Στο βιβλιαράκι Συζήτηση με τον Γιώργο Σεφέρη του Edmund Keely (Εκδόσεις Άγρα, 1986) στο τέλος-τέλος ο Κίλι ρωτά τον Σεφέρη αν ο κάθε συγγραφέας ξέρει πάντα αν ο ήχος που ακούει [για αυτό που γράφει] είναι γνήσιος. Ο Σεφέρης απαντά “Όχι. Είναι δύσκολο να το πεις, αλλά θα πρέπει να έχεις κάποιο ένστικτο – ένα ένστικτο που σε καθοδηγεί…” (σ.136-139).
Η ορθή απάντηση πρέπει να είναι “Ναι, ξέρει, μα συνεχίζει έστω και αν ακούει πως ο ήχος δεν είναι γνήσιος”. Και δεν πρόκειται για “ένστικτο” μα για μια ανώτερη, λεπτή λειτουργεία του νου (Διάκριση) που σιωπηλά εποπτεύει και αξιολογεί και λέει ψιθυριστά “Ναι/Όχι” ανάλογα με την περίπτωση. Μα όταν γράφεις και θες να τελειώσεις το νέο σου έργο και ο νους τρέχει, η σιωπηλή παρουσία που εποπτεύει αξιολογεί και διακρίνει, παραγνωρίζεται. Γιαυτό χιλιάδες τόμοι είναι προϊόντα άγνοιας!
Ο Σεφέρης πρέπει να το ήξερε από τον T.S Eliot, τουλάχιστον, στο Hollow Men, μέρος V: Between the conception/And the Creation… / Falls the Shadow κ.λπ. Μα θα πρέπει να το ήξερε και από τις δικές του ποιητικές προσπάθειες.
Λίγο νωρίτερα ο Κίλι θέλησε να σταματήσει τον διάλογο γιατί του φάνηκε πως ο Σεφέρης δεν είχε να δώσει καμιά συμβουλή στη νεότερη γενιά, μα ο ποιητής είχε μια συμβουλή: Να προσπαθήσουν “να ασκηθούν όσο μπορούν πιο πολύ στη σημερινή ελληνική γλώσσα… για να γράψεις πρέπει να πιστεύεις σ ’αυτό που κάνεις, όχι να κάνεις πως πιστεύεις ότι κάτι πιστεύεις.”
Πολύ σωστό, διότι το “να κάνεις πως πιστεύεις” είναι προσποίηση και υποκρισία. Μετά συνεχίζει – “η μόνη δουλειά στην οποία δεν μπορεί κανείς να πει ψέματα είναι η ποίηση… Αν είσαι ψεύτης, πάντα θα σε ανακαλύψουν… ίσως σε πέντε χρόνια, σε δέκα χρόνια…”
Πολύ σωστό, πάλι. Μα οι “ποιητές” όλοι στην Ελλάδα του 20ου αιώνα και του 21ου λένε συνεχώς ψέματα στα γραφόμενά τους. Γιαυτό δεν έχουμε ποίηση μα προσποίηση και παραποίηση. Να ένα παράδειγμα:
Δω πέρα σμίγει η νύχτα την αυγή σ’ άτρεμο ρίγος/ και σένα, τα δυο χέρια σου δετά γύρω στο γόνα της γαλήνης, φέγγουν/ σάμπως δυο περιστέρια φως ασάλευτα πάνω απ’ το δάσος.
Για προσπαθήστε να εικονίσετε αυτήν την περιγραφή. Αφήστε την ανοησία του σμιξίματος αυγής και νύχτας “σ’ άτρεμο ρίγος”. Τα 2 χέρια “γύρω στο γόνα της γαλήνης” σάμπως “2 περιστέρια φως ασάλευτα πάνω από το δάσος”. Εντελώς απροσάρμοστες δυο εικόνες, ασύμβατες, ασυνάρτητες. Δεν το ήξερε ο συγγραφέας; Βεβαίως και το ήξερε, μα έπρεπε να κάνει “ποίηση”!
Ή πάρτε άλλο κομμάτι από τη γνωστή συλλογή του Λίνου Πολίτη (1ο βιβλίο, Εκδ. Γαλαξία):
Φίλε μου όταν ανάβ’ η νύχτα την ηλεχτρική σου οδύνη/ Βλέπεις το δέντρο της καρδιάς που απλώνεται/ Τα χέρια σου ανοιχτά κάτω από μια Ιδέα ολόλευκη/ Που όλο παρακαλείς/ Κι όλο δεν κατεβαίνει/ Χρόνια και χρόνια…
Ποιο δέντρο της καρδιάς βλέπει να απλώνεται; Πώς είναι ολόλευκη μια ιδέα – συμβολικά έστω;
Ή πάρτε ακόμα ένα που έχει και ρίμα και ρυθμό!
Όνειρο γλυκό και ξένο/ και παντοτινά χαμένο/ σε κρατώ στο νου μου ακόμα/ σαν τριαντάφυλλο στο στόμα.
Είναι δυνατό να μη βλέπει ο συγγραφέας την αντίφαση μεταξύ χαμένου ονείρου και τριαντάφυλλου στο στόμα; Πώς κρατάς κάτι παντοτινά χαμένο;
Βεβαίως και τη βλέπει.
Ας πάρουμε κι ένα τελευταίο, φιλοσοφικό.
Ή μήπως δεν απομένει τίποτε παρά μόνο το βάρος/ η νοσταλγία του βάρους μιας ύπαρξης ζωντανής/ εκεί που μένουμε τώρα ανυπόστατοι λυγίζοντας/ σαν τα κλωνάρια της φριχτής ιτιάς σωριασμένα μέσα στη διάρκεια της απελπισίας/ ενώ το ρέμα κίτρινο κατεβάζει αργά βούρλα ξεριζωμένα μες στο βούρκο…
Γιατί είναι “φριχτή” η ιτιά, ένα πανέμορφο δέντρο σχεδόν πάντα κοντά σε νερό; Και πως είναι τα κλωνάρια της “σωριασμένα μέσα στη διάρκεια της απελπισίας”;
Μένουμε εκεί – πού; Και πώς είμαστε ανυπόστατοι μα συγχρόνως λυγίζοντας;
Ο Λογγίνος έγραψε στο Περί Ύψους πριν σχεδόν 2 χιλιετίες πως όλες οι εκτροπές που ευτελίζουν το ύφος οφείλονται σε μια και μόνη αιτία: την αγωνιώδη αναζήτηση πρωτότυπων ιδεών.
Οι σύγχρονοι μας το κάνουν ακόμα πιο έντονα, σαν μανιακοί! Το αποτέλεσμα: σκοτεινότητα, παραλογισμός, ασυναρτησία και, φυσικά, παρα-ποίηση.
