Ο γέροντας συνέχισε:
“Εσύ τώρα ασχολείσαι με την καλοσύνη και την ηθική. Εξετάζεις το όριο που χωρίζει το όμοιο από το διαφορετικό, την αλλαγή μεταξύ κίνησης και ανάπαυσης, τους κανόνες για το δούναι και λαβείν, τις συνθήκες για την αγάπη και την κακία ή καλοσύνη και μοχθηρία, τα αισθήματα χαράς και οργής – και όμως δεν κατόρθωσες να αποφύγεις τέτοιες συμφορές. Φρόντισε λοιπόν το σώμα σου, το παρουσιαστικό σου και τη συντήρηση της εσωτερικής αγνότητάς σου· και τότε, αφήνοντας τα εξωτερικά πράγματα σε άλλους, δεν θα εμπλέκεσαι. Τώρα, ενώ δεν βελτιώνεις τον εαυτό σου, έχεις απαιτήσεις από άλλους κι έτσι ασχολείσαι με πράγματα αλλότρια και ξένα. ”
Ο Κομφούκιος ρώτησε αμήχανα: “Μπορώ να ρωτήσω τι εννοείς με ‘αγνότητα’;”
“Αγνότητα είναι το γνήσιο κι ανόθευτο από την [αληθινή] φύση σου. Δίχως αυτό δεν μπορείς να επηρεάσεις άλλους. Όποιος πιέζει τον εαυτό του για θρήνο και δάκρυα δεν θα προκαλέσει συμπόνια. Όποιος πιέζει τον εαυτό του για οργή, όσο βίαιος κι αν ακούγεται, δεν θα προκαλέσει δέος και πειθώ. Όποιος πιέζει τον εαυτό του για οικειότητα, όσο κι αν χαμογελά, δεν θα προκαλέσει αρμονική σχέση. Αληθινή θλίψη δεν χρειάζεται θρηνωδία για να προκαλέσει συμπόνια. Αληθινός θυμός δεν χρειάζεται φωνές για να προκαλέσει δέος. Αληθινή οικειότητα δεν χρειάζεται χαμόγελα για να προκαλέσει αρμονική σχέση. Αληθινό αίσθημα εκδηλώνεται με το πνεύμα της αγνής φύσης μας. Γιαυτό κι εμείς το εκτιμούμε τόσο πολύ.
Πώς εκδηλώνεται στις ανθρώπινες σχέσεις;
Με τους γονείς δείχνει αγάπη και σεβασμό. Με τους ανώτερους δείχνει πίστη κι εντιμότητα. Στο γιορτινό τραπέζι δείχνει ευχαρίστηση, χαρά. Στην περίοδο πένθους δείχνει θλίψη και πόνο. Η αφοσίωση και ακεραιότητα στηρίζουν την υπηρεσία. Η διασκέδαση στηρίζει το γιορτινό τραπέζωμα. Η θλίψη το πένθος. Ο σεβασμός την ικανοποίηση των γονέων. Όταν κάθε υπηρεσία πραγματώνεται άρτια, δεν πειράζει αν δεν αφήνει κατάλοιπα [κυρίως ανωτερότητα για τον δράστη].
Δεν έχει σημασία τι μέσα χρησιμοποιούνται στην υπηρεσία για τους γονείς [ή τους ανώτερους], τι σκεύη χρησιμοποιούνται για τη διασκέδαση σε γιορτή, ή τι τελετές ακολουθούνται με τη θλίψη του πένθους.
