Αν κοιτάξετε την Ελληνική Βικιπαίδεια για εικόνες για ηθικές αρχές, θα βρείτε μερικές αναφορές στη Βίβλο ή σε στοχαστές όπως ο Σπινόζα, μπόλικες αρλούμπες μα καμία λίστα αρχών όπως η παραπάνω!
Η θρησκεία συμπεριλαμβάνει και την άποψη της ηθικής όπως με τις εντολές “Ου φονεύσεις”. Αλλά δεν είναι απαραίτητη για ηθικές εντολές. Ένας σοφός βασιλιάς (ή σημερινός πρωθυπουργός, αν και αυτός σπανίζει) θα μπορούσε να διατυπώσει νόμους και κανόνες ηθικού περιεχομένου.
Έτσι έχουμε αυτούς που επιμένουν πως ηθικοί κανόνες πρέπει να είναι μέρος της θρησκείας και να προέρχονται από τον Θεό ή να είναι εξ αποκαλύψεως, διότι έτσι έχουν μεγαλύτερη αυθεντία. Υπάρχουν και οι άλλοι που δεν χρειάζονται ούτε τον Θεό ούτε καμιά θρησκεία αφού οι συνθήκες κοινωνικής συμβίωσης απαιτούν ορισμένους αναπόφευκτους κανόνες.
Και οι δυο απόψεις έχουν την αλήθεια τους μα και κινδύνους. Η πρώτη μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα θεοκρατικό καθεστώς με αυστηρό τρόπο ζωής, με Ιερά Εξέταση και παρόμοια, έτσι που οι πολίτες να καταπιέζονται, ενώ ο Θεός παραμένει μια εντελώς άγνωστη οντότητα. Η δεύτερη μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα κοσμικό απολυταρχικό καθεστώς σαν το Ναζιστικό του Χίτλερ ή το κομμουνιστικό του Στάλιν – με όμοια καταπιεστικά όργανα – για την καλοπέραση του Δικτάτορα και των αυλικών του.
Οι σοφοί της Βεδικής Παράδοσης είχαν βέβαια τη δίκλωνη αυτή θεώρηση, μα προσέγγισαν το θέμα με βάση τον Φυσικό Νόμο για τον άνθρωπο – το περίφημο sanātana dharma “αιώνιος νόμος, αιώνια θρησκεία”.
Ο φυσικός νόμος για τον άνθρωπο είναι πως για να έχει την πληρότητα ζωής που του προσφέρουν οι δυνάμεις της Φύσης, δεν πρέπει να βλάπτεται. Κανένας άνθρωπος δεν θέλει να βλάπτεται. Έτσι σε διάφορα φιλοσοφικά συστήματα δίνονται 5 κελεύσματα που είναι ρυθμίσεις για τη συμπεριφορά μας.
Το πρώτο ηθικό κέλευσμα είναι ahiṃsā. “Δεν βλάπτουμε” – ούτε στο σωματικό μα ούτε στο πνευματικό επίπεδο.
Βλάβη προκαλεί η εξαπάτηση με το ψέμα. Έτσι το δεύτερο κέλευσμα είναι “Λέμε την αλήθεια (satya)” ή “Δεν λέμε ψέματα”.
Η κλοπή επίσης προκαλεί βλάβη. Οπότε “Δεν κλέβουμε (asteya)” – πάλι ούτε υλικά ούτε πνευματικά αγαθά.
H νοθεία επίσης. Οπότε “Δεν νοθεύουμε – ουσίες, σχέσεις (μοιχεία), θεσμούς (brahmacarya = αγνότητα)”.
Τέλος “Δεν συσσωρεύουμε – πέρα από τις ανάγκες μας (aparigraha)”.
Έτσι λέγεται πως “dharma είναι αυτό που συμβάλλει στην ανθρώπινη ευμάρεια (niḥśreyasa = ύψιστη κατάσταση, ύψιστο αγαθό)”.
Είδαν επίσης οι σοφοί εκείνοι πως υπάρχει ένα βασικό πανανθρώπινο κριτήριο – ο Χρυσός Κανόνας στη Δύση – που λέει “Κάνεις στους άλλους αυτό που θέλεις οι άλλοι να κάνουν σε σένα”.
Ή με αρνητική, απαγορευτική διατύπωση “Μην κάνεις στους άλλους αυτό που δεν θέλεις οι άλλοι να κάνουν σε σένα”.
Τα 5 κελεύσματα είναι εκδηλώσεις του Χρυσού Κανόνα. Και ο Χρυσός Κανόνας προέρχεται από την ίδια τη φύση του Ανθρώπου και την στηρίζει. Στην ίδια Βεδική Παράδοση αυτή (η (αληθινή) φύση είναι SAT-CIT-ĀNANDA = όντως ον, συνειδησία/νοημοσύνη, ευτυχία/μακαριότητα.
Όποιος/όποια ζει σύμφωνα με τον Χρυσό Κανόνα ή τα 5 κελεύσματα εκφράζει την αληθινή πανανθρώπινη φύση του σε ευδαιμονία κι ευφυία.
