Σε σειρά αποκαλύψεων για βασανιστήρια και εν γένει βίαιη συμπεριφορά του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία προχώρησε στο BBC πρώην αξιωματικός, ο οποίος, αφού έφυγε από το μέτωπο, αποχώρησε και από τη Ρωσία, που τώρα τον αποκαλεί προδότη και αποστάτη.
Ο Κονσταντίν Γεφρέμοφ γνωστοποιεί, με στοιχεία και μαρτυρίες, ότι έγιναν βάναυσες ανακρίσεις, κατά τις οποίες Ουκρανοί πυροβολήθηκαν και απειλήθηκαν με βιασμό.
Ο ίδιος σημείωσε ότι σε μια τοποθεσία στη νότια Ουκρανία «οι ανακρίσεις και τα βασανιστήρια συνεχίστηκαν για περίπου μία εβδομάδα». «Κάθε μέρα, τη νύχτα, μερικές φορές δύο φορές την ημέρα».
Ο Κ. Γεφρέμοφ προσπάθησε να παραιτηθεί από τον στρατό πολλές φορές – αλλά τελικά απολύθηκε επειδή αρνήθηκε να επιστρέψει στην Ουκρανία.
Χρησιμοποιώντας φωτογραφίες και στρατιωτικά έγγραφα που παρείχε ο κ. Γεφρέμοφ, το BBC επιβεβαίωσε πως αυτός βρισκόταν στην Ουκρανία στις αρχές του πολέμου – στην περιοχή της Ζαπορίζια, συμπεριλαμβανομένης της πόλης της Μελιτόπολης.
Ο Γεφρέμοφ, έως πρόσφατα αξιωματικός του ρωσικού στρατού, συμφώνησε να πει στο BBC για τα εγκλήματα που είδε εκεί – συμπεριλαμβανομένων των βασανιστηρίων και της κακομεταχείρισης Ουκρανών κρατουμένων.
Κάνει λόγο για συντρόφους του που λεηλατούσαν κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας και περιγράφει βάναυσες ανακρίσεις, υπό την ηγεσία ενός Ρώσου συνταγματάρχη, κατά τις οποίες άνδρες πυροβολήθηκαν και απειλήθηκαν με βιασμό.
Στις 10 Φεβρουαρίου 2022, ο Γεφρέμοφ λέει ότι έφτασε στην Κριμαία, τη χερσόνησο που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία πριν από εννέα χρόνια.
Ηταν επικεφαλής μιας μονάδας αποναρκοθέτησης της 42ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας, που είχε συνήθως έδρα στην Τσετσενία, στον Βόρειο Καύκασο της Ρωσίας.
Αυτός και οι άνδρες του στάλθηκαν για να λάβουν μέρος σε «στρατιωτικές ασκήσεις» λέει.
«Εκείνη την εποχή κανείς δεν πίστευε ότι θα γινόταν πόλεμος. Ολοι νόμιζαν ότι αυτό ήταν απλώς μια άσκηση. Είμαι βέβαιος ότι ακόμη και οι ανώτεροι αξιωματικοί δεν το γνώριζαν».
«Φοβόμουν να τα παρατήσω»
Ο Κ. Γεφρέμοφ θυμάται ότι είδε Ρώσους στρατιώτες να κολλούν τα σημάδια αναγνώρισης στις στολές τους και να σχηματίζουν με μπογιές το γράμμα “Z” σε στρατιωτικό εξοπλισμό και σε οχήματα. Μέσα σε λίγες ημέρες, το “Z” είχε γίνει το σύμβολο αυτού που το Κρεμλίνο αποκαλούσε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Ο Ρώσος αξιωματικός ισχυρίζεται ότι δεν ήθελε να έχει καμία σχέση με αυτό. «Αποφάσισα να παραιτηθώ. Πήγα στον διοικητή μου και εξήγησα τη θέση μου. Με πήγε σε έναν ανώτερο αξιωματικό, ο οποίος με αποκάλεσε προδότη και δειλό. Αφησα το όπλο μου, μπήκα σε ένα ταξί και έφυγα. Ηθελα να επιστρέψω στη βάση μου στην Τσετσενία και να παραιτηθώ επίσημα. Τότε οι σύντροφοί μου με πήραν τηλέφωνο με μια προειδοποίηση. Ενας συνταγματάρχης είχε υποσχεθεί να με βάλει στη φυλακή για έως και 10 χρόνια για λιποταξία και είχε ειδοποιήσει την αστυνομία».
