Όπως επισημάνθηκε νωρίτερα, στις Γραφές του Χριστιανισμού δεν υπάρχει περιγραφή ή ανάλυση αυτού του ψυχολογικού φαινομένου της προσκόλλησης. Υπονοείται, βέβαια, σε διάφορα σημεία στην Καινή Διαθήκη, μα δεν αναφέρεται ως ενέργεια που πρέπει να προσεχθεί.
Σε ινδουιστικά κείμενα συχνά αναφέρεται ως ενέργεια του νου και περιγράφεται αναλυτικά η λειτουργία της, μα και η αναχαίτισή της ή η πρακτική της απόσπασης. Η πρακτική της απόσπασης είναι απαραίτητη για τον οπαδό ή μαθητή που επιδιώκει την πνευματική ανάπτυξη, διότι, καθώς τα πράγματα στη ζωή αλλάζουν, η προσκόλληση δημιουργεί όχι μόνο πόνο και δυστυχία μα και πολλή σύγχυση.
Όλα τα φαινόμενα στη δημιουργία είναι σύνθετα των τριών γκούνα sattva (φως, καλοσύνη, γνώση, ευτυχία), rajas (ενέργεια, κίνηση, ορμή, επέκταση) και tamas (αδράνεια, σκοτάδι, κακία, άγνοια) και των 5 ριζωμάτων/στοιχείων αιθέρα, αέρα, φωτιάς, νερού και γης. Αυτά, λοιπόν, εκ φύσεως, αποσυντίθεται. Στο επικό Rãmãyaṇa (Uttara Kanda, 52,11-12) λέγεται:
Όλες οι συσμίξεις καταλήγουν σε διάλυση. Ότι ανυψώνεται, θα καταπέσει. Όλες οι συνθέσεις καταλήγουν σε αποσύνθεση και η ζωή όλη καταλήγει σε θάνατο.// Γι’ αυτό μην προσκολλιέστε σε παιδιά, συζύγους και φίλους, διότι σίγουρος είναι κάποια ώρα ο χωρισμός.
Συνεπώς ο γνωστικός θ’ ασκηθεί στην απόσπαση. Το να γράφουμε και να διαβάζουμε και να μιλάμε περί προσκόλλησης και απόσπασης είναι πολύ εύκολο. Το να κατανοήσουμε τι ακριβώς συνεπάγονται είναι πιο δύσκολο και η πρακτική άσκηση της απόσπασης ακόμα πιο δύσκολη. Στη Bhagavad Gΐtã δίνονται μερικές χρήσιμες συμβουλές, μα αυτές από μόνες τους, δίχως πρακτικές επεξηγήσεις δεν βοηθούν.
karmaṇy-eva-adhikāras te mā phaleṣu kadā cana;
mã karma-phala-hetur bhũr mã te sango ’stu akarmani
Στο 2ο κεφ., στροφή 47, λέγεται – «Η λειτουργία σου είναι στη δράση, ποτέ στους καρπούς της. Μην έχεις ως κίνητρό σου τους καρπούς και μην προσκολλιέσαι στην αδράνεια».
Συνήθως δρούμε διότι επιθυμούμε να έχουμε αποτελέσματα (ή καρπούς ή αμοιβή). Το να δράσουμε χωρίς να επιθυμούμε κάποιο εγωιστικό αποτέλεσμα, κάποια προσωπική αμοιβή, κάποιο όφελος για τον εαυτό μας, μας είναι αδιανόητο. Αλλά αυτή είναι η απόσπαση.
Κάνε το τηλεφώνημα που έχεις να κάνεις, όσο καλύτερα μπορείς. Μα μην περιμένεις συγκεκριμένο προσωπικό όφελος (έστω και αν είναι σίγουρο αυτό). Διότι ενεργούν και άλλες δυνάμεις. Ή βοήθησε κάποιον που έχει ανάγκη (για οποιοδήποτε θέμα). Μα μην περιμένεις ούτε καν «ευχαριστώ» και, κυρίως, να σε θαυμάσουν οι άλλοι για την καλοσύνη σου! Έτσι ασκείς απόσπαση.
Και η συμβουλή συνεχίζει: «Αφήνοντας την προσκόλληση [στο προσωπικό όφελος], με νου σταθερά αναπαυμένο σε αμεροληψία κάνε το έργο. Να είσαι ίδιος και ανεπηρέαστος στην επιτυχία και την αποτυχία…» (στροφή 48).
yogasthaḥ kuru karmãṇi saṅgaṃ tyaktvã…
siddhy–asiddhyoḥ samo bhũtvã…
Υπάρχουν και άλλες όμοιες συμβουλές σε αυτό το κείμενο. Σε όλες υπονοείται η αποφυγή διεκδίκησης ή επιδίωξης εγωιστικού οφέλους ή οποιουδήποτε αποτελέσματος για τον εαυτό μας.
Είναι δυνατόν; Είναι πρακτικό;
Εύκολο δεν είναι. Μα είναι εφικτό, αν το επιθυμείς. Έτσι προσέχεις το κίνητρό σου καθώς επιδίδεσαι σε δράση σε κάποιο έργο. Μην το κάνεις για προσωπικό όφελος, να φανείς καλός, γενναιόδωρος, έξυπνος, ικανός ή ό,τι άλλο. Κάνε το επειδή παρουσιάστηκε και είναι για να γίνει.
Υπάρχει ένα ακόμα βοήθημα. Μόλις δεις πως κυριαρχεί στον νου σου, στην αισθηματική σου διάθεση το εγωιστικό κίνητρο, η διεκδίκηση – πες τότε νοερά και νιώσε το καθώς το λες, «Εγώ δεν είμαι αυτό… εγώ δεν είμαι αυτό…» Έτσι έρχεται κάποια απόσπαση…
