Νικόδημος για τον Τζουάνγκ Τζου
1. Έχω ακούσει για την εμπλοκή στον κόσμο και για την αποδοχή του με απόσπαση, μα όχι να μπορείς να τον ελέγχεις. Με την εμπλοκή, γεννιέται ο φόβος πως θα στρεβλωθεί η εγγενής φύση. Με την αποσπασμένη αποδοχή δεν υπάρχει φόβος διαφθοράς του έμφυτου χαρακτήρα. Αν η εγγενής φύση δεν στρεβλώνεται, αν ο έμφυτος χαρακτήρας δεν φθείρεται, τότε ποια η ανάγκη για έλεγχο του κόσμου;(1)
Σε πανάρχαια χρόνια, όταν ο Yao κυβερνούσε το βασίλειο,(2) έκανε τον κόσμο να ζει πανευτυχής. Συνεπώς οι άνθρωποι ενεργούσαν με έξαψη και δεν υπήρχε αταραξία. Όταν ο Chieh κυβερνούσε (3) έκανε τον κόσμο να νιώθει καταπίεση και μιζέρια. Συνεπώς οι άνθρωποι έβρισκαν τη ζωή τους βασανιστική και δεν ένιωθαν χαρά. Όταν δεν υπάρχει ησυχασμός και ικανοποίηση, τότε περιορίζεται η έμφυτη αρετή. Όταν έτσι καλύπτεται η αρετή, τότε κανείς δεν επιβιώνει για πολύ.
2. Όταν οι άνθρωποι χαίρονται υπερβολικά, γέρνουν υπερβολικά στο yang [θετικός πόλος]. Όταν οργίζονται υπερβολικά, γέρνουν υπερβολικά στο yin [αρνητικός πόλος]. Όταν χαλά η ισορροπία των γιανγκ και γιν οι 4 εποχές χάνουν τη φυσική διαδοχή τους, κρύο και ζέστη δεν εναρμονίζονται και η δυσαρμονία βλάπτει το υλικό σώμα [και της γης].(4) Τότε ακολουθεί αναβρασμός, αναστάτωση και αναταραχή και οι άνθρωποι τρέχουν εδώ κι εκεί χωρίς λογική και σύντομα εμφανίζονται κακοποιοί σαν τον Ληστή Chi, τον Cheng Shen και τον Shi Qui.
Και τότε, όσο κι αν αμείβονται οι καλοί άνθρωποι, όσο κι αν τιμωρούνται οι κακοί, τίποτα δεν θα είναι αρκετό [για βελτίωση]. Παρότι ο κόσμος είναι μεγάλος, ποτέ δεν θα παράσχει ικανή αμοιβή και τιμωρία.(5) Από την εποχή των Τριών Δυναστειών κι έπειτα ο κόσμος είναι γεμάτος φασαρία δίνοντας τιμές και τιμωρίες. Πώς να βρουν ευκαιρία οι άνθρωποι να αναπαυθούν στην αληθινή φύση τους και (6) πορεία της ζωής;
3. Επιπλέον, αν βρουν την ευχαρίστηση της όρασης, σύντομα ξελογιάζονται από τα χρώματα. Αν βρουν την ευχαρίστηση στην ακρόαση, σύντομα ξελογιάζονται από τους ήχους. Αν βρουν την ευχαρίστηση στην καλοσύνη, σύντομα διαστρέφουν την αρετή. Αν βρουν την ευχαρίστηση στο καθήκον, σύντομα διαστρέφουν βασικές αρχές. Αν βρουν την ευχαρίστηση σε τελετές [li=τελετουργίες, καλοί τρόποι], σύντομα ξεπέφτουν σε προσποίηση. Αν βρουν την ευχαρίστηση στη μουσική, σύντομα γλιστρούν σε χυδαιότητα. Αν βρουν την ευχαρίστηση στη γνώση, σύντομα επιδίδονται στην επίκριση.(7) Αν οι άνθρωποι αναπαύονται στην αληθινή φύση τους και πορεία της ζωής, δεν πειράζει αν απολαμβάνουν αυτή την οκταπλή ευχαρίστηση. Αν όμως δεν αναπαύονται στην αληθινή φύση τους και πορεία της ζωής, τότε η οκταπλή αυτή ευχαρίστηση θα προκαλέσει δυσθυμία, σύγκρουση και σύγχυση και ο κόσμος θα βυθιστεί σε χάος.