Ο Κ. Γεφρέμοφ κάλεσε έναν στρατιωτικό δικηγόρο, ο οποίος τον συμβούλεψε να γυρίσει. «Συνειδητοποιώ τώρα ότι έπρεπε να το αγνοήσω και να συνεχίσω» τόνισε και πρόσθεσε: «Αλλά φοβόμουν μη με βάλουν στη φυλακή». Ως εκ τούτου, επέστρεψε και ενσωματώθηκε στη μονάδα του. Ο ίδιος επιμένει ότι είναι «κατά του πολέμου». Διαβεβαιώνει το BBC, ότι δεν συμμετείχε στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, ούτε πολέμησε στην ανατολική Ουκρανία όταν ξέσπασε για πρώτη φορά ο πόλεμος, στο Ντονμπάς, πριν από εννέα χρόνια.
Το 2014, η Ρωσία δεν κατηγορήθηκε μόνο ότι ενορχήστρωσε μια αυτονομιστική εξέγερση εκεί, αλλά και ότι έστειλε δικά της στρατεύματα. Ο Κονσταντίν υπογραμμίζει ότι δεν έχει λάβει μέρος στη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στη Συρία. «Τα τελευταία τρία χρόνια συμμετείχα στην εκκαθάριση ναρκοπεδίων στην Τσετσενία, ένα μέρος που είχε ζήσει δύο πολέμους. Νομίζω ότι η δουλειά που έκανα εκεί ωφέλησε τους ανθρώπους».
Εκλεβαν ποδήλατα και χλοοκοπτικά
Ο Κ. Γεφρέμοφ τοποθετήθηκε προσωρινά επικεφαλής μιας διμοιρίας. Στις 27 Φεβρουαρίου, τρεις ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή, αυτός και οι άνδρες του έλαβαν εντολή να μετακινηθούν βόρεια από την κατεχόμενη Κριμαία. Κατευθύνθηκαν προς τη Μελιτόπολη. Τις επόμενες 10 ημέρες πέρασαν σε ένα αεροδρόμιο που είχε ήδη καταληφθεί από τα ρωσικά στρατεύματα.
Περιγράφει τη λεηλασία που είδε. «Στρατιώτες και αξιωματικοί άρπαξαν ό,τι μπορούσαν. Ανέβηκαν σε όλα τα αεροπλάνα και πέρασαν από όλα τα κτίρια. Ενας στρατιώτης πήρε ένα χλοοκοπτικό. Είπε περήφανα, “Θα πάρω αυτό στο σπίτι και θα κόψω το γρασίδι δίπλα στους στρατώνες μας”». «Κάδους, τσεκούρια, ποδήλατα, τα έριξαν όλα στα φορτηγά τους. Ηταν τόσα τα πράγματα που οι ίδιοι δεν θα χωρούσαν πια στα οχήματα».
Ο ίδιος έστειλε φωτογραφίες στο BBC, τις οποίες λέει πως τράβηξε στην αεροπορική βάση της Μελιτόπολης. Δείχνουν μεταγωγικά αεροπλάνα και ένα κτίριο να φλέγεται. Είναι μεταξύ πολλών εικόνων και εγγράφων που διένειμε -και το BBC επαλήθευσε- για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα, τον βαθμό και τις μετακινήσεις του στην Ουκρανία την άνοιξη του 2022.
Για ενάμιση μήνα, μαζί με οκτώ στρατιώτες υπό τις διαταγές του, φρουρούσαν μια μονάδα ρωσικού πυροβολικού εκεί.
«Ολη την ώρα κοιμόμασταν έξω» θυμάται και συμπληρώνει: «Ημασταν τόσο πεινασμένοι που αρχίσαμε να κυνηγάμε κουνέλια και φασιανούς. Μια φορά φτάσαμε σε μια έπαυλη. Υπήρχε ένας Ρώσος στρατιώτης μέσα. “Είμαστε με την 100ή Ταξιαρχία και μένουμε εδώ τώρα”» είπε. «Υπήρχε τόσο πολύ φαγητό. Τα ψυγεία ήταν γεμάτα. Υπήρχε αρκετό φαγητό για να επιβιώσουν από έναν πυρηνικό πόλεμο. Αλλά οι στρατιώτες που ζούσαν εκεί έπιαναν τους ιαπωνικούς κυπρίνους από τη λιμνούλα έξω και τους έτρωγαν».
