Δημήτρης Ρηγόπουλος
Μέχρι τα μέσα της εβδομάδας, οι λέξεις «εμβόλιο Covid» αριθμούσαν 533 εκατομμύρια αναζητήσεις στο Google (στην αγγλική γλώσσα, προφανώς). Ενδεικτικά, για παρόμοιας σοβαρότητας υποθέσεις, όπως η παρ’ ολίγον μεταγραφή του ποδοσφαιριστή της Μπαρτσελόνα Λιονέλ Μέσι, το κοντέρ σταμάτησε στα 59 εκατομμύρια. Φυσικά και δεν χρειαζόμασταν την Google για να επιβεβαιώσουμε το νούμερο ένα παγκόσμιο θρίλερ σήμερα. Αλλά τα νούμερα πάντα βοηθούσαν: προσδίδουν ευγλωττία στο θέαμα, ενισχύουν την αδρεναλίνη και αυξάνουν την προσδοκία.
Και στην περίπτωση της έγκρισης του πρώτου εμβολίου για τον νέο κορωνοϊό, από προσδοκίες άλλο τίποτα. Το δράμα αναμένεται να κορυφωθεί τις επόμενες εβδομάδες, όταν τα τέσσερα υποψήφια εμβόλια που βρίσκονται στην πλέον προχωρημένη φάση δοκιμών (φάση ΙΙΙ) θα δημοσιεύσουν τα αποτελέσματά τους και θα μας δώσουν μια περισσότερο ρεαλιστική εικόνα για το τι μας επιφυλάσσει το άμεσο μέλλον: αν δηλαδή θα είμαστε σε θέση να αποχαιρετήσουμε το τρομερό και φοβερό 2020 έχοντας ένα πρώτο σημαντικό όπλο στη φαρέτρα μας.
«Πειραματικός» εμβολιασμός σε εξελιξη
Στην πραγματικότητα, όμως, εμβόλιο υπάρχει, εντός ή εκτός εισαγωγικών. Στην Κίνα, για παράδειγμα, δεν περιμένουν τις εγκρίσεις των επίσημων αρχών για να αρχίσουν να εμβολιάζουν τον πληθυσμό· παρά τους κινδύνους που ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει σε αυτή τη ριψοκίνδυνη τακτική. Εμβόλια που βρίσκονται σε προχωρημένο αλλά πειραματικό ακόμη στάδιο έχουν χορηγηθεί σε χιλιάδες ανθρώπους, με τη δικαιολογία ότι με αυτόν τον τρόπο προστατεύονται οι εργαζόμενοι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή (κυρίως υγειονομικοί) και οι λεγόμενες ευπαθείς ομάδες. Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες, η China National Biotec Group (CNBG) ανακοίνωσε ότι θα δωρίσει 200.000 δόσεις υποψήφιου εμβολίου της για τον νέο κορωνοϊό στην πόλη Γουχάν, εκεί δηλαδή όπου πρωτοεμφανίστηκε ο ιός στα τέλη της περασμένης χρονιάς.
Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αναμένεται να εμβολιάσει δικούς της γιατρούς και υγειονομικούς υπαλλήλους στο πλαίσιο των κλινικών δοκιμών της τρίτης φάσης για το πειραματικό εμβόλιο της κινεζικής εταιρείας Sinopharm. Αντίστοιχα, το Μπανγκλαντές ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα λάβει από την επίσης κινεζική Sinovac δωρεάν 100.000 δόσεις του εμβολίου για να πραγματοποιήσει δοκιμές.
