της Αγγελικής Σπανού
Ήταν η πρώτη απόφαση για κούρεμα καταθέσεων στην Ευρωζώνη. Κανείς δεν είναι βέβαιος ότι δεν θα επαναληφθεί, στην Κύπρο ή αλλού, όπου υπάρχει ανάγκη δανεικών. Και αυτή είναι η πρώτη σοβαρή παρενέργεια μίας απόφασης που δεν έχει προηγούμενο και καταργεί κάθε βεβαιότητα για τους πολίτες χωρών με προβλήματα ελλειμμάτων και χρέους.
Το ηθικό πρόσχημα είναι ότι η Κύπρος λειτουργεί εδώ και δεκαετίες ως καταφύγιο για μαύρα κεφάλαια, ειδικά της ρωσικής ολιγαρχίας, επομένως δεν πρέπει να επωμιστούν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι το βάρος της διάσωσης των κυπριακών τραπεζών, αλλά οι καταθέτες τους. Είναι αλήθεια ότι η Κύπρος λειτουργεί ως φορολογικός παράδεισος και παρέχει προστασία σε καταθέσεις σκοτεινής προέλευσης. Υπάρχει ένα υπερδιογκωμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, με καταθέσεις ύψους 67 δισ. ευρώ, τα 37 από τα οποία αφορούν καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Η θέση του Eurogroup είναι ότι η Κύπρος πρέπει να έχει ένα τραπεζικό σύστημα με κύκλο εργασιών στο 300% του ΑΕΠ και όχι στο 750% που ήταν πριν από την κρίση.
Οι εκτιμήσεις για τα ρωσικά κεφάλαια ποικίλλουν. Σύμφωνα με τον Ανατόλι Αξάνοφ, βουλευτή και πρόεδρο της Ένωσης Περιφερειακών Τραπεζών της Ρωσίας, τα ρωσικά κεφάλαια στην Κύπρο ενδέχεται να αγγίζουν τα 20 δισ. δολάρια (περίπου 15,4 δισ. ευρώ). Το «Forbes» αναφέρεται σε ακόμη μεγαλύτερα νούμερα. Επομένως, αν οι Ευρωπαίοι έδιναν 17 δισ. ευρώ για τη διάσωση των κυπριακών τραπεζών, θα χρηματοδοτούσαν και την ασφάλεια των Ρώσων καταθετών. Έτσι, επέλεξαν να μετακυλίσουν μέρος του βάρους στους πελάτες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπάρχει μια αίσθηση δικαίου πίσω από αυτή την απόφαση, αν η ίδια πολιτική ίσχυε και απέναντι -για παράδειγμα- στο Λουξεμβούργο, που επίσης λειτουργεί ως φορολογικός παράδεισος, αλλά δεν έχει αποκλειστεί από τις αγορές. Πολύ περισσότερο αν κουρεύονταν μόνο οι πολύ μεγάλες καταθέσεις, άνω των 500.000 ευρώ, και αν ο βαρύτερος φόρος έπεφτε στις καταθέσεις των υπεράκτιων εταιρειών. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν εξετάστηκε να σταλεί ο λογαριασμός κατευθείαν στις χιλιάδες offshore που βρίσκονται στο νησί ή να συνδυαστεί η φορολόγηση των καταθέσεων με έλεγχο της νομιμότητάς τους.
Όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, τα μέλη της οργάνωσης αλληλοκαρφώνονται. Ο Σόιμπλε έδειξε τον Αναστασιάδη ως υπαίτιο για το σπάσιμο του ταμπού της εγγύησης των καταθέσεων έως 100.000 ευρώ, ο Αναστασιάδης έδειξε τον Σαμαρά ως υπερασπιστή της απόφασης του Eurogroup, η κυπριακή κυβέρνηση έδειξε τον προηγούμενο Πρόεδρο Χριστόφια ως υπαίτιο της καθυστέρησης που έφερε επιδείνωση του αδιεξόδου και όλοι οι πρωταγωνιστές έχουν κάτι κακό να πουν για τον διπλανό τους.
