Μαρία Κατσουνάκη
«Ντροπή σας», είπε συναισθηματικά φορτισμένη η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, Ιλβα Γιόχανσον, απευθυνόμενη σε όσους εμπλέκονται στο Qatargate. «Ντροπή σας που προδώσατε την εμπιστοσύνη μας. Την εμπιστοσύνη των πολιτών της Ευρώπης, που περιμένουν από εσάς να αγωνιστείτε για τα συμφέροντά τους. Που προδώσατε την εμπιστοσύνη των συναδέλφων σας, που εργάζονται πολύ σκληρά και τίμια», συνέχισε.
Οι ευρωβουλευτές, τις τελευταίες ημέρες, δεν σταματούν να συνεδριάζουν, να συζητούν, να εκφράζουν τον αποστροφή τους για τις καταγγελλόμενες πράξεις διαφθοράς, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση, κατά νυν και πρώην ευρωβουλευτών και προσωπικού του Ευρωκοινοβουλίου. Να δηλώνουν με κάθε τρόπο ότι πρέπει «να υπάρξει μηδενική ανοχή στη διαφθορά», όσο και διασφάλιση πλήρους διαφάνειας για τα εισοδήματά τους, να κινούν διαδικασίες για μεταρρυθμίσεις προκειμένου να καλυφθούν κενά στους υφιστάμενους κανόνες, να επιθυμούν να ενισχύσουν τη λογοδοσία.
Λογικό και αναμενόμενο. Αλίμονο αν δεν υπήρχε θορυβώδης αντίδραση στα όσα αποκαλύπτονται, που δεν πλήττουν μόνο τα πρόσωπα αλλά και τους θεσμούς, κάνοντας ευρωσκεπτικιστές και απανταχού ακραίους εχθρούς της δημοκρατίας, να χοροπηδούν ευχαριστημένοι από το αναπάντεχο «δώρο».
Ας επιστρέψουμε, όμως, σε αυτό το γεμάτο ένταση και ελαφρώς παλιομοδίτικο «ντροπή σας». Γράφεται συχνά, ακούγεται άλλο τόσο στον δημόσιο λόγο, αλλά τι στα αλήθεια σημαίνει και τι πρεσβεύει;
Παρακάμπτοντας τις επιστημονικές ερμηνείες που θεωρούν την ντροπή «ακραία μορφή του φόβου απώλειας της επιδοκιμασίας των άλλων», συνδέοντάς τη με ένα σύνολο αισθημάτων, όπως κατωτερότητα, θυμό, συστολή και, βέβαια, ενοχή και τιμωρία, βρισκόμαστε μπροστά στο ακόμη χειρότερο: στην εξαφάνισή της. Η απουσία της ντροπής είναι αισθητή σε πράξεις ή παραλείψεις προσώπων επιφορτισμένων με την ευθύνη της άσκησης πολιτικής. Προσώπων που εκτίθενται, περισσότερο ή λιγότερο δεν έχει σημασία. Ούτε αν στελεχώνουν την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση μιας χώρας. Μπορούν, κάλλιστα, να είναι επικεφαλής μιας ΜΚΟ που ασχολείται με τα παιδιά, τους πρόσφυγες ή «καταπολεμά την ατιμωρησία».
Είναι μόνο το κυνήγι του εύκολου πλουτισμού ή η απληστία, ο λόγος που οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο ευάλωτοι στη διαφθορά; Το βέβαιο είναι ότι η πλεονεξία οδηγεί στην απώλεια κρίσης, στην εξαπάτηση, στην έπαρση. Ενίοτε, δε, ακολουθεί η πτώση και η συντριβή. Ομως, τίποτε από όλα αυτά δεν αποτελεί γραμμή άμυνας στον σαρωτικό εκμαυλισμό του χρήματος και της εξουσίας. Τίποτα ασυνήθιστο έως εδώ.
Εκτός από την επίπληξη της κυρίας Γιόχανσον. Το θυμωμένο τράβηγμα του αυτιού που αποτυπώθηκε στο ταραγμένο, σχεδόν λυγμικό, «shame on you!».
Πριν από χρόνια, το 2003, ένα διαφορετικό «Ντροπή σας!» είχε σφραγίσει την 75η τελετή απονομής των Οσκαρ. «Ζούμε σε μια εποχή κάλπικων εκλογών που το αποτέλεσμά τους είναι η εκλογή ενός κάλπικου προέδρου, που μας έστειλε σε πόλεμο για κάλπικους λόγους. Ντροπή σας, κύριε Μπους, είμαστε ενάντια στον πόλεμό σας!». Το «shame on you Mr. Bush», που εκστόμισε τότε ο δημοφιλής και τολμηρός Αμερικανός ντοκιμαντερίστας Μάικλ Μουρ, παραλαμβάνοντας το βραβείο Οσκαρ για το «Bowling for Columbine», μπροστά σε εκατομμύρια τηλεθεατές απ’ όλον τον κόσμο, ήταν η φράση που τον κατέστησε μισητό για πολλούς ανθρώπους στη χώρα του και τον μετέτρεψε σε στόχο σοβαρών απειλών για τη ζωή του. Ο Μάικλ Μουρ έκανε πολλά, με την κινηματογραφική του κάμερα, για να γίνει το κόκκινο πανί για τους συντηρητικούς συμπατριώτες του, αλλά και αγαπημένο είδωλο της αμερικανικής Αριστεράς.
Η Ιλβα Γιόχανσον και ο Μάικλ Μουρ δεν έχουν την ίδια επιρροή ούτε το ίδιο εκτόπισμα. Η επίκληση της ίδιας λέξης, όμως, και του ίδιου συναισθήματος για να στείλουν το μήνυμα της ηθικής αποδυνάμωσης προσώπων και της προδοσίας αρχών και εμπιστοσύνης, έχει μια κοινή καταγωγή.
Ανασύρει έναν αρχαϊκό κώδικα αξιών, που, λίγο-πολύ, για όλους σημαίνει παρόμοια πράγματα. Ανακαλεί την ανάγκη των ανθρώπων να μπαίνουν όρια στη συμπεριφορά τους, είτε διά της τιμωρίας είτε διά της απόρριψης ή του αποκλεισμού. Η επανακυκλοφορία της λέξης «ντροπή» είναι, ίσως, αργά για να προκαλέσει υπεραιμία στα μάγουλα, όχι όμως και στους θεσμούς.
Πηγή: Καθημερινή
