1. Στην Κβαντομηχανική, που αναπτύχθηκε στην περίοδο του μεσoπολέμου στον 20ο αιώνα, στον υπατoμικό μικρόκοσμο ένα φαινόμενο, ένα γεγονός αναδύεται στην πραγματικότητα σε μια από τις πιθανές/δυνατές καταστάσεις του μόνο όταν παρατηρείται. Έτσι ο Αμερικανός φυσικός J. Α. Wheeler (1911-2008), που ανάμεσα σε πολλά άλλα βοήθησε στην κατασκευή της υδρογονοβόμβας (αρχές δεκαετίας 1950), δήλωσε το 2006 (18 Φεβ.) σε τηλεοπτική συνέντευξη:
“Συμμετέχουμε στο να φέρνουμε σε ύπαρξη όχι μόνο το κοντινό και τωρινό, μα και το μακρινό και πολύ παρελθοντικό… Φέρνουμε σε ύπαρξη ένα μέρος του Σύμπαντος στο μακρινό παρελθόν”.
Αλλού εξηγεί πως το Σύμπαν έχει ανάγκη να δημιουργήσει τον άνθρωπο για να υπάρξει το ίδιο. “Ο παρατηρητής”, λέει, “είναι απαραίτητος για τη δημιουργία του Σύμπαντος όσο και το Σύμπαν για τη δημιουργία του παρατηρητή”.
Ο παρατηρητής είναι ο άνθρωπος που έχει συνείδηση της παρατήρησής του.
2. Παρά τις αρχαιότατες δοξαστικές δάφνες της, η Δυτική Φιλοσοφία είναι κάπως περιορισμένη, ακόμα κι αν δεχτούμε πως είναι πολύ μεγαλύτερη από, όπως είπε ο Whitehead, “υποσημειώσεις στον Πλάτωνα”. Η ιδέα του Wheeler για το “ανθρωπικό Σύμπαν” δεν ανιχνεύεται στη Δυτική φιλοσοφική παράδοση και σίγουρα δεν υπάρχει ούτε ίχνος της στις πανεπιστημιακές δοξασίες. Υπάρχει μερικώς, όμως, στις λεγόμενες “αβραμικές” θρησκείες (Ιουδαϊσμό, Χριστιανισμό, Μωαμεθανισμό) αφού ο Θεός (ή Αλλάχ) δημιουργεί τον κόσμο με τον άνθρωπο ως κορωνίδα.
Αυτή, όμως, η ιδέα της «παρατήρησης» απαντάται σε ορισμένα Γνωστικά Κείμενα, που θεωρούνται, βέβαια, “αιρετικά” από τους “καλούς” δήθεν χριστιανούς. Απαντάται και στην αρχαιότερη Βεδική παράδοση (Ουπανισάδες κλπ.). Τόσο η Γνωστική παράδοση του Χριστιανισμού όσο και η Βεδική λένε σε μερικά κείμενα πως ο Δημιουργός Θεός ατενίζει/θεάται/κοιτά την ουσία του και σε αυτή τη θέαση (=επίγνωση, συνειδησία) αναδύεται η δημιουργία, το σύμπαν, οι κόσμοι όλοι με τα επίπεδα, όντα και φαινόμενά τους, ανάλογα με τη Βούληση του Δημιουργού.
Σε ορισμένα εδάφια μάλιστα λέγεται πως ο Οικουμενικός Άνθρωπος, ο Πρωτάνθρωπος (purușa) είναι ο Πρωτότοκος του Δημιουργού και από εκείνον, από τα μέλη του, παράγεται το σύμπαν της δημιουργίας.
3. Οι επιστήμονες που ενστερνίζονται το “ανθρωπικό αξίωμα” και βρίσκουν μια “επιδέξια κρυμμένη σκοπιμότητα” στην εξέλιξη του σύμπαντος, παραθέτουν, εκτός από τις σταθερές και διάφορες προϋποθέσεις (τιμές βαρύτητας και ηλεκτρομαγνητισμού, το νερό, βασικά στοιχεία όπως υδρογόνο, οξυγόνο, άνθρακας κλπ.), ορισμένες παράξενες συμπτώσεις σχετικές με τον ενσωματωμένο άνθρωπο.
Υπάρχει το βάρος του ανθρώπου, για παράδειγμα. Στον υπατομικό μικρόκοσμο ένα πρωτόνιο έχει μάζα 2 x 10-24 γραμμάρια. Στον αστρονομικό κόσμο ένας ήλιος έχει μάζα 2 x 1033 γραμμάρια. Ο μέσος όρος του ανθρώπου είναι περίπου στη μέση με μάζα 60 κιλά ή 6 x 104 γραμμάρια.