Πού βρισκόμαστε σήμερα
Στον υπόλοιπο κόσμο, η κούρσα καλά κρατεί. Στην ομάδα των τεσσάρων προπορευομένων (AstraZeneca και Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Pfizer και BioNTech, Moderna και εσχάτως το πολλά υποσχόμενο εμβόλιο μίας δόσης της Johnson & Johnson) αναμένεται να μπει σύντομα και το πειραματικό εμβόλιο της Novavax. Άπαντες βρίσκονται στη φάση ΙΙΙ, κατά την οποία πραγματοποιούνται κλινικές δοκιμές σε ένα μεγαλύτερο δείγμα χιλιάδων εθελοντών. Κάποιες εταιρείες ή συμπράξεις βρίσκονται πιο κοντά στο νήμα, άλλες πιο μακριά. Αλλά, όπως μας διδάσκει η περίπτωση της AstraZeneca, το γεγονός ότι κάποια στιγμή μπορείς να ξεχωρίσεις ως το μεγάλο φαβορί δεν είναι πάντα για καλό. Εμπόδια προκύπτουν συχνά στη φάση των κλινικών δοκιμών και, αν κάτι «στραβώσει» στον δρόμο, όλος ο αγώνας (και όλη η επένδυση) μπορεί να πάνε χαμένα. Αλλά ακόμη δεν είμαστε εκεί (ευτυχώς) για το επονομαζόμενο «εμβόλιο της Οξφόρδης», που έδωσε πρώτο απτές ελπίδες σε αυτή τη μεγάλη οικουμενική προσπάθεια.
Αυτή τη στιγμή σοβαρό προβάδισμα φαίνεται να έχει το εμβόλιο της σύμπραξης Pfizer/BioNTech, που έχει και ενδιάμεσους ελέγχους και ενδέχεται, θεωρητικά, να δώσει πρώιμο θετικό αποτέλεσμα ακόμα και μέσα στον Οκτώβριο. Σε αυτή την περίπτωση το «κακό» για εμάς τους Ευρωπαίους θα είναι ότι το μεγαλύτερο μερίδιο της αρχικής παραγωγής θα διοχετευτεί στις ΗΠΑ.
Δίπλα σε όλες αυτές τις προσπάθειες, αλλά σε μια ενδιάμεση, ελαφρώς γκρίζα περιοχή βρίσκεται το περίφημο ρωσικό εμβόλιο το οποίο, παρά την παγκόσμια καχυποψία, «κέρδισε» μια πολύ ενθαρρυντική δημοσίευση στo Lancet, διεθνή ιατρική επιθεώρηση υψηλού κύρους.
Καλώς εχόντων των πραγμάτων, λοιπόν, μέχρι το τέλος του έτους ή τους πρώτους μήνες του 2021 θα έχουμε ένα ή περισσότερα εγκεκριμένα εμβόλια από τις δύο επίσημες αρχές: τον FDA, τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων, και την EMA, το ευρωπαϊκό αντίστοιχό του. Τι σημαίνει αυτό για τον κόσμο και την Ελλάδα, ειδικότερα, ρωτάμε τον γιατρό, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ερευνητή ζωονόσων και επιδημικών μοντέλων, Γιώργο Παππά, του οποίου τα «Ημερολόγια Κορωνοϊού» στο Facebook έγιναν ένας σοβαρός πόλος ενημέρωσης μέσα στον διαδικτυακό αχταρμά. «Η σύμπραξη AstraZeneca-Πανεπιστημίου Οξφόρδης, αν καταφέρει να συνεχίσει απρόσκοπτα τις δοκιμές της, ενδέχεται να δώσει θετικό αποτέλεσμα μέχρι τα τέλη του έτους ή τον Ιανουάριο. Η Moderna λογικά θα μπορεί να δώσει αποτελέσματα το νωρίτερο τον Ιανουάριο», επισημαίνει.
Όπως είναι γνωστό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη κάνει συμφωνία με την AZ/Oξφόρδη αλλά και με τη σύμπραξη Sanofi-GSK, που το υποψήφιο εμβόλιό της υπολείπεται χρονικά στις δοκιμές (θα ολοκληρώσει τη φάση Ι/ΙΙ τον Δεκέμβριο, άρα δεν πρόκειται να δώσει πρώιμα θετικά αποτελέσματα από τη φάση ΙΙΙ πριν από τον Απρίλιο). Βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις τόσο με τη Moderna όσο και με τις εταιρείες των δύο άλλων υποψήφιων εμβολίων που μόλις ξεκίνησαν δοκιμές φάσης ΙΙΙ, της Johnson & Johnson και της Novavax (και που στην καλύτερη περίπτωση θα δώσουν θετικό σήμα από τη φάση ΙΙΙ μετά τον Φεβρουάριο). Επομένως; «Το πλέον αισιόδοξο σενάριο λέει ότι η AZ/Οξφόρδη θα μπορεί να διαθέσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση-ΕΕ (και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα) έναν αριθμό εμβολίων μέσα στον Ιανουάριο».
