Το βεδικό Μπράχμαν συχνά μεταφράζεται ως Απόλυτο, ή Πνεύμα Απόλυτο, για την Πρώτη Αρχή στην Ινδική Φιλοσοφία. Είναι ανεπίγνωστο, απερινόητο και απερίγραπτο. Έχει ως σύμβολο την εικόνα του πρωταρχικού μυστικού ήχου ΩΜ.
Δίνονται όμως ορισμένα στοιχεία για την προσέγγισή του θεωρητικά κι εμπειρικά.
Θεωρητικά λέγεται να είναι μια Ενότητα δίχως μέρη και δίχως ιδιότητες brahman nirguṇa. Μα στη σχέση του με τη δημιουργία λέγεται να εκδηλώνει ιδιότητες, οπότε προσδιορίζεται ως brahman saguṇa με παντογνωσία, παντοδυναμία, μακαριότητα, έλεος κλπ. Η λέξη guṇa σημαίνει ποιότητα, ιδιότητα, γνώρισμα.
Παραδόξως, η μόνη απόδειξη για την ύπαρξη και φύση του είναι εμπειρική. Έτσι έγινε γνωστό – από μεγάλους μύστες (ή σοφούς) της Βεδικής Παράδοσης – ως ο αληθινός Εαυτός του ανθρώπου.
Έτσι, στο φιλοσοφικό σύστημα Vedānta λέγεται να είναι sat-cit-ānanda, όπως γίνεται γνωστός ο Εαυτός σε βαθύ διαλογισμό. Sat είναι ‘‘ύπαρξη, ον, ουσία’’, cit είναι ‘‘συνειδησία, νοημοσύνη, σοφία’’ και ānanda είναι ‘‘χαρά, ευδαιμονία, μακαριότητα’’.
Αυτές δεν είναι ιδιότητες σ’ ένα σύνθετο επίθετο, που προσδιορίζουν το Μπράχμαν (ή τον Εαυτό). Είναι μάλλον μια έκφραση της πεμπτουσίας του. Δεν ζητούν να προσδιορίσουν το Μπράχμαν, αλλά να περιγράψουν την εμπειρία του μύστη που συνειδησιακά φθάνει στην έσχατη αλήθεια του ανθρώπινου Εαυτού ως απλή, ενιαία ύπαρξη δίχως χαρακτηριστικό μα με άπειρο δυναμικό – μια γαλήνια Ενότητα γεμάτη δύναμη. Είναι απλή ύπαρξη (sat, ον), μα συγχρόνως γνωρίζει τον εαυτό της σε αποκαλυπτικό φως (cit, συνειδησία) ως ατελεύτητη, απέραντη μακαριότητα (ānanda).
Περνώντας από την εμπειρία στη φιλοσοφία το σύστημα Βεδάντα εκτείνει αυτήν την Ενότητα ως Πρωταιτία, Πρωταρχή και Πρωτουσία του σύμπαντος. Ξεκινά μ’ εμπειρία, όχι με εικασία ή φιλοσοφική υπόθεση και θεωρία.
Μα με εμπειρία επίσης λέει πως το Μπράχμαν είναι πέρα από saccidānanda μια απερινόητη, απεριόριστη οντότητα που έχει συνειδησία του Εαυτού της και δεν επιδέχεται κανέναν προσδιορισμό, καμιά περιγραφή.
Ο πανάρχαιος σοφός/μύστης Yājñavalkya στη Μεγάλη του Δάσους Ουπανισάδα, ένα από τα πιο βασικά κείμενα του Βεδάντα, λέει πως η καλύτερη περιγραφή για το Μπράχμαν και τον Εαυτό είναι neti neti ‘‘όχι αυτό, όχι αυτό’’, δηλαδή όχι οτιδήποτε βλέπεις, ακούς, νιώθεις, παρατηρείς και μπορείς να το ονομάσεις (Bṛhadāraṇyaka Upanishad 2.3.6 και 4.2.4.)….
Αυτή η άποψη επικυρώνεται από τον πρώτο Shankaracharya, τον Ādi-Śaṅkara που αναζωπύρωσε το σύστημα Advaita Vedanta και θεωρείται ο επιφανέστερος φιλόσοφος της Ινδίας και ένας από τους επιφανέστερους στον κόσμο.
