Όχι, δεν έχει σχέση το άρθρο με το ποίημα του Σολωμού. Πήρα μόνο τον τίτλο – αν και πιο σωστός θα ήταν «ελεύθεροι και περιορισμένοι»!
Είναι ένα από τα πολλά παράδοξα της ανθρώπινής μας ενσωμάτωσης.
Είμαστε ελεύθεροι ως προς το πνεύμα, μα περιορισμένοι και πολιορκημένοι ως προς την υλική μας μορφή.
Η μορφή εξαρχής, εξ ορισμού, μας περιορίζει. Διότι αν είσαι άντρας δεν είσαι ταυτόχρονα και γυναίκα. Αν είσαι, και αφού είσαι, άνθρωπος, δεν είσαι ταυτόχρονα έντομο ή πουλί, μηλιά ή άλλο φυτό. Αν είσαι σε ένα μέρος, στο σπίτι σου ή σε νοσοκομείο, δεν είσαι ταυτόχρονα στο γραφείο σου. Αν είσαι σε ατονία ή βαριεστημάρα, δεν είσαι σε διέγερση ή ζωντάνια.
Ο υλικός κόσμος, στον οποίο κινούμαστε και υπάρχουμε ως ενσωματωμένα πλάσματα, συναποτελείται από ξεχωριστές μάζες και όγκους με συγκεκριμένες μορφές – μυριάδες αμέτρητες μορφές.
Στον κόσμο των μορφών δεν μπορεί να υπάρχει πραγματική ελευθερία.
Αν πεινάσεις, πρέπει να βρεις υλική μορφή και να φας. Αν θέλεις να πας κάπου, πρέπει να μετακινηθείς με ολόκληρο το σώμα σου μέσα σε κενό χώρο μόνο, διότι το σώμα δεν περνά μέσα από άλλα χοντρά σώματα (τοίχο, δέντρο κλπ). Ο υλικός κόσμος είναι γεμάτος περιορισμούς. Κάθε προαίρεσή μας ή επιλογή έχει τον δικό της περιορισμό
Τα δεσμά είναι αόρατα μα έντονα αισθητά.
Έτσι λύνεται και το (ανύπαρκτο) θέμα της «ελεύθερης βούλησης». Δεν μπορείς να μην αναπνέεις. Αν διψάσεις, πρέπει να πιείς νερό. Όσο κι αν το επιθυμείς, δεν μπορείς να πετάξεις σαν πουλί.
Οι επιλογές επίσης περιορίζονται σε μια δεδομένη ώρα στο τι υπάρχει στο άμεσο περιβάλλον εκείνη την ώρα. Μπορεί να επιθυμείς ένα μάνγκο Ινδίας, μα τα σουπερμάρκετ έχουν μόνο μάνγκο Βραζιλίας. Μπορεί να θέλεις να δεις μια ταινία που σου άρεσε πριν από 10 έτη, μα ούτε στα μαγαζιά μπορείς να την αγοράσεις ούτε στα τηλεοπτικά κανάλια την δείχνουν.
Στον νου επίσης υπάρχουν περιορισμοί, πάλι όσον αφορά έναν κόσμο μορφών. Είναι η επιθυμία της στιγμής ή αντίληψη που κυριαρχεί εκείνη την ώρα. Μπορεί να επικρατεί μια συγκίνηση ή διάθεση.
Κι εδώ, στον νου, οι επιλογές είναι περιορισμένες και περιοριστικές. Ορισμένες ιδιότητες εκφράζονται πιο συχνά κι εύκολα, ενώ άλλες πιο σπάνια ή καθόλου. Σε πιάνει κάποτε μια βουβή θλίψη, άλλοτε θέλεις να ξεφωνίσεις από χαρά. Η οργή αναπηδά απροσδόκητα, ανεξέλεγκτα ˙η συγχώρεση, η μεγαλοψυχία, ούτε που την σκέφτεσαι!
Κι εδώ υπάρχουν πολλοί περιορισμοί – αρέσκειας και απέχθειας, καλού και κακού, επιθυμιών κλπ.
Πώς έχουμε την ελευθερία για την οποία γίνονται τόσοι αγώνες; Υπάρχει πραγματική ελευθερία;
Ας το κοιτάξουμε στο επόμενο άρθρο.