Έχουμε εμβόλιο! Και τώρα;
Από τη στιγμή που εγκριθεί ένα εμβόλιο και μέχρι να εμβολιαστεί ένας ικανός αριθμός ανθρώπων σε όλο τον κόσμο επιβάλλεται μια επιχείρηση άνευ προηγουμένου, με δεκάδες αστάθμητους παράγοντες στη μέση. Σε συνέντευξή του στην ισπανική εφημερίδα El Pais, ο Τζέρεμι Φάραρ, διευθυντής του μη κυβερνητικού οργανισμού υγείας Wellcome Trust, υποστήριξε την άποψη ότι ένας στοχευμένος εμβολιασμός (στις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού), αλλά σε όλες τις χώρες, αρκεί για να επιστρέψουμε σε μια καθημερινότητα που θα μοιάζει με ό,τι αφήσαμε τους πρώτους μήνες του 2020. Προχώρησε μάλιστα στην πρόβλεψη ότι ο κορωνοϊός δεν θα σβήσει τα επόμενα χρόνια, θα συνεχίσει να υπάρχει, όπως συνέβη και με τον ΗΙV, μια άποψη που πάντως δεν διατυπώνεται για πρώτη φορά: «Το καλοκαίρι του 2021 μπορεί να αρχίσουμε να βλέπουμε μια μείωση στη μετάδοση του ιού, με τα εμβόλια να αρχίζουν να είναι ευρέως διαθέσιμα και να επιστρέφουμε σε μια κανονική ζωή», προσθέτει ο Βρετανός επιστήμονας.
«Όποιους κι αν εμβολιάσουμε πρώτους, θα φτάσουμε να ξεκινήσουμε εμβολιασμούς τον Φεβρουάριο, και εφόσον απαιτούνται δύο δόσεις με διαφορά 3-4 εβδομάδων, θα καταλήξουμε να έχουμε εμβολιάσει ένα μέρος του πληθυσμού έως τα τέλη Μαρτίου», λέει στο «Κ» ο Γιώργος Παππάς. Εδώ, όμως, υπάρχει ένα «αλλά»: «Στην περίπτωση που το πρώτο διαθέσιμο εμβόλιο θα είναι της Pfizer/BioNtech, θα έχουμε πρόβλημα, διότι απαιτεί διατήρηση σε θερμοκρασία -70°C, που σημαίνει ότι η διανομή του δεν θα είναι τόσο απλή υπόθεση. Από την άλλη, αν προχωρήσει μαζικά η παραγωγή του εμβολίου της J&J, που ενδέχεται να χρειάζεται μόνο μία δόση, μπορεί να επιτύχουμε ευκολότερα μια σχεδόν διπλάσια εμβολιαστική κάλυψη».
