Νίκος Κωνσταντάρας
Το 2017 αποδείχθηκε μια από τις σπάνιες χρονιές που οι περισσότερες προβλέψεις γι’ αυτήν δικαιώθηκαν: ο πρόεδρος Τραμπ ήταν τόσο απρόβλεπτος και προκλητικός όσο αναμενόταν· οι ηγέτες της Κίνας και της Ρωσίας ενισχύθηκαν περαιτέρω και οι χώρες τους συνέχισαν να αποκτούν επιρροή σε χώρους όπου αυτό ήταν μοναδικό προνόμιο των ΗΠΑ· η Ευρώπη παρέμεινε στην ασταθή πορεία της – αποφεύγοντας μεν κάποιους θανάσιμους κινδύνους, όπως την εκλογή ακροδεξιού προέδρου στη Γαλλία, δοκιμαζόμενη δε από εσωτερικές έριδες. Το 2017 επιβεβαίωσε τη ρευστότητα στη διεθνή πολιτική σκηνή, που σηματοδοτήθηκε το 2016 από την εκλογή Τραμπ. Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν το 2018 θα δούμε επιστροφή στην κανονικότητα ή εάν ο πλανήτης θα παραμείνει σε αχαρτογράφητα ύδατα.
Οσο συνεχίζεται η σημερινή πορεία, οι συνέπειές της μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες. Ας σκεφτούμε ένα παράδειγμα κοντά σε μας: στην Τουρκία, όσο ο πρόεδρος Ερντογάν δεν αλλάζει τακτική, οι πληγές στη Δικαιοσύνη, στις επιστήμες, στον Τύπο, στην κοινωνία θα γίνουν τόσο μεγάλες, που θα χρειάζονται δεκαετίες για να συνέλθει η χώρα. Σε άλλο επίπεδο, το 2018 θα δείξει εάν ο ειδικός ανακριτής Ρόμπερτ Μιούλερ έχει συλλέξει αρκετά στοιχεία για ρωσική ανάμειξη στην εκλογή Τραμπ ώστε είτε να οδηγήσει τον πρόεδρο σε παραίτηση είτε να πλήξει τόσο το στενό του περιβάλλον, ώστε ο ίδιος να τεθεί υπό μορφής κηδεμονίας. Ο κ. Τραμπ, πάντως, δείχνει αποφασισμένος να συνεχίσει ακάθεκτος την προσπάθεια να υπονομεύσει ό,τι υπάρχει από κοινωνικό κράτος στις ΗΠΑ και να τις απομονώσει διεθνώς με μονομερείς κινήσεις και με την αθέτηση συμφωνιών. Την ίδια ώρα, η Ρωσία καθιερώνεται στην περιοχή μας, έχοντας βοηθήσει τον πρόεδρο Ασαντ της Συρίας να παραμείνει στην εξουσία, θέτοντας την Αγκυρα υπό την επιρροή της Μόσχας και διατηρώντας καλές σχέσεις με το Ιράν και με τους Κούρδους της Συρίας. Οταν μια χώρα δείχνει πυγμή και αξιοπιστία, άλλες συμμαχούν μαζί της (έστω ευκαιριακά) και ας έχουν σοβαρά προβλήματα στη μεταξύ τους σχέση.
Αυτή την αξιοπιστία κινδυνεύει να απεμπολήσει η Ουάσιγκτον. Ισως γι’ αυτό η Ιαπωνία σκέφτεται να μετατρέψει τουλάχιστον ένα από τα πολεμικά της πλοία σε αεροπλανοφόρο: φαίνεται ότι η στενή σύμμαχος των ΗΠΑ δεν αισθάνεται αρκετά ασφαλής τώρα που η Κίνα αναπτύσσει μεγάλη κινητικότητα σε αμφισβητούμενες περιοχές. Από τη μια, το Τόκιο φαίνεται να μην εμπιστεύεται την Ουάσιγκτον, από την άλλη, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ μόλις τον Οκτώβριο δήλωσε ότι η Κίνα βρίσκεται στην αυγή «νέας εποχής» όσον αφορά την πολιτική της και την ισχύ της. Η Κίνα αναπτύσσει νέους δρόμους εμπορίου, ταυτοχρόνως όμως δείχνει έντονη στρατιωτική παρουσία, που τρομάζει τους γείτονες. Αυτό που η Κίνα φοβάται, ωστόσο, είναι η Βόρειος Κορέα, όπου ο απόλυτος ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ουν βρίσκεται σε πορεία ολομέτωπης σύγκρουσης με τον Ντόναλντ Τραμπ. Πολλοί αναλυτές στη Δύση, επίσης, φοβούνται ένα «ατύχημα», την ώρα που η Β. Κορέα αναπτύσσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο. Ο «πόλεμος εξοπλισμών» μπορεί να αποδειχθεί εξίσου επικίνδυνος.
Στην Ευρώπη, η έως τώρα αδυναμία των γερμανικών κομμάτων να σχηματίσουν κυβέρνηση μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου αφήνει και την ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης και την Ε.Ε. χωρίς σαφή κατεύθυνση. Ο νέος Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, οραματίζεται μια ισχυρότερη Ευρώπη, αλλά τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τη Γερμανία. Οι βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία φέτος ίσως φέρουν νέα αναστάτωση, εάν δεν επικρατήσουν τα κόμματα του Κέντρου· η Βρετανία παραδόθηκε σε μια δίνη εσωστρέφειας, καθώς ουδείς γνωρίζει τι καλό μπορεί να βγει από την απόφαση για Brexit· κάποιες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης δοκιμάζουν τις αρχές αλληλεγγύης και του κράτους δικαίου.
Σε αυτόν τον κόσμο, όπου τίποτα δεν είναι σίγουρο, η Ελλάδα καλείται να βρει τον δρόμο της. Τίποτα δεν θα πετύχουμε εάν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή πολιτικής νοοτροπίας και εδώ. Ούτε «έξοδο» από μνημόνια, ούτε ανάπτυξη, ούτε λύσεις σε διπλωματικά προβλήματα, ούτε κοινωνική ασφάλεια και ευημερία.
Πηγή: Καθημερινή