Το ίδιο περίπου ισχύει για το ύψος του ανθρώπου. Ο ατομικός πυρήνας είναι 10-13 εκατοστά. Η απόσταση μεταξύ άστρων είναι 1018 εκατοστά (δηλαδή περίπου ένα έτος φωτός). Ο άνθρωπος βρίσκεται στον γεωμετρικό μέσο όρο ανάμεσά τους με περίπου 2 μέτρα!
Ο ενσωματωμένος άνθρωπος, λοιπόν, φαίνεται να κατέχει μια ενδιάμεση θέση ανάμεσα στον μικρόκοσμο και στον μακρόκοσμο και να αντανακλά και τους δύο!
4. Μα και αυτή η ιδέα ήταν γνωστή σε αρχαίες παραδόσεις παρότι δεν ήταν “επιστημονικά” διατυπωμένη.
Π.χ. στον Ψαλμό 8 (Παλαιά Διαθήκη) λέγεται ποιητικά πως ο άνθρωπος πλάστηκε πιο χαμηλά από τους αγγέλους μα είναι ανώτερος και κύριος των άλλων πλασμάτων (=ζώα, πουλιά κλπ.).
Στη Βεδική παράδοση λέγεται πως ο ενσωματωμένος άνθρωπος κατέχει μια ενδιάμεση θέση ανάμεσα σε θεούς και την υπόλοιπη πλάση μα ταυτόχρονα εμπεριέχει και τους θεούς και τα άλλα όντα και φαινόμενα.
Στη δεκαετία 1930 όταν πια είχε διαπιστωθεί η δομή και το δυναμικό του υπατομικού μικρόκοσμου, ορισμένοι αποκρυφιστές διατύπωσαν αυτή την κεντρική θέση του ανθρώπου, τις σχέσεις μεταξύ φαινομένων στη μικρή και στη μεγάλη κλίμακα και τον άνθρωπο ως συνδετικό κρίκο (Διάγραμμα ανθρώπου κλπ.).
|
Άνθρωπος |
|
| Οργανική ζωή | Κύτταρο |
| Γαία | Μόριο |
| Ήλιος | Άτομο |
| Γαλαξίας | Υποατομικό σωματίδιο |
| Νεφέλωμα | Παλμός ενέργειας (;) |
| Σύμπαν | (;;;) |
Η δεύτερη ιδέα λέει πως το σύμπαν δημιουργείται ως αποτέλεσμα μιας έκρηξης μετά συνθλίβεται και η διαδικασία επαναλαμβάνεται εσαεί. Ή παρουσιάζεται σαν ένα μπαλόνι που φουσκώνει και ξεφουσκώνει. Και αυτή διατυπώθηκε στη Βεδική Παράδοση ως μέρα (έκρηξη, ανάπτυξη) και νύχτα (σύνθλιψη, εξαφάνιση) του δημιουργού θεού Μπραχμά ή ως εκπνοή και εισπνοή του Ενός (Rig-Veda 10.129.2).Υπάρχουν πολλά παράλληλα σύμπαντα και το ηλιακό μας σύστημα μαζί με μας πάνω στη Γη, είναι μέρος ενός από αυτά τουλάχιστον. Η ιδέα υπάρχει, όπως έχω γράψει αλλού επαναληπτικά στη Βεδική παράδοση με πολλές παράλληλες ακτίνες δημιουργίας από μια αμετάβλητη, ανεξάντλητη Πηγή.
5. Υπάρχουν δυο ακόμα ενδιαφέρουσες ιδέες που μερικοί επιστήμονες προωθούν. Το multiverse, δηλ. πολλαπλό σύμπαν και το “παλλόμενο σύμπαν” (ή, παλαιότερα, τα διαδοχικά σύμπαντα) με τη διαστολή και συστολή ή την έκρηξη και σύνθλιψή του.
Αλλά ενώ οι επιστημονικές αυτές απόψεις αναφέρονται μόνο στο γνωστό μας υλικό σύμπαν και υλικό ανθρώπινο σώμα, η Βεδική παράδοση, ο Γνωστικισμός και ο Εσωτερισμός μιλούν για 3 σώματα του ανθρώπου και τρία επίπεδα του σύμπαντος: υλικό ή χοντρό, νοητικό ή λεπτό κι αιτιακό ή πνευματικό.