«Αντιμέτωποι με ένα κράτος-μέλος που πνίγεται, αντί να πετάξουν ένα σωσίβιο, οι ηγέτες προτίμησαν να τυλίξουν μια πέτρα γύρω από το λαιμό του», ήταν το σχόλιο των «Financial Times». H απόφαση για την επιβολή κουρέματος στις καταθέσεις των τραπεζών της Κύπρου ενδέχεται να οδηγήσει σε συρρίκνωση του ΑΕΠ της γειτονικής χώρας κατά 15% σε δύο χρόνια, εκτιμά η Nomura. Χειρότερη και από αυτή της Lehman Brothers ήταν η απόφαση που ελήφθη για την Κύπρο, υποστηρίζει σε δημοσίευμά του το «Forbes». Και ο «Economist» χαρακτηρίζει το σχέδιο διάσωσης της Κύπρου «κοντόφθαλμο, αυτοκαταστροφικό και άδικο». Ακόμη και ο Π. Μπόφινγκερ, μέλος της Επιτροπής Σοφών που συμβουλεύει την κυβέρνηση Μέρκελ, είπε ότι «αυτή η δήθεν απαλλοτρίωση των επενδυτών δεν αποτελεί κίνδυνο μόνο για το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, αλλά απειλεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα σε ολόκληρη την Ευρωζώνη».
Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει καλό σενάριο για την Κύπρο ούτε μετά την καταψήφιση του νόμου για τη φορολόγηση των καταθέσεων από τη Βουλή. Ακόμη και αν βρουν τρόπο κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού των 5,8 δισ. ευρώ, το τραπεζικό τους σύστημα έχει υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη και είναι πάρα πολύ πιθανό να υπάρξει φυγή κεφαλαίων την επόμενη μέρα. Ακόμη και αν βρουν τη λύση στη Μόσχα, η συμφωνία θα γίνει με όρους Πούτιν, δηλαδή με τη μετατροπή του νησιού σε ρωσικό προτεκτοράτο.
Αν κάτι πρέπει οπωσδήποτε να συγκρατήσουμε, είναι ότι οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ δεν θέλουν να δώσουν άλλα χρήματα για διασώσεις χωρών που βυθίζονται, πόσω μάλλον για τη διατήρηση δομών που βρίσκονται εκτός κοινοτικού mainstream.
Τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα για τους υπερχρεωμένους. Οι Γερμανοί δεν θα σταματήσουν πουθενά, αδιαφορώντας ακόμη και για την έκρηξη του ευρωσκεπτικισμού, ακόμη και για τους Γκρίλο του μέλλοντος, ακόμη και για τη σταθερότητα του συστήματος του ευρώ, ενώ αντίπαλον δέος δεν υπάρχει. Άρα; Μπορεί να επαληθευτούν τα πιο ακραία σενάρια, αλλά σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα είμαστε όρθιοι για να καταγγέλλουμε το Βερολίνο, θα έχουμε επείγουσες ανάγκες να αντιμετωπίσουμε.
Το ελληνικό πολιτικό σύστημα παρακολουθεί το κυπριακό δράμα με υστερικό τρόπο, πανηγυρίζοντας για το «περήφανο όχι» και απλοποιώντας μια πολύ σύνθετη κατάσταση. Θα ήταν λιγότερο θεαματικό, αλλά περισσότερο χρήσιμο, αν εργαζόταν για την αποτροπή του ελληνικού δράματος σε περίπτωση αποτυχίας στην εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, που είναι μάλλον προεξοφλημένη. Πρέπει γρήγορα να βελτιωθεί η οικονομική μας κατάσταση και αυτό απαιτεί δουλειά και σχέδιο, με τη συναίσθηση ότι εμείς δεν ζούμε καν σε ενός είδους παράδεισο, φορολογικό ή άλλο, που μπορεί να γίνει κόλαση. Επομένως, είμαστε πιο κοντά στα καζάνια.
Πηγή: City Press
