Νίκη Κεραμέως
Κατά την τελευταία τετραετία, η Παιδεία επλήγη βαθιά από τις πολιτικές της προηγούμενης κυβέρνησης: η δαιμονοποίηση της αριστείας, η εξύψωση της ήσσονος προσπάθειας και o εξισωτισμός προς τα κάτω επέφεραν εκτεταμένη ζημία, μειώνοντας το κοινωνικό κεφάλαιο της χώρας. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες που έχουμε εξαγγείλει για το πρώτο διάστημα της παρούσας διακυβέρνησης αποτυπώνουν μια εκ βάθρων αλλαγή στη νοοτροπία με την οποία ανέκαθεν όφειλε και οφείλει – κατά τη γνώμη μου – να διάκειται το κράτος απέναντι στον χώρο της εκπαίδευσης: ως ένα πεδίο όπου σφυρηλατούνται αξίες, διαμορφώνονται συνειδήσεις και χτίζονται τα θεμέλια για μια πολιτεία με υγιή αντανακλαστικά· και ως έναν σπουδαίο μοχλό οικονομικής ανάπτυξης. Το μεταρρυθμιστικό μας σχέδιο για την Παιδεία εδράζεται σε τρεις βασικές κατευθύνσεις: μεγαλύτερη ελευθερία και μεγαλύτερη αυτονομία για σχολεία και πανεπιστήμια, ώστε να αξιοποιήσουμε τις μεγάλες δυνατότητες των λειτουργών της εκπαίδευσης και να απελευθερώσουμε τον δυναμισμό τους, εξωστρέφεια και ουσιαστικότερη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, καλύτερη προσαρμογή στα νέα δεδομένα της ψηφιακής οικονομίας και της κοινωνίας της πληροφορίας και έντασης γνώσης. Στόχος, να αναδείξει τον καλύτερο εαυτό όλων, να δώσει ίσες ευκαιρίες σε όλους και να καταστήσει την εκπαίδευση χώρο δημιουργίας, ενθαρρύνοντας ταλέντα και βελτιώνοντας αδυναμίες.
Η «κατάχρηση» και η διακίνηση ιδεών
Στο πλαίσιο αυτό, η αναβάθμιση της ποιότητας του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος, την οποία πραγματεύεται το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου, αποτελεί αδιαπραγμάτευτη πολιτική προτεραιότητα. Η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι η ελευθερία καθενός μέλους της πανεπιστημιακής κοινότητας να συμμετέχει απρόσκοπτα στην έρευνα και στη διδασκαλία, αναπτύσσοντας την προσωπικότητά του. Αποτελεί, παράλληλα, και θεσμική εγγύηση που προστατεύει λειτουργικά την ελευθερία της επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας, δηλαδή την οργανωμένη επιστημονική δραστηριότητα, που αναπτύσσεται στους χώρους των ΑΕΙ.
Η ιστορική εξέλιξη και εμπειρία από την εφαρμογή 30 και πλέον χρόνων δεν καταλείπουν καμία αμφιβολία για τη συστηματική κατάχρηση της έννοιας του ασύλου, υπό την έννοια της εργαλειοποίησής του για την παροχή κάλυψης και ανοχής (ιδίως μέσω της αδυναμίας ή παρεμπόδισης παρέμβασης των αρχών) σε πράξεις και συμπεριφορές που συντελούνται εντός των χώρων των ΑΕΙ ή επεκτείνονται σε αυτό και δεν έχουν καμία σχέση με την έρευνα, τη διδασκαλία και την εν γένει ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών. Τα περιστατικά ποικίλα: άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας, προπηλακισμοί φοιτητών, καθηγητών και διοικητικού προσωπικού, βίαιες διακοπές μαθημάτων, καταστροφές σε σπουδαστήρια και κτίρια, παρασκευή και κυκλοφορία εύφλεκτων υλικών και εκρηκτικών υλών, παρεμπόριο και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, χώροι-καταφύγιο παραβατών για έκνομες δραστηριότητες που συντελούνται και εκτός των πανεπιστημίων. Πρόκειται για πράξεις και συμπεριφορές που αντιτίθενται ευθέως στη συνταγματικώς κατοχυρωμένη ακαδημαϊκή ελευθερία, περιορίζοντας στην πράξη την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών και υπονομεύοντας την εκπαιδευτική διαδικασία. Γεννάται, σε κάθε περίπτωση, και ένα ακόμη καίριο ζήτημα: η ανάγκη προστασίας της δημόσιας περιουσίας από τέτοιες έκνομες πράξεις και συμπεριφορές, κατά τον ίδιο τρόπο που ισχύει και πρέπει να ισχύει για κάθε άλλον δημόσιο χώρο.
Στο πνεύμα της μεταρρύθμισης του 2011
Εχοντας πλήρη γνώση ότι η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών είναι συνυφασμένες με την έννοια της ασφάλειας, οφείλει η Πολιτεία να τις κατοχυρώσει και να τις προστατεύσει ουσιαστικά. Να αποκαταστήσει, με άλλα λόγια, το κατάλληλο ακαδημαϊκό περιβάλλον για την αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου, σε συνθήκες αξιοπρέπειας και ελευθερίας. Για να επιτευχθεί αυτό, πέραν της πολιτικής βούλησης, είναι απαραίτητη προϋπόθεση να ισχύει στα δημόσια πανεπιστήμια ό,τι ακριβώς ισχύει και σε κάθε δημόσιο φορέα: να μπορούν δηλαδή εντός των χώρων των πανεπιστημίων οι αρμόδιες αρχές να ασκούν όλες τις κατά νόμο αρμοδιότητές τους, συμπεριλαμβανομένης της επέμβασης λόγω τέλεσης αξιόποινων πράξεων. Αυτός είναι ο πυρήνας της σκέψης μας αναφορικά με την αποκατάσταση του ασύλου των ιδεών στα πανεπιστήμια, στο πνεύμα και της παλαιότερης μεταρρύθμισης του 2011.
Πιστεύω βαθιά ότι το μέλλον μας περνάει μέσα από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια της χώρας. Μόνη φιλοδοξία και επιδίωξη του προταθέντος σχεδίου νόμου είναι να αποκατασταθεί η κοινή λογική και να διασφαλιστεί ότι τα πανεπιστήμια θα αποτελούν επί της ουσίας χώρο ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης ιδεών, με σεβασμό στη δημόσια περιουσία. Για ένα αναβαθμισμένο ακαδημαϊκό περιβάλλον που θα επιτρέπει στο εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό των πανεπιστημίων μας να διαπρέπει. Τώρα, και αύριο.
Η κυρία Νίκη Κεραμέως είναι υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ
