Φιλ389: Ευτυχία κι έλξη κομμουνισμού

1. Ένα άρθρο στο Διαδίκτυο (Mei Tung 18/8/20) εγκωμιάζει ενθουσιαστικά την αλλαγή στην Κίνα και την πρόοδο στην υλοποίηση του «κινέζικου ονείρου» – σε αντιδιαστολή με το «αμερικανικό όνειρο».

Γράφει, λοιπόν, πως μετά την κατάληψη της εξουσίας από το ΚΚΚ και την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, το ΚΚΚ ολοκλήρωσε τη μετάβαση και μεταμόρφωση «από τη δημοκρατική επανάσταση στον σοσιαλισμό εδραιώνοντας ένα νέο σοσιαλιστικό σύστημα… προς το κινέζικο όνειρο… να μεγαλώσουν τα παιδιά μας σε καλύτερο περιβάλλον και να ζήσουν οι αγαπημένοι μας μια πιο ευτυχισμένη ζωή».

Η ευτυχία, λοιπόν, είναι το ζητούμενο. Την ίδια ευτυχία υπονοούσε και ο Στάλιν όταν έγραφε πως «αληθινή ελευθερία υπάρχει μόνο… όπου ορισμένοι δεν καταπιέζουν άλλους, όπου δεν υπάρχουν ανεργία και φτώχεια…».

Αυτά υπόσχεται ο κομμουνισμός παρότι δεν κατόρθωσε να τα προσφέρει πουθενά και ασκεί μεγάλη έλξη ακόμα σε πολλούς.

2. Η Κίνα σίγουρα έκανε μεγάλα άλματα στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και στη μείωση της φτώχειας. Μόνο που αυτά δεν τα πέτυχε ο κομμουνισμός, ο οποίος έχει ως βασικό του δόγμα την κατάργηση της ιδιωτικής περιουσίας. Απεναντίας όσο επί Μάο το δόγμα κυριαρχούσε, η χώρα προόδευσε στρατιωτικά με τη βοήθεια της Σοβιετίας, μα οικονομικά έμενε πίσω. Μόνο όταν ο Deng εισήγαγε πρακτικές «καπιταλισμού» (ιδιοκτησία, ελεύθερο εμπόριο κ.λπ.) στη δεκαετία 1980, άρχισε η αλματώδης ανάπτυξη.

Τώρα και η Ζιμπάμπουε, μετά από δεκαετίες σοσιαλιστικής στέρησης και διαφθοράς, διαλύει τα ατελέσφορο σύστημα και εισάγει «καπιταλισμό».

Τώρα και η Βόρεια Κορέα μιμείται την Κίνα και κρατά μεν το μονοκομματικό καθεστώς της Δυναστείας των Κιμ μα προωθεί τη φιλελεύθερη οικονομία.

Η Κούβα πολύ νωρίτερα εγκατέλειψε τον άχαρο σοσιαλισμό της και στράφηκε στον «καπιταλισμό».

3. Μα το θέμα μου είναι πολύ διαφορετικό.

Γιατί υποθέτουμε τόσο εύκολα και γενικά πως οι βελτιώσεις στις υλικές συνθήκες ζωής και η απόκτηση περισσότερων αγαθών και υπηρεσιών κάνουν τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους;

Δεν υπάρχει κανένα πιεσόμετρο ή θερμόμετρο ευτυχίας.

Οι πλούσιοι ζουν σε πολύ ευνοϊκές συνθήκες άνεσης κι έχουν πρόσβαση σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που ονειρεύονται οι στερημένοι. Μα είναι κατ’ ανάγκη πιο ευτυχισμένοι;

Μπορεί να έχουν πουπουλένια παπλώματα και μεταξωτά σεντόνια, μα αυτά δεν εξασφαλίζουν ήσυχο, ζωογόνο ύπνο.

Μπορεί να έχουν πρόσβαση σε ακριβά φάρμακα και άριστους γιατρούς, μα αυτά δεν εξασφαλίζουν υγεία ή μακροζωία.

Οι πλούσιοι επίσης υποφέρουν με αρρώστια, γεροντίαση, οργή, φθόνο, κάθε είδους πόνο και δυστυχία. Χάνουν παιδιά και γονείς, ερωτεύονται και απογοητεύονται, παντρεύονται και χωρίζουν, παθαίνουν ατυχήματα, χάνουν τα πλούτη τους κ.λπ.

4. Είναι μεγάλη αφέλεια να νομίζει κανείς πως πλούτη και καλοπέραση εξασφαλίζουν ευτυχία. Οπωσδήποτε είναι πολύ καλύτερα να ζεις σε άνεση, δίχως στέρηση βασικών αγαθών όπως φαγητό, ρούχα, ζεστό νερό, σπίτι κ.λπ. Μα αυτά δεν εξασφαλίζουν ευτυχία.

Η ευτυχία είναι μια εσωτερική ψυχολογική κατάσταση, εντελώς ανεξάρτητη από εξωτερικά αγαθά.

Ένα καλό κομμάτι σοκολάτας δίνει μεγάλη ευχαρίστηση – ένα καλοραμμένο ρούχο, ένα ωραίο αμάξι κ.λπ. Μα όλα είναι παροδικά. Κάθε απόλαυση κι έντονη ευχαρίστηση επίσης είναι παροδική και σύντομα σπεύδουμε να βρούμε νέα.

Κάθε καινούργιο αισθητήριο αντικείμενο δίνει ευχαρίστηση – που σύντομα θέλει επανάληψη για να φέρει ικανοποίηση.

Καμιά ευχαρίστηση, καμιά ικανοποίηση δεν είναι μόνιμη. Θέλουμε νέο αντικείμενο, νέο ερέθισμα, επανάληψη, ανανέωση!

Αν είσαι ικανοποιημένος εσωτερικά με αυτά που έχεις (και ας είναι λίγα και παλιά), θα νιώθεις ευτυχία παντού, πάντοτε. Αν όχι, τότε πουθενά, ποτέ.

Ο κομμουνισμός μπορεί ίσως να προσφέρει ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο και τη συνακόλουθη ευχαρίστηση, όπως και ο καπιταλισμός (όπως γίνεται στην Κίνα), όχι όμως μόνιμη ευτυχία.

Πώς και πού θα την βρούμε αυτή;…