρίζεις τη δική σου ασημαντότητα μπορούμε να συνομιλήσουμε για τις μεγάλες αρχές.
3. Δεν υπάρχει κάτω απ’ τον Ουρανό σώμα νερού, τόσο μεγάλο όσο του ωκεανού. Χύνονται όλα τα ποτάμια μέσα του ακατάπαυστα, όμως ποτέ δεν ξεχειλίζει. Ακατάπαυστα πάλι το νερό εκχύνεται από το άνοιγμα Wei lu όμως ποτέ δεν λέει ν’ αδειάσει.
Άνοιξη και φθινόπωρο δεν το αλλάζουν ούτε πλημμύρες ή ξηρασίες το επηρεάζουν.
Είναι λοιπόν πολύ ανώτερο από τον Κίτρινο ποταμό ή τον Γιανγκτσέ. Όμως εγώ ποτέ μου δεν καυχήθηκα ως εκ τούτου. Διότι το σύμπαν μου χαρίζει τη μορφή μου και από το ζεύγος Yin και Yang έχω τη ζωτική πνοή μου. Είμαι λοιπόν σαν ένα δέντρο μικρό ή ένα πετραδάκι σ’ ένα πελώριο βουνό. Έτσι, γνωρίζοντας καλά τη δική μου ασημαντότητα πώς θα καυχηθώ για ανωτερότητα…
Ακόμα, συγκρίνοντας τις 4 θάλασσες με το σύμπαν μεταξύ Γης και Ουρανού, μοιάζουν με λακκουβίτσες σ΄ έναν βάλτο. Ή πάρε το Μεσαίο Βασίλειο σε σύγκριση με τον ωκεανό τριγύρω, δεν μοιάζει μ’ ένα σπυρί ρυζιού σε μια μεγάλη αποθήκη; Έχουμε μύρια ονόματα για του κόσμου τα μύρια πράγματα κι ο άνθρωπος είναι ένα μόνο απ’ αυτά. Τα πλάσματα που κατοικούν τις 9 Επαρχίες με τροφή εξ ανάγκης ζουν και χρησιμοποιούν καρότσια και καράβια να μετακινηθούν: κι εδώ το άτομο είναι ένα. Σε σύγκριση πάλι με το σύμπαν ο ένας άνθρωπος δεν είναι παρά η άκρη τρίχας στην πλάτη του αλόγου.
Όλα όσα μεταβιβάστηκαν στων 5 (μυθικών) Αρχόντων τη διαδοχή, όλα όσα διεκδίκησαν σε διενέξεις οι τρεις βασιλιάδες, όλες των φιλανθρώπων οι φροντίδες κι όλες των γραφειοκρατών οι εργασίες – όλες δεν είναι παρά η τρίχα αυτή. Ο Πο Γι αρνήθηκε τον θρόνο για της φήμης τη χάρη κι ο Κομφούκιος έδινε διαλέξεις για να είναι της μάθησης καμάρι. Φέρθηκαν έτσι γιατί ένιωθαν ανώτερο τον εαυτό τους, όπως κι εσύ τον εαυτό σου φουσκωμένο με τα νερά του φθινοπώρου.
