1. Οι Τέχνες, καλές και κοινές, δείχνουν το επίπεδο πολιτισμού ή πνευματικότητας σε μια χώρα ή κοινωνία σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Η ποίηση είναι μια ιδιαίτερα δηλωτική τέχνη.
Ο Αρ. Νικολαΐδης προώθησε (δίχως επιτυχία) τον “νεολεκτισμό” στη δεκαετία 1960 γράφοντας (Η πείρα και η πυρά, 1965, Αθήνα, Κάκτος):
;Κύριε / Κύριε / Κύριε-λέησον / ελέησον / Κύριε / Κύριε-λέησον/
… / Κύριε· λέησον / Κύριε-λεεε-η- /σον /ον /ον //
Τέτοια γραφή ούτε ποίηση ούτε θρησκευτικότητα ούτε πολιτισμός είναι – πέρα από τα κατακάθια άρρωστου μυαλού.
2. Σύγχρονη ποίηση είναι ποίηση που γράφεται σήμερα, στις μέρες μας.
Μοντέρνα ποίηση είναι ένα πολύ ευρύτερο φάσμα που περιέχει πολλά ρεύματα ίσως (ή σχολές), μα αναφέρεται σε πρωτοπόρους (avant-guard) καλλιτέχνες που (προσπαθούν να ή νομίζουν πως) θέτουν νέους προβληματισμούς και λύσεις, εκφράζοντας νέες ψυχικές ανησυχίες και αντιλήψεις και βρίσκοντας νέους τρόπους έκφρασης και δοκιμάζοντας νέες μορφές.
Το μοντέρνο έχει νεοτερισμό. Ο νεοτερισμός στη μορφή δεν εξασφαλίζει κατ’ ανάγκη καλή τέχνη, καλή ποίηση. Το ακραίο παράδειγμα του Νικολαΐδη πιο πάνω έχει εξαίρετο νεοτερισμό μα δεν είναι καν ποίηση: είναι σαχλαμάρα.
3. Δυστυχώς ο ποιητικός κύκλος αποδέχεται οποιαδήποτε αρλούμπα εμφανιστεί με την αμφίεση “ποίημα”. Ξεμωραμένοι στιχοπλόκοι γράφουν άφθονες αρλούμπες, εκδότες τις δημοσιεύουν (αφού πληρωθούν το κόστος συν κάποιο κέρδος), σύντροφοι “ποιητές” και ολιγάριθμοι άλλοι τις διαβάζουν και κάποιοι κριτικοί γράφουν διάφορα γι’ αυτές.
Αλλά δεν μένουν σε κυκλοφορία πάνω από 50 έτη.
Ο ντανταϊσμός, ο φουτουρισμός, ο λετρισμός, ο νεολεκτισμός κ.λπ., ακόμα και ο σουρεαλισμός στην ακραία μορφή του, άνθησαν για μερικά έτη (10 χρόνια ο ντανταϊσμός, 1915-1925) κι εξαφανίστηκαν. Μένουν μόνο ως φαινόμενα παράξενα με κάποια για την ώρα ιστορική αξία, που με την πάροδο του χρόνου θα εξαφανιστεί κι αυτή.
4. Μερικοί, αριστεροί κυρίως (μαρξιστές ή όπως αλλιώς ονομάζονται), διαλαλούν πως τα ρεύματα στη μοντέρνα ποίηση φανερώνουν την κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και τη διάψευση των ελπίδων που γέννησε η αστική επανάσταση (=άνοδος των μεσαίων, εμπορικών και βιομηχανικών τάξεων που εκτόπισαν τους φεουδάρχες αριστοκράτες).
Πριν την οριστική κατάρρευση κάθε κομμουνιστικού μοντέλου (τα τελευταία που έπεσαν ήταν της Κίνας και της Κούβας στη δεκαετία 2010, αφήνοντας τη Βόρεια Κορέα και τη Βενεζουέλα μόνες) αυτοί οι συγγραφείς κατηγορούσαν τη διατήρηση του αδηφάγου καπιταλισμού κι εκθείαζαν την Οκτωβριανή Επανάσταση (του 1917 στη Ρωσία!) για να συμπεράνουν πως “το σπάσιμο της πολιτικής και οικονομικής καταπίεσης μεταφράστηκε σε σπάσιμο των καλουπιών του λόγου, της φόρμας, του στίχου” (σ 93, Παραδοσιακή και Μοντέρνα Ποίηση, του Χ. Σακελαρίου, Πατάκη 2002/2003).
Φυσικά τέτοιες αντιλήψεις είναι άστοχες και άσχετες.
5. Στη μοντέρνα ποίηση βρίσκουμε όντως ένα ολοκληρωτικό σπάσιμο καλουπιών και μορφών. Επικρατεί ο ελεύθερος στίχος καθ’ ολοκληρία – αν και υπάρχουν παραδοσιακές φόρμες με στροφές και ρίμα.
Αλλά ελεύθερος στίχος γραφόταν και παλαιότερα στη μεσαιωνική Αγγλία και στην αρχαία Μεσοποταμία. Οπότε οι αριστερές διατυπώσεις είναι αρλούμπες όπως ακριβώς οι περισσότερες δημοσιεύσεις που περνούν για ποίηση.
Αλλά υπάρχει ελεύθερος στίχος ποίησης κι ελεύθερος στίχος προσποίησης ή παραποίησης.
επιθυμίες άγρυπνες ανάβουνε φυτίλια
ενώ αφουγκράζεσαι του χρόνου τ’ άηχα βήματα
Εδώ έχουμε ποίηση. Στο επόμενο – προσποίηση, όπου τα σύμβολα είναι ιδιωτικά.
Γνωρίζουμε πού κρύβεται η σκιά της θάλασσας /
Και είπαμε / Νερό ας γίνουμε / Νερό χωρίς μνήμη.
Έχει σκιά η θάλασσα; Πώς γινόμαστε «νερό»; Ο ελεύθερος στίχος από μόνος του δεν παράγει ποίηση – μα εύκολη αρλούμπα.
