Στον υλικό κόσμο το μόνο σταθερό είναι η συνεχής αλλαγή. Ο Ηράκλειτος, κατά τον Πλάτωνα, το διατύπωσε ως “τα πάντα ρει” τα πάντα κυλούν και αλλάζουν, τίποτα δεν μένει σταθερό ή, αλλιώς, δεν μπορείς να βάλεις το πόδι σου δυο φορές στο ίδιο νερό του ρεύματος του ποταμού.
Σε μας τους ανθρώπους αρέσει η αλλαγή – στα ρούχα, στο φαγητό, στο περιβάλλον, η αλλαγή εντυπώσεων. Μα μας αρέσει και η σταθερότητα: δεν θέλουμε απότομες, ξαφνικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας, στην οικογένεια, στη δουλειά, στα χόμπι μας.
Η αλλαγή είναι βασική αρχή, βασικός νόμος του σύμπαντος.
Ο νόμος είναι σταθερός: αμετάβλητος, αλλιώς δεν είναι νόμος. Ο Νόμος της Βαρύτητας είναι σταθερός: κάθε φορά που ρίχνουμε κάτι στον αέρα, αυτό θα πέσει στη γη. Το μήλο που ωριμάζει στη μηλιά και ξεκολλά, κι αυτό πέφτει στη γη. Μα συγχρόνως εικονίζει και τον νόμο της αλλαγής. Διότι το αντικείμενο (μήλο ή πέτρα ή πορτοκάλι) που πέφτει αλλάζει θέση σε κάθε σημείο της πτώσης του.
Ο νόμος είναι σταθερός, μα οι εκδηλώσεις του δείχνουν μεταβλητότητα.
Άλλο απλό παράδειγμα είναι το νερό που με θερμότητα γίνεται ατμός, και με κρύο γίνεται πάγος. Πάλι ο σταθερός νόμος και οι εκδηλώσεις που αλλάζουν αναπόφευκτα.
Ο “νόμος” δεν είναι κάποιο χειροπιαστό ή ορατό πράγμα όπως ένα μήλο, το νερό ή άλλο υλικό σώμα. Είναι μια αμετάβλητη αρχή την οποία συμπεραίνουμε από τη συμπεριφορά των υλικών φαινομένων, όπως αυτά που περιγράψαμε.
Στη Μεταμοντέρνα Εποχή μας, μερικοί επιστήμονες και συγγραφείς διατυπώνουν την ιδέα πως είναι ίσως εφικτό για κάποιο υλικό φαινόμενο να έχει προέλθει από το απόλυτο τίποτα. Επίσης είναι ίσως εφικτό κάποια ώρα κάποιος νόμος να πάψει να λειτουργεί.
Ναι, τέτοια πράγματα είναι απίθανες πιθανότητες, φυσικά. Ναι, το νερό μπορεί κάποια ώρα να μη γίνει ατμός όταν χοχλάζει στους 100 βαθμούς Κελσίου. Μα αν συμβεί αυτό τότε ο νόμος δεν ήταν ο σωστά διατυπωμένος νόμος. Και αν, δίχως τεχνητή παρέμβαση, το μήλο ή πορτοκάλι δεν πέσει στο έδαφος, τότε πάλι ο νόμος που διατυπώθηκε ως “βαρύτητα” δεν διατυπώθηκε ορθά.
Στις ίδιες συνθήκες (ceteris paribus) ο νόμος πάντα λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο παράγοντας το ίδιο αποτέλεσμα. Έτσι από αρχαιότατους χρόνους σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες κουλτούρες των ανθρώπων έχουμε 3 απόλυτες αλήθειες ή αρχές ή αξίες ή νόμους.
Παροδικότητα: τα πάντα αλλάζουν.
Ίδιες αιτίες σε ίδιες συνθήκες έχουν ίδια αποτελέσματα. Ο νόμος είναι σταθερός.
Τα πάντα είναι αλληλένδετα, αλληλεξαρτώμενα.
