1. Η φράση του τίτλου προέρχεται από το 1ο βιβλίο Γένεσις στην Παλαιά Διαθήκη που είναι βασικό κείμενο για τη θρησκεία των Ιουδαίων, των Χριστιανών και σε κάποιο βαθμό και των Μωαμεθανών: οι τρεις Αβρααμικές θρησκείες όπως ονομάζονται από ολοένα περισσότερους συγγραφείς.
“Και είπεν ο Θεός, ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν (…) Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον… κατ’ εικόνα Θεού” (1. 26-27).
Αλλά το ιερό υποτίθεται κείμενο δεν μας λέει σε τι συνίσταται αυτό το “κατ’ εικόνα”. Στο δεύτερο κεφάλαιο έχουμε ξανά μια περιγραφή της δημιουργίας του ανθρώπου, από πηλό αυτήν τη φορά μα ο Θεός εδώ εμφυσά στον άνθρωπο “πνοή ζωής” και τον μετατρέπει σε “ψυχή ζώσα”.
Στη συνέχεια όμως πάλι δεν βλέπουμε που έγκειται η ομοιότητα. Αυτή η παράλειψη είναι μάλλον απογοητευτική. Σε άλλες παραδόσεις Ανθρωπογονίας ο Δημιουργός, ως Πνεύμα Ζωντανό, εισέρχεται στον άνθρωπο για να είναι ο αληθινός, έσχατος (και πρώτος) εαυτός του. Εδώ στην Παλαιά Διαθήκη η ομοιότητα μένει ασαφής.
2. Προσεκτική μελέτη δείχνει πως δεν μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες για τη σχέση μας, τη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό Δημιουργό. Η Γένεσις μοιάζει να είναι μια όχι πολύ προσεγμένη συρραφή από μύθους, θρύλους, αφηγήματα και παραδόσεις που κυκλοφορούσαν στους λαούς της Μέσης Ανατολής την εποχή εκείνη – Αιγύπτιους, Σουμέριους, Χαναναίους κλπ.
Στη συνέχεια, στα επόμενα κεφάλαια της Γένεσις και στα άλλα βιβλία, Έξοδος, Λευιτικόν κλπ., βλέπουμε πως όντως υπάρχει ομοίωση!
Μόνο που τώρα δεν είναι ξεκάθαρο αν ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα του ή ο άνθρωπος έπλασε τον Θεό κατ’ εικόνα δική του. Και μάλλον το δεύτερο πρέπει να ισχύει. Διότι στα κείμενα που ακολουθούν ο Θεός φαίνεται να έχει πολλές από τις χειρότερες αδυναμίες του ανθρώπου. Η εικόνα του Θεού δεν είναι εικόνα ενός παντοδύναμου, πανάγαθου, δίκαιου Όντος, μα ενός υπερφυσικού Όντος με αλαζονεία, εκδικητικότητα, ζηλοφθονία, μεροληπτικότητα, σκληρότητα κλπ.
3. Ενώ είναι, υποτίθεται, παντογνώστης, βάζει διάφορους ανθρώπους σε δοκιμασίες, σκληρές και βασανιστικές, για να αποδείξουν πως είναι “πιστοί”!
Ο Αδάμ και η Εύα είδαν πως ήταν γυμνοί, αφού έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό. Μα αυτό ο Θεός το θεώρησε μεγάλο αμάρτημα: ο Αδάμ, λέει έγινε “ως εις εξ ημών” (δηλ. Θεός και αυτός, και προσέξτε τον πληθυντικό)! Επειδή είδε πως ήταν γυμνός!
Ο Κάιν θυσίαζε τα αγροτικά προϊόντα του μα δεν ήταν αρεστός (!) ενώ ο Άβελ θυσίαζε τα αρνιά του και ήταν αρεστός! Εντελώς παράλογη, μεροληπτική συμπεριφορά υπέρ των κρεοφάγων!
Στην Έξοδο με τους Εβραίους στην Αίγυπτο, ενώ ο ίδιος σκληραίνει την καρδιά του Φαραώ, μετά θανατώνει όλα τα πρωτότοκα των Αιγυπτίων! Σοκαριστική αντίφαση!
Στα κεφ. 9 και 10 του Ιησού Ναυή ο Θεός ενθαρρύνει τη γενοκτονία των απίστων και σταματά τον ήλιο (10. 13-14) για να συντελεστεί η σφαγή! Ήδη στο Δευτερονόμιο (7. 1-2), ο Θεός λέει πως θα εξολοθρεύσει Χετταίους, Αμοραίους, Χαναναίους κλπ. για να έχουν τη γη τους οι Ισραηλίτες!
Δυστυχώς υπάρχουν και άλλα εξίσου τρομερά περιστατικά. Απαιτεί σαν δοκιμασία από τον Αβραάμ να θυσιάσει τον πρωτότοκό του Ισαάκ. Στέλνει τον Διάβολο να βασανίσει με αρρώστια και δυστυχία τον ευσεβή Ιώβ για να δοκιμάσει την πίστη του – ενώ είναι Παντογνώστης και ξέρει το αποτέλεσμα. Τιμωρεί τον βασιλιά Σαούλ επειδή έδειξε έλεος σε ειδωλολάτρες και προωθεί τον Δαβίδ που έστειλε τον στρατηγό του στην πρώτη γραμμή μάχης να σκοτωθεί για να πάρει τη γυναίκα του…
Τι σχέση έχει αυτός ο Γιαχβέ με τον Θεό που είναι Αγάπη και στέλνει βροχή και φως και για ενάρετους και για κακοποιούς, στην Καινή Διαθήκη; Ο Θεός αυτός στην Παλαιά Διαθήκη δημιουργήθηκε μάλλον κατ’ εικόνα εγκληματικών ανθρώπων.
