Στον πολυθεϊσμό της θρησκείας του Ινδουισμού υπάρχουν οι ιδέες της μετενσάρκωσης ανάλογα με τον τρόπο ζωής και το επίπεδο κατανόησης, και της αμοιβής σ’ έναν παράδεισο ή τιμωρίας σε “κόλαση”, για ορισμένο χρόνο. Μετά επανενσωματώνεσαι στον γνωστό μας κόσμο και συνεχίζεις προς πνευματική βελτίωση ή προς κατολίσθηση.
1. Στα προηγούμενα Φιλ 818: Κόλαση και παράδεισος (2)–Φιλ 819: Κόλαση και παράδεισος (3) εξετάσαμε τις τρομερές αντιφάσεις και ανακολουθίες που υπάρχουν στα δόγματα σχετικά με την αμαρτία και τις μεταθανάτιες καταστάσεις στην κόλαση και τον παράδεισο και τον Θεό.
Μόνο ο ίδιος ο Θεός είναι αδημιούργητος – απεριόριστος, παντοδύναμος, πανταχού παρών, ατελεύτητος, αμετάβλητος, απερινόητος.
Όλα τ’ άλλα στο σύμπαν (και το ίδιο το σύμπαν) είναι δημιουργήματα κι επομένως έχουν αρχή και τέλος.
Ισχύει και για την κόλαση και για τον παράδεισο και για τους αγγέλους και για τους διαβόλους.
Θα ίσχυε και για την ανθρώπινη ψυχή αλλά αυτή είναι ίδια με, ή τουλάχιστον περιέχει, την πνοή ή σπίθα του Θεού κι έτσι έχει τις θεϊκές ιδιότητες και μπορεί να σμίξει με την ουσία του Θεού, αφού εξαγνιστεί από ακαθαρσίες και ανομήματα.
Η αμαρτία είναι ακαθόριστη καθώς δεν προσδιορίζεται το μέγεθος ή βάρος κάθε αμαρτωλής πράξης. Και δεν είναι λογικό στιγμιαία αμαρτήματα να καθορίζουν την κατάσταση της ψυχής με τιμωρία ή αμοιβή για όλη την αιωνιότητα!
Αλλά τέτοια είναι, δυστυχώς, η σύγχυση στη χριστιανική θεολογία και τα δόγματά της.
2. Διαφορετική είναι η κατάσταση στις ανατολικές θρησκείες. Εδώ μένω με τη Βεδική Παράδοση. Στον πολυθεϊσμό της θρησκείας του Ινδουισμού υπάρχουν οι ιδέες της μετενσάρκωσης ανάλογα με τον τρόπο ζωής και το επίπεδο κατανόησης, και της αμοιβής σ’ έναν παράδεισο ή τιμωρίας σε “κόλαση”, για ορισμένο χρόνο. Μετά επανενσωματώνεσαι στον γνωστό μας κόσμο και συνεχίζεις προς πνευματική βελτίωση ή προς κατολίσθηση.
Στη θρησκεία ο ουράνιος παράδεισος είναι svarga και η κόλαση naraka (ή pātāla = άβυσσος, λάκκος, βαθύ, τυφλό σκοτάδι και παρόμοια).
Η λέξη naraka, σύμφωνα με ορισμένους Ινδουιστές θα έπρεπε να μεταφράζεται ως “καθαρτήριο” (όπως το πουργκατόριο των Ρωμαιοκαθολικών) διότι εκεί ο άνθρωπος δεν μένει μόνιμα μα εξαγνίζεται από το κάρμα τουκι επιστρέφει στον κόσμο εδώ. Δεν έχουν άδικο.
3. Η λέξη δεν βρίσκεται στους ύμνους του πανάρχαιου RigVeda, ούτε στον AtharvaVeda. Εκεί βρίσκουμε μόνο τους όρους που σημαίνουν “άβυσσος” και “σκοτεινιά”.
Ο ύμνος του RigVeda 4.5.5 λέει πως “αυτή η βαθιά άβυσσος (gabhiraṃ padam) έχει δημιουργηθεί από ανθρώπους αμαρτωλούς, ανέντιμους, κακούς”.
Λέει με άλλα λόγια πως αυτή η περιοχή δεν δημιουργήθηκε από τις συμπαντικές δυνάμεις (που δημιουργούν ήλιους, θάλασσες, ανέμους κ.λπ.) αλλά από τον ίδιο τον άνθρωπο που παραβαίνει τη φυσική αλήθεια κι ευταξία (ṛta) του σύμπαντος. Και σε αυτό το δημιούργημά τους πηγαίνουν τέτοιοι άνθρωποι για να αποπληρώσουν τα ηθικά χρέη που δημιούργησαν.
4. Στη Bhagavad Gītā 16.16 λέγεται πως οι εγωπαθείς παραβάτες πάνε στο καθαρτήριο εθισμένοι στην απόλαυση επιθυμιών, μπερδεμένοι με σφαλερές σκέψεις και παγιδευμένοι στο δίχτυ της πλάνης. Και στο 16.21 λέγεται πως η πύλη είναι τριπλή – απληστία, οργή και λαγνεία.
Στο Yoga Vasiṣṭha (από τα βασικά νεότερα) λέγεται (4.13.13): ουρανός, καθαρτήριο, εμπειρίες, γέννηση, θάνατος, επιθυμίες κ.λπ. – όλα παράγονται από το σκέψιμο του μυαλού του ατόμου, καθώς και όλη η δυστυχία του.
Ένα άλλο κείμενο Aṣṭāvakra Gītā λέει (2.20): “Το σώμα, ουρανός και καθαρτήριο, αιχμαλωσία και λύτρωση μα και ο φόβος – όλα είναι φαντασίωση μόνο. Τι δουλειά έχω εγώ με αυτά, Εγώ που η φύση μου είναι Συνειδησία;”
5. Τελειώνω επιστρέφοντας στον Χριστιανισμό.
Η εικόνα της κόλασης όπως αναπτύχθηκε στους επόμενους αιώνες δεν προέρχεται από τη sheol της Παλαιάς Διαθήκης που μένει ακαθόριστη – ένας υπόγειος χώρος. Μοιάζει μια ανάπτυξη από τον Άδη του Ομήρου στην 11η ραψωδία της Οδύσσειας όταν ο Οδυσσέας κάνει τη γνωστή του κατάβαση για να πάρει πληροφορίες από τον μάντη Τειρεσία. Και ολοκληρώνεται στον Δάντη, με την κόλαση Inferno στο έργο του Commedia Divina, με τους 9 κύκλους της.
Στην άλλη πλευρά, έχουμε θεολόγους-μύστες σαν τον Γερμανό Μάιστερ Έκχαρτ (1260-1328) που αναγνώρισε τη Θεότητα ως υπερβατική Πρωτουσία και Πρωταιτία των πάντων και διαφορετική, ανώτερη, λεπτότερη, από τον Θεό της Τριάδας.
Η πεμπτουσία της ψυχής, η εσώτατη ενουσία της, είναι αγνή σαν την Ουσία της Θεότητας και μπορεί να συγχωνευτεί σ’ εκείνη. Στην ενότητα εκείνη που είναι το αιώνιο παρόν της Θεότητας δεν υπάρχει αμαρτία – ούτε φυσικά παράδεισος και κόλαση. (Κήρυγμα 1ο.)
Αυτή η (αιρετική;) θεώρηση μοιάζει με την Βεδική Παράδοση στα §§3-4.
