“Τα πράγματα πάνω από τον ουρανό, κάτω από τη γη και στον ενδιάμεσο χώρο, καθώς και τα πράγματα που ο κόσμος αναφέρει ως παρελθόν, παρόν και μέλλον – από τι είναι αυτά όλα εξυφασμένα;” ρώτησε η Gārgī Vācaknavī τον Yājñavalkya
“Αυτά όλα, ω Gārgī” απάντησε ο Yājñavalkya, “πάνω από τον ουρανό, κάτω από τη γη κι ενδιάμεσα καθώς και ό,τι λέγεται παρελθόν, παρόν και μέλλον – όλα είναι εξυφασμένα από και μέσα στον χώρο”.
“Και από τι, μέσα σε τι, είναι εξυφασμένος ο χώρος;”
Την εποχή εκείνη λάμβαναν μέρος σε τέτοιες συζητήσεις υψηλού φιλοσοφικού ενδιαφέροντος και γυναίκες. Η Γκαργκί ήταν μια τέτοια οξείας κατανόησης. Και οι ερωτήσεις της στον σοφό Yājñavalkya, διατυπωμένες στη μεταφορά της εξύφανσης, στόχευαν να εκμαιεύσουν την πρώτη αιτία, αρχή και ουσία του σύμπαντος. Και ο πάνσοφος απάντησε.
“Εκείνο, Γκαργκί, είναι το Άφθαρτο και οι γνωστικοί βραχμάνοι αναφέρονται σε κείνο ως εξής: όχι χοντρό, όχι λεπτό· όχι κοντό, όχι μακρύ· δίχως αίμα, δίχως λιπαρότητα· δίχως σκιά, δίχως σκοτάδι· δίχως αέρα, δίχως χώρο· δεν έχει αφή, γεύση, όσφρηση, όραση και ακοή· δεν έχει ομιλία, νου κι ενέργεια· δεν έχει αναπνοή [μύτη] και στόμα. Είναι απροσμέτρητο, δίχως εσωτερικό ή εξωτερικό. Δεν τρώει κάτι και τίποτα δεν τρώει εκείνο. (…) Εκείνο το Άφθαρτο, Γκαργκί, θεάται μα δεν μπορεί να ιδωθεί· ακούει μα δεν μπορεί να ακουστεί. Εκείνο σκέφτεται μα δεν γίνεται αντικείμενο σκέψης. Εκείνο κατανοεί μα δεν γίνεται κατανοητό. Δίχως εκείνο το Άφθαρτο κανείς δεν βλέπει, δεν ακούει, δεν σκέφτεται, δεν κατανοεί”.
Έτσι αναφέρεται το Μπράχμαν ως Πρωταιτία, Πρωταρχή και Πρωτουσία των πάντων στη Μεγάλη Ουπανισάδα του Δάσους Bṛhadāraṇyaka Upaniṣad, 3.8.6-11.”
Πρώτα πρώτα είναι η αιτία και ουσία του χώρου όπου υπάρχουν τα πάντα: τα χοντρά υλικά πράγματα της γης (=υλικού κόσμου), τα λεπτά του μεσοχώρου και ό,τι υπάρχει στον ουράνιο χώρο – ορατά και αόρατα. Εδώ υπάρχει και ο χρόνος – όσα έγιναν, γίνονται και θα γίνουν.
Δεν έχει σώμα και λειτουργίες (αναπνοή, όραση κλπ.).
Είναι “απροσμέτρητο”, δηλαδή μη-μετρήσιμο: δεν είναι του υλικού κόσμου των τριών ή τεσσάρων διαστάσεων. Είναι απέραντο. Επίσης, είναι δίχως μέσα και δίχως έξω! Τι είδους ον είναι;
Όντας Άφθαρτο akṣara, δηλ. αμετάβλητο, αιώνιο, είναι άλλο από κάθε ον του γνωστού μας σύμπαντος, πέρα από τις αισθήσεις και τον νου μας, αφού είναι “ακατανόητο” avijñāta.
Εκείνο είναι που κατανοεί, σκέφτεται, ακούει, βλέπει πίσω από κάθε άνθρωπο που νομίζει πως εκείνος ο ίδιος βλέπει, ακούει, σκέφτεται, κατανοεί. Είναι, με άλλα λόγια μέσα σε, ή πίσω από, κάθε άνθρωπο, κάθε άτομο, ο έσχατος θεατής.
Στο αμέσως προηγούμενο τμήμα § 3.7.23 ο Yājñavalkya είπε (σε κάποιον άλλο στην ίδια φιλοσοφική συνδιάσκεψη): “Είναι ο Εαυτός σου, ο εσώτερος ρυθμιστής και αθάνατος. Εκείνος βλέπει μα δεν τον βλέπουμε· ακούει μα δεν τον ακούμε· σκέφτεται, μα δεν τον σκεφτόμαστε· κατανοεί μα δεν τον κατανοούμε. Δίχως εκείνον κανείς δεν βλέπει, δεν ακούει, δεν σκέφτεται, δεν κατανοεί. Αυτός είναι ο εαυτός σου, ο εσώτερος ρυθμιστής, αθάνατος”.
Το Άφθαρτο Μπράχμαν, λοιπόν, είναι ο εαυτός μέσα σε όλους τους ανθρώπους!
Ακόμα νωρίτερα στην ίδια Ουπανισάδα, στο § 3-5.1 ο Yājñavalkya είπε: “Το Μπράχμαν, ο εαυτός μέσα σε όλα είναι ο δικός σου εαυτός”. Είναι, λοιπόν, ένας και ίδιος σε όλους τους ανθρώπους, και ίδιος με τον εαυτό του σύμπαντος!
