Δεν είναι αλήθεια πως όλη μας η γνώση μεταδίδεται, έρχεται, αποκτιέται μέσω της γλώσσας ή λαλιάς. Ούτε όλη μας η επικοινωνία. Πολύ συχνότερα από όσο νομίζουμε, έχουμε γνώση (ή πληροφόρηση) δίχως τη μεσάζουσα λεκτική διατύπωση – όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο 719. Φιλοσοφία: Γνώση και πληροφόρηση.
Από την άλλη, είναι για τις μάζες των ανθρώπων και σε μεγάλη έκταση πολύ ορθό αυτό που έγραψε ο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν πως “Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου”. Διότι για όλη την πληροφόρησή μας, για όλη την επικοινωνία μας, χρησιμοποιούμε μια ή άλλη γνωστή μας γλώσσα.
Συνήθως η γνώση μας όλη είναι θυλακωμένη στη γλώσσα μας. (Υπάρχει μια λεπτή μεγάλη εξαίρεση, μα αυτή είναι άλλο θέμα.) Η γνώση μας όλη για τον υλικό περιβάλλοντα κόσμο μας προέρχεται μέσω των πέντε αισθήσεων και διατυπώνεται στη γλώσσα μας για ν’ αποθηκευτεί στον νου μας.
Η γλώσσα μας είναι ήχοι (και αντίστοιχα γράμματα ή άλλα σύμβολα) οργανωμένοι σε λέξεις (ονόματα, ρήματα κλπ.) που και αυτές οργανώνονται σε φράσεις, ιδιώματα και προτάσεις. Η οργάνωση αυτή έχει ήδη γίνει από άλλους ανθρώπους, τους προγόνους μας – και κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα (άσχετα με διάφορες θεωρίες) τον τρόπο που οι πρώτοι άνθρωποι οργάνωσαν ήχους σε λέξεις και στο σύνολο μιας γλώσσας.
Οι αισθήσεις μας δίνουν εντυπώσεις τις οποίες προσλαμβάνουν από τον κόσμο γύρω. Αυτές οι εντυπώσεις είναι ξεχωριστές και ιδιαίτερες για την κάθε αίσθηση – μορφές της όρασης, οσμές της όσφρησης, γεύσεις της γεύσης, ποιότητες (σκληρό-μαλακό, κρύο-ζεστό κλπ.) της αφής και ήχοι της ακοής. Είναι ο νους που τις οργάνωσε και συνεχίζει να τις (ανα-δι-)οργανώνει στην εμπειρία και γενικότερη απεικόνιση του κόσμου.
Ομοίως ο νους οργάνωσε και (ανα-δι-)οργανώνει τη γλώσσα ως σύνεργο επικοινωνίας, μάθησης, πληροφόρησης και συστηματοποιημένης γνώσης. Οι λέξεις έχουν βασικά/πρωτεύοντα και δευτερεύοντα νοήματα πάλι χάρη στην αντίληψη των αισθήσεων και της οργανωτικής δύναμης του νου που διευθετεί τα νοήματα. Είναι ο νους που μετατρέπει ήχους, μορφές κι άλλες ποιότητες, σε νοηματικές λέξεις καθώς συνδέει μορφές κι άλλες εντυπώσεις με ήχους σε μονάδες νοήματος.
Η όραση σκέτων μορφών και η ακοή σκέτων ήχων δεν μεταδίνουν σημασία ή νόημα αν δεν κάνει τις κατάλληλες γλωσσικές συνδέσεις ο νους κι έτσι να αποκαλύψει το νόημα. Οι λέξεις έχουν κωδικοποιήσει παρελθοντικές αντιλήψεις που ανήκουν στην κοινότητα κι έχουν γίνει το γλωσσικό της σύνεργο. Οι λέξεις μεταφέρουν το νόημα δίχως την παρουσία του αντικειμένου ή φαινομένου για το οποίο γίνεται λόγος. Έτσι λέξεις οργανωμένες σε γλώσσα γίνονται ανεξάρτητο μέσο γνώσης αποκαλύπτοντας στον νου και φαινόμενα στο άμεσο παρόν και φαινόμενα που δεν υπάρχουν στο άμεσο παρόν. Ούτε ο Μεγαλέξανδρος ούτε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 είναι στο άμεσο παρόν, μα ο πληροφορημένος νους με την απλή μνεία των φαινομένων τα αναθυμάται, τα αναγνωρίζει, τα ξέρει!
Ή πάρτε διαφορετικό παράδειγμα. Ένας φίλος σας περιγράφει αναλυτικά μια ταινία που δεν έχετε δει. Σας λέει ποιοι ηθοποιοί παίζουν τους κύριους ρόλους και αφηγείται την περιπετειώδη πλοκή που ξετυλίγεται σε δυο ή τρεις διαφορετικές χώρες. Από τα λόγια του και μόνο σχηματίζετε μια καλή ιδέα για την ταινία και την ποιότητά της, παρότι δεν την ξέρετε από τη δική σας άμεση εμπειρία. Έτσι αποκτάτε έμμεση γνώση. Αργότερα βλέπετε κι εσείς την ταινία κι έτσι αποκτάτε άμεση γνώση.
Οι λέξεις, οι γλώσσες, δίνουν έμμεση ή άμεση σχετικά γνώση, ανάλογα με τη σχέση του γνώστη και του αντικειμένου της γνώσης. Αν το αντικείμενο δεν είναι άμεσα στο παρόν, στη γειτνίαση και άμεση αντίληψή μας, η γνώση θα είναι έμμεση. Αν το αντικείμενο είναι στο άμεσο παρόν κοντά μας, η γνώση είναι άμεση.
Στο Διάγραμμα, δανεισμένο από το Διαδίκτυο: (α) δεδομένα, ντάτα· (β) δεδομένα σε (κάποιο) ερμηνευτικό σύστημα· μετά, (γ) η πληροφόρηση γίνεται γνώση με κατανόηση της σημασίας· (δ) σοφία έρχεται με ενόραση (με άμεση εμπειρία νοήματος – μορφής και λειτουργίας στο σύνολο).
Η φιλοσοφία Vedānta, που κρατάει την πεμπτουσία της Βεδικής Παράδοσης, λέγεται να είναι shabda pramaana (śabda pramāṇa), ένα λεκτικό σύνεργο γνώσης. Το αναφέρω διότι είναι ένα λεκτικό σύνεργο άμεσης γνώσης για την Οδό προς την Αυτοσυνειδησία ή Αυτογνωσία. Ή δίνει έμμεση μα σχετικά ακριβή γνώση για τον ίδιο τον αληθινό Εαυτό μας.