«Είδα ανακρίσεις και βασανιστήρια»
Η ομάδα του Γεφρέμοφ κινήθηκε για να φρουρήσει αυτό που περιγράφει ως «αρχηγείο επιμελητείας» τον Απρίλιο – στην πόλη Μπίλμακ, στα βορειοανατολικά της Μελιτόπολης.
Εκεί, λέει, έγινε μάρτυρας ανακρίσεων και κακομεταχείρισης Ουκρανών κρατουμένων. Θυμάται μια μέρα που έφεραν τρεις κρατούμενους. «Ενας από αυτούς παραδέχτηκε ότι ήταν ελεύθερος σκοπευτής. Στο άκουσμα αυτό, ο Ρώσος συνταγματάρχης έχασε το μυαλό του. Τον χτύπησε, τράβηξε το παντελόνι του Ουκρανού και τον ρώτησε αν ήταν παντρεμένος. “Ναι”, απάντησε ο κρατούμενος. “Τότε κάποιος να φέρει μια σφουγγαρίστρα” είπε ο συνταγματάρχης. “Θα σε κάνουμε κορίτσι και θα στείλουμε στη γυναίκα σου το βίντεο“.
Μια άλλη φορά, αποκαλύπτει, ο συνταγματάρχης ζήτησε από τον κρατούμενο να κατονομάσει όλους τους Ουκρανούς εθνικιστές στη μονάδα του. «Ο Ουκρανός δεν κατάλαβε την ερώτηση. Απάντησε ότι οι στρατιώτες ανήκαν στο πεζικό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Γι’ αυτή την απάντηση του έσπασαν μερικά δόντια».
Το Κρεμλίνο εξ αρχής είχε μια συγκεκριμένη επιδίωξη: οι Ρώσοι να πιστεύουν πως στην Ουκρανία πολεμούν φασίστες, νεοναζί και υπερεθνικιστές. Αυτή η ψευδής αφήγηση χρησιμεύει στην απανθρωποποίηση των Ουκρανών στα μάτια του ρωσικού κοινού και του στρατού.
Ο Κ. Γεφρέμοφ σημειώνει ότι ο Ουκρανός κρατούμενος είχε δεμένα μάτια. «Ο συνταγματάρχης έβαλε ένα πιστόλι στο μέτωπο του κρατούμενου και είπε: “θα μετρήσω μέχρι το τρία και μετά θα σε πυροβολήσω στο κεφάλι”. Μέτρησε και μετά πυροβόλησε ακριβώς στο πλάι του κεφαλιού του, και από τις δύο πλευρές. Ο συνταγματάρχης άρχισε να του φωνάζει. “Σύντροφε συνταγματάρχη! Δεν σε ακούει, τον κουφάνατε!”, του είπα».
Ο ίδιος περιγράφει πώς ο συνταγματάρχης έδωσε εντολή να μην δίνεται στους Ουκρανούς κανονικό φαγητό – μόνο νερό και κροτίδες. «Προσπαθήσαμε να τους δώσουμε ζεστό τσάι και τσιγάρα» υποστηρίζει.
Για να μην κοιμούνται οι κρατούμενοι σε γυμνό έδαφος, ο Κ. Γεφρέμοφ θυμάται επίσης πώς οι άντρες του τους πετούσαν σανό – «τη νύχτα, για να μη μας δει κανείς».
Κατά τη διάρκεια μιας άλλης ανάκρισης, αποκαλύπτει ότι ο συνταγματάρχης πυροβόλησε έναν κρατούμενο στο χέρι – και στο δεξί πόδι κάτω από το γόνατο, το οποίο χτύπησε το κόκκαλο.
Προσθέτει ότι οι άντρες του έδεσαν με επιδέσμους τον κρατούμενο και πήγαν στους Ρώσους διοικητές -«όχι στον συνταγματάρχη, ήταν τρελός»- και τους ενημέρωσαν ότι ο κρατούμενος έπρεπε να πάει στο νοσοκομείο, διαφορετικά θα πέθαινε από αιμορραγία.