[Καλή συμπεριφορά και] τελετές είναι κοινωνικές επινοήσεις από και για τους πολλούς. Η φυσική αγνότητα μας έχει δοθεί από τον Ουρανό. Είναι όπως είναι γνήσια και δεν αλλάζει με τις εποχές. Γιαυτό και ο σοφός αφήνεται στο ενέργημα του Ουρανού, μένει αφοσιωμένος στη φυσική αγνότητα και δεν περιορίζεται από τις συμπεριφορές του όχλου. Οι ανόητοι κάνουν το αντίθετο. Δεν ακολουθούν τους παλμούς του Ουρανού, μένουν προσκολλημένοι στα έθιμα των ανθρώπων και δεν εκτιμούν καθόλου την αγνότητα της φύσης του. Αθετώντας την αλήθεια παρασύρονται από τους όχλους και υιοθετούν το κοινό αίσθημα και την τρέχουσα γνώμη τους. Έτσι ποτέ δεν θα νιώσουν ικανοποιημένοι πλήρως. Κρίμα που κι εσύ βυθίστηκες μικρός στη χυδαιότητα της ανθρώπινης υποκρισίας κι άργησες τόσο πολύ [τώρα σε μεγάλη ηλικία] να ακούσεις την αλήθεια για το μέγα Τάο!”Ο Κομφούκιος υποκλίθηκε πάλι δυο φορές και είπε: “Συναντώντας σε, κύριε, σήμερα είναι μια ευλογία του Ουρανού. Αν δεν το θεωρείς υποτιμητικό να διδάξεις έναν σαν εμένα, συγκριτικά με άλλους [καλύτερους], δέξου με μαθητή στην υπηρεσία σου. Τολμώ να σε παρακαλέσω να μου δώσεις τη διεύθυνσή σου, να έρθω στη σχολή σου, να διδαχθώ και να επιμορφωθώ στο μέγα Τάο.”
“Έχω ακούσει,” είπε ο ξένος, “πως αν κάποιος είναι ταιριαστός σύντροφος στην Οδό, τότε πηγαίνεις μαζί του ως τα βάθη του μυστηρίου Τάο. Μα αν είναι κάποιος ακατάλληλος για συνοδοιπόρος δίχως κάποια γνώση για το Τάο, τότε κρατήσου, μην προχωρήσεις μαζί του κι έτσι θα γλυτώσεις τον κίνδυνο [από την άγνοιά του]. Κάνε μόνος σου τώρα την εργασία που πρέπει. Εγώ φεύγω.” Είπε και μπαίνοντας στη βάρκα απομακρύνθηκε. Ωθώντας με το σταλίκι, χάθηκε πέρα από τα βούρλα.
Ο μαθητής Yan Yuan έφερε την άμαξα και ο Τσου Λου σχολίασε καθώς ο δάσκαλος ανέβαινε και καθόταν στο πίσω κάθισμα: “Είμαι μαθητής τόσα χρόνια μα ποτέ δεν σε είδα να εκδηλώνεις τέτοιο δέος και να υποκλίνεσαι τόσες φορές σε έναν άνθρωπο… Πώς τέτοια συμπεριφορά σε έναν γέροντα ψαρά;”
“Α, τόσα χρόνια μαθητεύεις στην ορθότητα και καλούς τρόπους” είπε ο Κομφούκιος γέρνοντας μπροστά, “μα δεν έχεις χάσει καθόλου την ελεεινή παλιά νοοτροπία σου. Το να συναντήσεις έναν πρεσβύτερο και να μη δείξεις σεβασμό, είναι κάκιστοι τρόποι. Αν συναντήσεις έναν Σοφό και δεν τον τιμήσεις δεν έχεις καλοσύνη. Αν ο γερο-ψαράς δεν ήταν ολοκληρωμένος Σοφός, κανένας άλλος δεν θα ένιωθε την ανάγκη να δείξει ταπεινότητα σε κείνον. Αν δεν μπορείς να υποκλιθείς με γνήσια ταπεινότητα, τότε ποτέ δεν θα συνειδητοποιούσες τη φυσική σου αγνότητα κι έτσι θα προκαλούσες μακρόχρονη βλάβη στον εαυτό σου. Δεν υπάρχει, αλλοίμονο, χειρότερο ελάττωμα στον άνθρωπο από την έλλειψη καλοσύνης. Μόνος του το επιλέγει αυτό ένας άνθρωπος.
Επιπλέον, [γνώριζε πως] το Τάο είναι η πηγή από όπου προέρχονται τα πάντα. Όσα χάνουν την επαφή μαζί του, χάνονται. Όσα τη διατηρούν συνεχίζουν να ζουν. Αν στα έργα σου πας αντίθετα σε Εκείνο θα αποτύχεις. Αν εναρμονίζεσαι, θα επιτύχεις. Οπότε σε όποιον διαφαίνεται η Οδός του Τάο, εκεί ο συνετός θα δείξει σεβασμό. Με βεβαιότητα, λοιπόν, μπορούμε να πούμε πως στον γερο-ψαρά βρισκόταν το Τάο. Πώς να μην του έδειχνα τιμή και σεβασμό;”
