Φιλ525: Άξιο και ανάξιο

Νικόδημος για τον Τζουάνγκ Τζου (κεφ.20: Δέντρα του βουνού)

Ο Τζουάνγκ Τζου ταξίδευε σε ένα βουνό και είδε ένα τεράστιο δέντρο με τα κλαδιά του γεμάτα φυλλωσιές. Ένας ξυλοκόπος στεκόταν πλάι του μα δεν έδειχνε να ενδιαφέρεται να το κόψει. Όταν ο φιλόσοφος τον ρώτησε γιατί δεν το έκοβε, εκείνος απάντησε πως δεν ήταν χρήσιμο.

Ο Τζουάνγκ Τζου είπε τότε: “Επειδή αυτό δεν έχει αξία θα διαρκέσει όλα τα χρόνια ζωής που του όρισε ο Ουρανός”.

Αργότερα, όταν κατέβηκε από το βουνό, ο δάσκαλος διανυκτέρευσε στο σπίτι ενός παλαιού φίλου. Περιχαρής ο φίλος του διάταξε έναν υπηρέτη να σφάξει μια χήνα και να την ετοιμάσει για δείπνο. “Μια χήνα κακαρίζει, η άλλη όχι. Ποια από τις δυο να σφάξω, κύριε;” Ρώτησε ο υπηρέτης. Και ο κύριος διευκρίνισε: “Εκείνη που δεν κακαρίζει”.

Την επομένη ένας μαθητής του Τζουάνγκ Τζου ρώτησε: “Χθες, όταν ήμασταν στα βουνά, είδαμε πως ένα δέντρο που δεν είχε χρησιμότητα θα ζούσε χάρη στην αναξιότητά του για όλα του τα χρόνια. Μετά, όμως ο οικοδεσπότης μας έσφαξε τη χήνα που ήταν ανάξια. [Υπάρχει αντίφαση.] Ποια από τις δυο θέσεις υποστηρίζετε, Δάσκαλε;”

Ο φιλόσοφος γέλασε και είπε: “Εγώ θα έπαιρνα την καλύτερη θέση που είναι ανάμεσα στις δυο. Η θέση ανάμεσα στην αξιοσύνη και την αναξιότητα φαίνεται να είναι η καλλίτερη μα στην πράξη δεν είναι – διότι κι εδώ δεν θα μπορούσες να αποφύγεις τις θλίψεις της θνητότητας. Όμως θα ήταν διαφορετικά αν μπορούσες να ανέβεις με το άρμα του Τάο και της αρετής ψηλότερα και να περιδιαβαίνεις αποσπασμένος. Δίχως έπαινο, δίχως κατηγορία· τη μια στιγμή φίδι, την άλλη δράκος· να αλλάζεις με τη ροή του χρόνου· να μη μένεις ποτέ σε παγιωμένη ρουτίνα· πότε ψηλά, πότε χαμηλά· έχοντας για μέτρο σου την εναρμόνιση με το περιβάλλον να περιφέρεσαι με σύντροφο τον Προπάτορα των μύριων όντων· αντιμετωπίζοντας όλα τα πράγματα έτσι όπως είναι μα χωρίς να σε κυριεύει κανένα. Τότε πώς θα ένιωθες θλίψη ποτέ;… Αυτή ήταν η μέθοδος του Sen Nong και του Χουάνγκ Ντι, του Κίτρινου Αυτοκράτορα.

“Μα αυτό δεν γίνεται πια κι έχουμε τώρα όλες τις διαθέσεις των μύριων όντων, τις μορφές και τους ηθικούς κώδικες που κληροδοτούν η μια γενεά στην επόμενη. Τα πράγματα ενώνονται μόνο για να χωριστούν πάλι· ολοκληρώνονται μόνο για να καταρρεύσουν· καθαρίζονται να φαίνονται αγνά μα πάλι γλιστρούν στην ακαθαρσία και στη φθορά· τη μια δοξάζουν, την άλλη κατακρίνουν· κάποτε υπόσχονται, όμως μετά υπονομεύουν, και αν δράσουν ενάρετα, σύντομα θα εξαπατήσουν· δείχνουν εξυπνάδα μα ξεγελιούνται. Κρίμα! Πού, λοιπόν, βρίσκεις το ένα σταθερό σημείο σιγουριάς;

“Μόνο ένα είναι, αγαπητοί μου μαθητές. Προσέξτε, το βρίσκετε μόνο στο πεδίο του Τάο και της αρετής του!”