Του Κωστα Σ. Μητροπουλου*
Η Ελλάδα έκανε σημαντικά βήματα τους τελευταίους μήνες βελτιώνοντας τις σχέσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους της, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Η αντίληψή τους, αλλά και των αγορών, για τα προβλήματα της χώρας και για τις προσπάθειες αντιμετώπισης και χειρισμού τους, άλλαξε προς το καλύτερο. Ως αποτέλεσμα, ο κίνδυνος χρεοκοπίας και εξόδου από την Ευρωζώνη έχει πρακτικά εξαλειφθεί.
Τώρα πλέον η προσοχή πρέπει να εστιάσει στην αντιμετώπιση των δομικών στρεβλώσεων της οικονομίας και στην επανεκκίνησή της με «φρέσκα» κεφάλαια. Πίσω από την πληθώρα ζητημάτων που πρέπει να επιλυθούν για την οικονομική αναδιάρθρωση και την ανάπτυξη, υπάρχει μία και μόνη γιγαντιαία πρόκληση: η αλλαγή του κράτους. Το ελληνικό κράτος ως μηχανισμός είναι αρχαίος, με υπεράριθμο προσωπικό, με περιορισμένες δεξιότητες, χωρίς μάνατζμεντ, χωρίς στόχους και πολλές φορές χωρίς λογική. Επιπλέον, μέσα στον χρόνο έχει αποτελέσει την πλατφόρμα πάνω στην οποία αναπτύχθηκε ένα σκληρό πελατειακό πολιτικό σύστημα. Με λίγα λόγια, το κράτος είναι αναποτελεσματικό και μη ανταποδοτικό, τόσο με όρους πολιτικής όσο και οικονομίας.
Η συντήρηση του κράτους κοστίζει γύρω στα 55 δισ. ευρώ τον χρόνο, ένα ποσό που ξεπερνά όλους τους φόρους που συλλέγονται, μη αφήνοντας περιθώρια για δημόσιες επενδύσεις και εξυπηρέτηση του δανεισμού. Αυτό το μόνιμο κενό χρηματοδότησης οδήγησε στην κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, στην υπονόμευση της κοινωνικής ασφάλισης, στην ελαχιστοποίηση των δημόσιων επενδύσεων αλλά και στη δραματική χειροτέρευση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες ατομικά, αλλά και προς την κοινωνία ως σύνολο. Ως παραπροϊόν της διαδικασίας, επικράτησαν νοοτροπίες εκφυλισμού του ρόλου του κράτους και χαλάρωση αξιών στον δημόσιο τομέα. Η οραματική σκέψη εξαφανίστηκε, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός καταργήθηκε, η κοινωνική συνοχή απειλείται, η σπατάλη δημόσιων πόρων έγινε το κύριο πολιτικό «νόμισμα».
Η αναδιάταξη του κράτους είναι ζωτικής σημασίας για την αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας. Με καθαρή σκέψη οι Ελληνες πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους κράτος θέλουμε, το οποίο βέβαια να μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τους φόρους που είμαστε διατεθειμένοι να πληρώνουμε. Τώρα είναι η ώρα για μια πραγματικά πολιτική συζήτηση για τις προτεραιότητες που θέτουμε ως κοινωνία και οι οποίες απαιτούμε να στηριχθούν από το κράτος. Πρέπει να ζυγίσουμε και να ιεραρχήσουμε τη σχετική σημασία:
Της παιδείας και της έρευνας και ανάπτυξης, που καθορίζουν τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, που δημιουργούν το δίχτυ ασφαλείας για τους μη προνομιούχους.
Της Δικαιοσύνης, που διαφυλάσσει τους θεσμούς και την ιδιοκτησία.
Της έννομης τάξης, που καθιστά τους θεσμούς σεβαστούς από όλους.
Της αναγκαίας ρύθμισης των αγορών, ώστε να λειτουργούν αποτελεσματικά και να προστατεύονται τα δικαιώματα των αδυνάτων.
Των υποδομών, μέσω των οποίων απλώνουν τα οικονομικά οφέλη σε όλη την επικράτεια.
Της εθνικής άμυνας, που διαφυλάσσει τη φυσική εθνική κυριαρχία.
Ας μην ξεχνάμε, ο κεντρικός σκοπός του κράτους είναι να εξασφαλίζει όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις και συνθήκες στα άτομα, ώστε να μπορούν να εκφράσουν τα ταλέντα τους και να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους. Αυτό πρέπει να αποτελέσει τη φιλοσοφική και πολιτική βάση της συζήτησης, ώστε να αποφασίσουμε τι μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε με τους φόρους που μαζεύουμε. Πρέπει να σκεφτούμε σκληρά πώς θα κατανέμουμε τους φόρους ανάμεσα στις κρίσιμες περιοχές, αλλά και τι ως κοινωνία περιμένουμε από αυτές. Τέλος, πρέπει να θυμόμαστε ότι το κράτος δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο του επιχειρηματία, αλλά οφείλει να σέβεται και να διευκολύνει την επιχειρηματικότητα.
Μέχρι στιγμής η συζήτηση για το μέλλον της χώρας περιστρέφεται γύρω από τη δυνατότητα του σημερινού κράτους να εξυπηρετήσει το χρέος. Είναι ανάγκη να δούμε το μέλλον με άλλους όρους. Η επανεφεύρεση του κράτους προϋποθέτει ουσιώδη πολιτικό διάλογο χωρίς προκαταλήψεις και εμμονές που μπλοκάρουν τον δρόμο της αλλαγής.
Αν πετύχουμε, και κινητοποιηθούν και εισρεύσουν κεφάλαια, η οικονομία θα γίνει ανταγωνιστική, η ελληνική κοινωνία θα αποκτήσει ξανά αυτοπεποίθηση και η ποιότητα της ζωής θα αναβαθμισθεί. Το μεγαλύτερο στοίχημα για μας τους Ελληνες αυτή τη στιγμή είναι να σκοτώσουμε το κράτος Λεβιάθαν που απειλεί τις μελλοντικές γενιές.
* Εντεταλμένου συμβούλου PwC
Πηγή: Καθημερινή
