Από αρχαιοτάτους χρόνους οι Ινδοί επιδόθηκαν στην ποίηση – όπως και σε πολλές άλλες ανθρώπινες τέχνες. Μια από αυτές ήταν η λογική με ανάλυση, διάκριση και κατηγοριοποίηση. Επέκταση αυτής της πρακτικής ήταν η καλλιτεχνία των “όμορφων γνωμικών” subhāṣita, τα οποία συνοψίζουν σε κάποια μετρική στροφή με όμορφα και σύντομα λόγια μια αναγνωρισμένη σοφία.
Και υπάρχει ένα γνωμικό για τα γνωμικά αυτά:
1) Από όλες τις γλώσσες είν’ η Σανσκριτική σημαντικότερη, γλυκιά και θεϊκή.
Όμως σ’ αυτήν η ποίηση είναι πιο γλυκιά· στην ποίηση πιο όμορφα τα γνωμικά.
bhāṣāṇāṃ mukhyā madhurā divyā girvāṇa bhāratī |
tate ’pi kavyam madhuraṃ tasmād api subhāṣitam ||
Ας κοιτάξουμε τώρα μερικά άλλα:
2) Τη γνώση του ένας την παίρνει κατά ένα τέταρτο από τον δάσκαλό του,
κατά ένα τέταρτο από τη δική του νοημοσύνη ως μαθητής,
κατά τρίτο τέταρτο από συζητήσεις με άλλους μαθητές
και κατά τελευταίο τέταρτο από την πείρα του στην εξέλιξη του χρόνου.
ācāryāt pādam ādatte pādaṃ śiṣyasvamedhayā |
pādaṃ saha brahmacāribhyaḥ pādaṃ kālakrameṇa ca ||
Ο δάσκαλος είναι βέβαια πολλοί αρχίζοντας από τους γονείς. Οι άλλοι μαθητές είναι όλοι αυτοί που συναντούμε στη ζωή επίσης και ανταλλάσσουμε απόψεις.
3) Πλούτος στη μορφή γνώσης είναι απ’ όλα τα πλούτη ο πιο σημαντικός:
η γνώση δεν κλέβεται από ληστή ούτε κατάσχεται απ’ το κράτος·
δεν διαμοιράζεται ανάμεσα σ’ αδέρφια και δεν θα γίνει βάρος·
καθώς ξοδεύεται καθημερινά, μόνο πολλαπλασιάζεται αμέσως.
na caurahāryaṃ na ca rājahāryaṃ na bhrātribhājyaṃ na ca bhārakari |
vyaye kṛte vardhata eva nityaṃ vidyā dhānaṃ sarvadhānapradhānam ||
Είναι γεγονός πως καθώς δίνεις γνώση, αυτή δεν χάνεται μα, απεναντίας, τη νιώθεις να αυξάνεται μέσα σου. (Το ίδιο και η αγάπη.) Μόνο ο θάνατος την παίρνει.
4) Είτε τους κατηγορούν οι εξειδικευμένοι στην καλή συμπεριφορά είτε τους επαινούν, είτε τους αγκαλιάζει είτε τους απορρίπτει η θεά (Καλοτυχία) Λαξμή, είτε σήμερα κιόλας έρθει ο θάνατος είτε μετά από ένα γιούγκα, δεν λοξοδρομούν ούτε βήμα από την ατραπό της λογικής οι αληθινοί σοφοί.
nindantu nītinipunā yadi vā stuvantu
lakṣmī samāviśatu gacchatu vā yatheṣṭham |
adyaiva vā maraṇam astu yugāntare vā
nyāyāt pathaḥ pravicalanti padaṃ na dhīrāḥ ||
Το γιούγκα είναι μια μονάδα χρόνου πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Το πιο βραχύ είναι το kaliyuga που διαρκεί 432.000 έτη.
5) Όποιος κόβει από το δέντρο ανώριμο καρπό, καταστρέφει και τους σπόρους, όχι μόνο που δεν παίρνει τον γλυκό χυμό.
vanaspater apakvāni
phalāni pracinoti yaḥ |
sa nāpnoti rasaṃ tebhyo
bījaṃ cāsya vinaśyati ||
6) Πες μου ποιοι είναι οι φίλοι σου…
Αν έχεις συντροφιά καλών ανθρώπων τέτοιος γίνεσαι κι εσύ. Αν όμως μπλέξεις με κακές παρέες η πτώση σου θα είναι οδυνηρή.
yadi satsaṅganirato
bhaviṣyasi bhaviṣyasi |
tathāsajjanagoṣṭhīṣu
patiṣyasi patiṣyasi ||
Η επίδραση του τετράστιχου βασίζεται στην αντίθεση καλής – κακής παρέας (sat – asat) και την επανάληψη ‘θα γίνεις’ bhaviṣyasi και θα ‘πέσεις’ patiṣyasi.
7) Είθε όλοι να είναι ευτυχισμένοι· είθε όλοι να είναι δίχως αρρώστια.
Είθε όλοι να βλέπουν το καλό· είθε κανείς να μην εμπειράται πόνο.
sarve bhavantu sukhinaḥ
sarve santu nirāmayāḥ |
sarve bhadrāṇi paśyantu
mā kaścit duḥkhabhāg bhavet ||
Αυτό απαγγέλλεται ή ψέλνεται σε πολλές συναθροίσεις, οικογενειακές για φαγητό, συνεδριάσεις ή (συν)διασκέψεις εμπορικής, επιστημονικής, καλλιτεχνικής ή κοινωνικής φύσης – στην αρχή ή στο τέλος.
