Ηλίας Μαγκλίνης
«Δεν υπάρχει καμία ειδική αποστολή της Ρωσίας, ούτε υπήρξε ποτέ. Τον λαό τον σώζει ο πολιτισμός, δεν χρειάζεται να ψάχνουμε καμία εθνική ιδεολογία, πρόκειται για αυταπάτη. Ο πολιτισμός είναι η βάση όλων των κινήσεων και των επιτευγμάτων μας. Η ζωή που στηρίζεται σε μια εθνική ιδεολογία, μοιραία οδηγεί αρχικά σε περιορισμούς και στη συνέχεια προκύπτει η δυσανεξία σε μιαν άλλη φυλή, σε έναν άλλο λαό, σε μιαν άλλη θρησκεία. Η δυσανεξία οδηγεί υποχρεωτικά στην τρομοκρατία. Δεν πρέπει να επιζητούμε την επιστροφή οποιασδήποτε ενιαίας ιδεολογίας γιατί η ενιαία ιδεολογία, αργά ή γρήγορα, οδηγεί στον φασισμό».
Τα παραπάνω λέει ο Ντμίτρι Λιχατσόφ (1906-1999), φιλόλογος, μεσαιωνολόγος, ιστορικός της τέχνης και του πολιτισμού, μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Σοβιετικής Ενωσης και επιζήσας των γκουλάγκ. Αλιεύω το απόσπασμα από τον «τοίχο» της σελίδας του στο Facebook του αρθρογράφου και συγγραφέα Δημήτρη Τριανταφυλλίδη, ρωσόφωνου και γνώστη της ρωσικής ιστορίας και κουλτούρας.
Δεν θα μπορούσαν να είναι πιο επίκαιρα αλλά και πιο διαχρονικά τα λόγια αυτά. Μπορεί ο νους να πηγαίνει απευθείας στο καθεστώς Πούτιν και στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως δεν περιορίζονται σε αυτό, αλλά αφορούν οποιαδήποτε ιδεολογία, πολιτική στάση, οποιοδήποτε πολίτευμα και καθεστώς θεμελιώνεται και δομείται πάνω στην αρχή μιας ειδικής εθνικής ή πολιτικής αποστολής. Σε έναν πολιτικό μεσσιανισμό, με άλλα λόγια.
Ο κόσμος είναι θαυμαστός χάρη στο όργιο των τόσο διαφορετικών αποχρώσεών του. Κανένας δεν θέλει να ακούει ανοησίες με τις οποίες διαφωνεί, κανένας όμως δεν μπορεί να τις απαγορεύσει. Είναι αυτό το όργιο των αντιφάσεων και των αντιθέσεων που αποτελεί μέρος της ανθρώπινης ελευθερίας.
Κάθε απόπειρα αφανισμού των αντιφάσεων θα οδηγήσει, αναπόφευκτα, σε μία ή άλλη μορφή φασισμού. Το είδαμε να συμβαίνει στη χιτλερική Γερμανία, το είδαμε να συμβαίνει στη Σοβιετική Ενωση και στους δορυφόρους της, έγιναν φιλότιμες προσπάθειες να συμβεί κάτι ανάλογο ακόμα και στην Αμερική του Μακάρθι (ανάλογη τρέλα επικράτησε για ένα διάστημα και λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου και ιδίως μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ), το έχουμε δει να συμβαίνει, με τον πιο ακραίο τρόπο, στη Βόρεια Κορέα, σαφώς και συμβαίνει στην Κίνα (σε συνδυασμό με ένα επιθετικό καπιταλιστικό μοντέλο), το βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να συμβαίνει στην Ουγγαρία, στην Τουρκία του Ερντογάν και, βέβαια, στη Ρωσία του Πούτιν.
Ο πολιτικός μεσσιανισμός, διά της προσωπολατρίας ή της ανάδειξης μιας ιδεολογίας (εθνικής ή άλλης) σε θρησκευτικό δόγμα, είναι πάντοτε επικίνδυνος. Γι’ αυτό, το ξαναλέμε, ο πόλεμος στην Ουκρανία, που κλείνει τρεις μήνες, δεν αφορά μονάχα τους Ουκρανούς.
Πηγή: Καθημερινή