Και αν, όπως τώρα, ο κόσμος εκτιμά κι ενθουσιάζεται με αυτά τα πράγματα, τότε η πλάνη θα είναι πολύ μεγάλη. Είναι άραγε ένα πρόσκαιρο λάθος μόνο που θα διορθωθεί γοργά; Μα οι άνθρωποι κάνουν νηστείες πριν τα συζητήσουν, γονατίζουν στο πάτωμα για να τα προωθήσουν και χτυπούν τύμπανα και τραγουδούν καθώς χορεύουν την ευχαρίστησή τους σε αυτά.(8) Τι θα μπορούσε να γίνει, δεν γνωρίζω!
4. Αν ο ευγενής δεν έχει επιλογή μα πρέπει να αναλάβει τη διακυβέρνηση, τότε το καλύτερο είναι να μένει σε [εσωτερική] απραξία [=αποδοχή με απόσπαση, στο §1]. Όταν υπάρχει αυτή η απραξία, υπάρχει ανάπαυση στην αληθινή φύση και πορεία της ζωής. Αν αυτός, λοιπόν, εκτιμά τον κόσμο όπως τη δική του ύπαρξη,(9) αν τον αγαπά όπως τον εαυτό του, τότε μπορεί ο λαός να του εμπιστευθεί τη διακυβέρνηση του κόσμου.
Αν, λοιπόν, ο ευγενής δεν διαταράζει την εσωτερική του οικονομία και δεν υπερ-χρησιμοποιεί την ακοή, όραση [ή άλλη αίσθηση], μπορεί να κατέχει την ακινησία του νεκρού κι ας ελίσσεται σαν δράκος, να κατέχει τη σιωπή μεγάλου βάθους και ας βροντά σαν κεραυνός. Το πνεύμα του θα κινείται με τον Ουρανό μένοντας σε αταραξία, ενώ τα μύρια όντα φτάνουν σε ωρίμανση. Τι ευκαιρία έχει τώρα να κυβερνά τον κόσμο…(10)
Σημειώσεις:
(1) Πρόκειται για μια μυθική για μας εποχή οπότε υπάρχει ενότητα κι όλα εξελίσσονται πολύ φυσικά, δίχως σύγκρουση και ταραχή, σε μια θαυμαστή ευταξία. Η εσωτερική απραξία ενώ μπορεί να γίνεται δράση συγχρόνως φαίνεται στο τέλος του § 4.
(2) Με τον σοφό αυτοκράτορα Γιάο έχουμε περάσει σε μια νεότερη εποχή όπου χρειάζεται κυβερνήτης.
(3) Με τον Chieh έχουμε εισέλθει σε μια χαμηλότερη κατάσταση όπου οι άνθρωποι εμπειρώνται τώρα πόνο και δυστυχία.
(4) Η δυσαρμονία γενικεύεται κι επηρεάζει όλα τα πλάσματα και τη βιόσφαιρα του πλανήτη.
(5) Εδώ δεν είναι μόνο το μέγεθος της αμοιβής και τιμωρίας μα και η χαμηλή ποιότητά τους έτσι που να μην επιδρούν βελτιωτικά.
(6) Η υπόνοια, συχνότατη στον Ταοϊσμό είναι πως αν ζεις με την αληθινή φύση σου, η ζωή κυλάει σε μια φυσική πορεία όπου δεν χρειάζεται να επεμβαίνεις και να κάνεις κάτι!
(7) Η κατάχρηση των αισθήσεων κι άλλων λειτουργιών προκαλεί τις σοβαρές αυτές ανωμαλίες λόγω εγωισμού.
(8) Η ευχαρίστηση των ανθρώπων εδώ είναι με τις υπερβολές κι ανωμαλίες, όπως στην προηγούμενη.
(9) Αυτές οι διατυπώσεις απηχούν ξεκάθαρα το κεφ 13 του Τάο Τε Τσινγκ: “Όποιος εκτιμά τον κόσμο και τον αγαπά σαν τον εαυτό του, σε αυτόν μπορούμε να τον εμπιστευθούμε να τον κυβερνά”.
(10) Αμφίσημη φράση. Αν είναι τέτοια η κατάσταση, ναι, ο ατάραχος ευγενής μπορεί να κυβερνήσει, μα, από την άλλη, σε τέτοια φυσική ροή δεν χρειάζεται κυβερνήτης!