Εμβόλια για όλους το καλοκαίρι
Σε κάθε περίπτωση, και πάντα σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο, υπολογίζουμε ότι τον Απρίλιο θα έχουμε περισσότερα του ενός εμβόλια στη διάθεσή μας. Ακόμα καλύτερα θα είναι τα πράγματα αν τα εμβόλια από την Κίνα και τη Ρωσία αποδειχθούν αποτελεσματικά. «Θεωρητικά, δηλαδή, θα μπορούμε να ξεκινήσουμε να εμβολιάζουμε όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, φτάνοντας πιθανόν εντός του καλοκαιριού να έχουμε τη δυνατότητα να εμβολιαστούμε όλοι», εκτιμά ο κ. Γιώργος Παππάς. «Ελπίζοντας, αν αποδειχθούν τα περισσότερα από αυτά τα εμβόλια αποτελεσματικά, να μπορέσει να διαχυθεί επαρκής εμβολιαστική δυνατότητα και στον Τρίτο Κόσμο εντός του 2021· υπάρχει αντίστοιχη παγκόσμια πρωτοβουλία που φαίνεται ότι θα ευοδωθεί». Αλλά με το εμβόλιο δεν ξεμπερδεύουμε με την πανδημία, σωστά; Σωστά. «Το εμβόλιο της γρίπης κάθε χρόνο έχει διαφορετικό βαθμό επιτυχίας, και εδώ δεν μπορείς εύκολα να προβλέψεις πώς θα μεταλλαχθεί ο ιός, και ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται πανεύκολα. Πέρυσι υπολόγισαν στην Ευρώπη ποσοστό 30-60% σε έξι χώρες, αλλά ουσιαστικά αυτά τα ποσοστά ποικίλλουν σημαντικά». Άλλα απρόοπτα που θα μπορούσαν να αποδιοργανώσουν τη μεγάλη διεθνή προσπάθεια; «Όσοι εμβολιαστούν, αλλά παρ’ όλα αυτά νοσήσουν, θα προσβληθούν δυσανάλογα σε σχέση με τους περισσότερους που θα αποφύγουν να νοσήσουν σοβαρά εξαιτίας του εμβολίου. Μια απρόβλεπτη ανεπιθύμητη ενέργεια ενδέχεται επίσης να γίνει εργαλείο στα χέρια των επαγγελματιών του αντι-εμβολιαστικού κινήματος, αλλά και να εντείνει τον σκεπτικισμό όσων αμφιταλαντεύονται για τη χρησιμότητα του εμβολίου». Συνοψίζοντας: άνευ απροόπτων και με βάση τα αισιόδοξα σενάρια, κάποια στιγμή μέσα στην άνοιξη του 2021 θα έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό οι πρώτες ομάδες πληθυσμού, οι πιο εκτεθειμένες στον ιό.
«Προϋπόθεση απαραίτητη για την επιστροφή στο 2019 θα είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμβολιαστική κάλυψη, ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων», επιμένει ο ερευνητής ζωονόσων και επιδημικών μοντέλων Γιώργος Παππάς. «Αλλά είναι σημαντική η διάχυση αυτής της εμβολιαστικής κάλυψης παγκοσμίως, ώστε να μην υπάρξουν απαγορευμένες ζώνες και εστίες πιθανής επανεισαγωγής του ιού. Ακόμα και αν ο πρώτος εμβολιασμός δεν δράσει κατασταλτικά στην κυκλοφορία του ιού, θεωρείται δεδομένο ότι μελλοντικές, πιο εκλεπτυσμένες βιοτεχνολογικά εμβολιαστικές προσεγγίσεις θα επιτρέψουν την επάνοδο σε έναν τρόπο ζωής με λιγότερους περιορισμούς».
Πηγή: Καθημερινή
– – –
Όλα τα σχόλια των αναγνωστών είναι ευπρόσδεκτα, εφόσον δεν χρησιμοποιούν προσβλητικούς ή υβριστικούς χαρακτηρισμούς. Επίσης σχόλια στα οποία έχει επιλεγεί η “Υποβολή ως Ανώνυμος/η – Unknown” δεν θα δημοσιεύονται. Μπορείτε να επιλέξετε να υποβάλετε ένα σχόλιο είτε με το προφίλ σας στο Google (1η επιλογή), είτε το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο (2η επιλογή: “Όνομα/URL“), συμπληρώνοντας μόνο το πεδίο “Όνομα” (όνομα ή ψευδώνυμο της αρεσκείας σας). Όλα τα σχόλια πριν τη δημοσίευσή τους πρέπει να εγκριθούν από τον Διαχειριστή (comment moderation), γι αυτό πιθανόν να υπάρξει μια μικρή καθυστέρηση.
