Συχνά έχω θέσει το ερώτημα ταυτότητας: Τι ή ποιος/ποια είμαι; Σήμερα θέτω το ερώτημα – Τι γνωρίζω, τι γνωρίζουμε πραγματικά; Το πρώτο είναι οντολογικό, το δεύτερο γνωσιολογικό.
Ο μεγάλος φυσιοδίφης Πιερ Τεγιάρ ντε Σαρντέν (Pierre Teilhard de Chardin) που ήταν και ρωμαιοκαθολικός ιερέας έγραψε: “Δεν είμαστε ανθρώπινα όντα που βιώνουν μια πνευματική εμπειρία. Είμαστε πνευματικά όντα που βιώνουν μια ανθρώπινη εμπειρία”.
Μπορεί να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε με αυτήν τη διατύπωση. Μα δεν μπορούμε αν αποφύγουμε το ερώτημα – “Πώς γνωρίζει, πώς γνωρίζουμε;”.
Πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν την ταπεινή αυτογνωσία να παραδεχθούν πως δεν γνωρίζουν πράγματι τι είδους όντα είμαστε και γιατί βρισκόμαστε στον πλανήτη αυτό, από που ήρθαμε, τι κάνουμε και που θα πάμε;
Η ζωή έτσι όπως την εμπειρώμαστε είναι ένα θαύμα κι ένα μυστήριο!
Το μόνο σίγουρο που γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα είναι πως υπάρχουμε (εγώ υπάρχω). Μα από δω και πέρα τα ερωτήματα σωρεύονται πάλι αμείλικτα.
Υπάρχω πραγματικά ή είμαι σαν πρόσωπο στο όνειρο κάποιου όντος; Όπως ο Τζουάγκ Τζου που ονειρεύτηκε, γράφει, πως ήταν πεταλούδα και μετά δεν ήξερε αν ήταν όντως άνθρωπος που ονειρεύτηκε πως ήταν πεταλούδα ή αν ήταν πεταλούδα που ονειρευόταν πως είναι άνθρωπος.
Είναι αλήθεια, έχουμε κάνει τεράστια άλματα στην τεχνολογία μα συγχρόνως παράγουμε παράπλευρες επικίνδυνες, απειλητικές συνέπειες όπως η ρύπανση και διάφορες ασθένειες. Το μυαλό μας είναι πολύ έξυπνο και διεισδυτικό μα έχει και παράξενους περιορισμούς. Βρίσκουμε τρόπους να εξαλείψουμε κάποιες απειλητικές επιπτώσεις που δημιουργούν τα τεχνολογικά μας άλματα μα οι νέοι τρόποι παράγουν νέες, απρόβλεπτες συνέπειες.
Υπερεκτιμούμε τις λειτουργίες του μυαλού μας ενώ λίγη ταπεινότητα θα ήταν ίσως πολύ χρήσιμη.
Στον πνευματικό τομέα εκδηλώνουμε παρόμοια αλαζονεία. Επιδιώκουμε τη “φώτιση” ή κάποια ανώτερη κατάσταση συνειδησίας ή παντογνωσίας και θέλουμε να μοιάσουμε στους μεγάλους δασκάλους όπως οι Λάο Τζου, Βούδας, Πυθαγόρας, Σωκράτης, Χριστός, Σάνκαρα κ.λπ.
Αλλά ο καθένας και η καθεμία για τον εαυτούλη “μου”!
Μα ξέρουμε αλήθεια τι πρέσβευαν όλοι αυτοί οι φωτισμένοι δάσκαλοι; Όλοι δίχως εξαίρεση διδάσκουν: “Συγκρατείστε τον εγωισμό, την αλαζονεία σας. Υπηρετείστε τους συνανθρώπους σας. Κάνετε καλά και πλήρως τα καθήκοντά σας. Να συγχωρείτε (και να αγαπάτε) τους εχθρούς σας”!
Πριν καν επιδοθείς διστακτικά, καχύποπτα, σε τέτοια πορεία ψυχολογικής ή πνευματικής ανάπτυξης, ανακαλύπτεις διστακτικά, καχύποπτα, πως υπάρχουν άλλες ανώτερες, αθέατες, ακατανόητες δυνάμεις που τελικά, παρά τους σχεδιασμούς και τις προσδοκίες μας, διαμορφώνουν τα γεγονότα σε δικές τους απρόσμενες για μας κατευθύνσεις.
Σε τελευταία ανάλυση, μια απλή σκέψη, τι στην ευχή είμαστε σε αυτό το ασύλληπτο σε έκταση, ποικιλία και δύναμη, σύμπαν; Ή έστω σε αυτόν τον κόσμο που λέμε Οργανική Ζωή και συμπεριλαμβάνει ζώα, πτηνά, έντομα και φυτά;
Εμείς φυτεύουμε σπόρους και κλαδεύουμε τα δέντρα. Μα μπορούμε να δημιουργήσουμε τέτοιους σπόρους από το τίποτα;
Εμείς σκάβουμε τη γη και αντλούμε από το υπέδαφος ορυκτά, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ό,τι άλλο. Μα μπορούμε να δημιουργήσουμε μια χούφτα χώμα;
Ο αέρας μας δίνει διάρκεια ζωής καθώς τον αναπνέουμε. Μα μπορούμε να τον δημιουργήσουμε; Ή τον ήλιο και τα άλλα ουράνια φαινόμενα;
Ουδέποτε θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε τα πάντα. Ουδέποτε θα μπορέσουμε να ελέγχουμε τα πάντα κατακτώντας, όπως αλαζονικά πιστεύουν μερικοί ανόητοι, τη “Φύση”. Αφού κάνουμε τόσα χοντρά λάθη, τόσες αβλεψίες σε αυτό το στάδιο της τεχνολογίας, οι μεταγενέστερες αβλεψίες και τα επακόλουθα σφάλματα θα είναι πολύ χειρότερα.
Οι αδυναμίες μας είναι η βασική μας άγνοια, η αλαζονεία και η απληστία που γεννοβολούν σμήνη από ελαττώματα.
Ας παρατήσουμε, λοιπόν, τις προσποιήσεις και διεκδικήσεις του γητευτή εγωισμού μας και ας βρούμε τρόπο να επιστρέψουμε στην απλότητα του μικρού παιδιού.
Ποτέ δεν έβλαψαν οι ιδιότητες ταπεινότητα, ευγνωμοσύνη και απλότητα.