«Τον ντύσαμε με ρωσική στολή και τον πήγαμε στο νοσοκομείο. Του είπαμε: “Μην πεις ότι είσαι Ουκρανός αιχμάλωτος πολέμου, γιατί είτε οι γιατροί θα αρνηθούν να σε θεραπεύσουν είτε οι τραυματισμένοι Ρώσοι στρατιώτες θα ακούσουν και θα σε πυροβολήσουν και δεν θα μπορέσουμε να τους σταματήσουμε».
Το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ καταγράφει περιπτώσεις κακομεταχείρισης αιχμαλώτων στον πόλεμο στην Ουκρανία. Εχει πάρει συνεντεύξεις με περισσότερους από 400 αιχμαλώτους, Ουκρανούς και Ρώσους.
«Δυστυχώς, διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν βασανιστήρια και κακομεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου και στις δύο πλευρές» λέει η Ματίλντα Μπόγκνερ, επικεφαλής της ομάδας παρακολούθησης του ΟΗΕ με έδρα την Ουκρανία.
Οι χειρότερες μορφές βασανιστηρίων ή κακομεταχείρισης για τους Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου συμβαίνουν συνήθως κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, λέει η κ. Μπόγκνερ.
Μπορούν να υποστούν ηλεκτροπληξία και μια ολόκληρη σειρά μεθόδων βασανιστηρίων: να τους κρεμάσουν ή να υποστούν βάναυσο ξυλοδαρμό. «Οταν φτάνουν σε χώρους εγκλεισμού, γίνονται οι λεγόμενοι ξυλοδαρμοί υποδοχής. Επίσης συχνά αντιμετωπίζουν ανεπάρκεια σε τροφή και σε νερό» προσθέτει.
Ρώσοι αιχμάλωτοι πολέμου, επίσης, έχουν αναφέρει ξυλοδαρμούς και ηλεκτροπληξία. «Οποιαδήποτε μορφή βασανιστηρίων ή κακομεταχείρισης απαγορεύεται βάσει του Διεθνούς Δικαίου», λέει.
Το BBC δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς Γεφρέμοφ για βασανιστήρια, αλλά είναι συνεπείς με άλλους ισχυρισμούς για κακοποίηση Ουκρανών κρατουμένων.
Το υπουργείο Αμυνας της Ρωσίας δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.
«Προδότης και αποστάτης»
Ο Γεφρέμοφ επέστρεψε τελικά στη μονάδα αποναρκοθέτησής του, αλλά όχι για πολύ. «Επτά από εμάς είχαμε πάρει την απόφαση (να φύγουμε από τον στρατό)», λέει.
Στα τέλη Μαΐου, πίσω στην Τσετσενία, έγραψε την επιστολή παραίτησής του. Μερικοί ανώτεροι αξιωματικοί «άρχισαν να με απειλούν. Αξιωματικοί που δεν είχαν περάσει ούτε μία ημέρα στην Ουκρανία μου έλεγαν πως ήμουν δειλός και προδότης. Δεν μου επέτρεπαν να παραιτηθώ. Απολύθηκα».
Δείχνει τα έγγραφα από τον στρατό. Στο πρώτο κατηγορείται ότι «απέφυγε τα καθήκοντά του» και ότι αγνόησε εντολή επιστροφής στην Ουκρανία. Περιγράφεται ως «σοβαρή παραβίαση της πειθαρχίας». Η δεύτερη επιστολή αναφέρεται στην «πρόωρη απόλυσή του από τη στρατιωτική του θητεία… λόγω αθέτησης της σύμβασής του».
«Μετά από 10 χρόνια υπηρεσίας, με κατήγγειλαν ως προδότη, αποστάτη, μόνο και μόνο επειδή δεν ήθελα να σκοτώνω ανθρώπους» λέει και προσθέτει: «Αλλά ήμουν χαρούμενος που πλέον είμαι ελεύθερος άνθρωπος, που δεν θα έπρεπε να σκοτώσω ή να σκοτωθώ».
Πηγή: BBC
Πηγή: Καθημερινή
