Κατά τη φίλη μου Ελισάβετ, ψυχολόγο στις ΗΠΑ, οι άνθρωποι έχουν 5 πολύ σημαντικά ψυχολογικά πλεονεκτήματα.
α) Αυτοσυνειδησία ή αυτοεπίγνωση με την οποία γνωρίζουν τις δικές τους ψυχολογικές λειτουργίες – σκέψεις, διαθέσεις κ.λπ. Έτσι μαθαίνουν από τα λάθη τους, παίρνουν αποφάσεις και φτιάχνουν στενές σχέσεις.
β) Εμπάθεια με την οποία κατανοούν και μοιράζονται τα συναισθήματά των άλλων. Αυτή επίσης βοηθάει στην οικοδόμηση αρμονικών σχέσεων.
γ) Κοινωνικότητα με την οποία συνδέονται άμεσα, εύκολα μ’ άλλους ανθρώπους ακόμα και αν εκείνοι ανήκουν σ’ άλλη κοινότητα ή φυλή, σ’ άλλο έθνος. Έτσι δημιουργούνται κοινότητες προς όφελος όλων των ατόμων.
δ) Αυτοέλεγχο ή αυτορρύθμιση με την οποία μπορούν να ελέγχουν τα συναισθήματά τους σε κάποιο βαθμό και συνεπώς, τη συμπεριφορά τους. Δεν χρειάζεται ν’ αντιδρούν πάντα με τον ίδιο τρόπο.
ε) Γνωστική ευελιξία έτσι που να σκέφτονται με διαφορετικούς τρόπους σύμφωνα με τις συνθήκες και να δρουν ανάλογα. Αυτό βοηθάει στην επίλυση περίπλοκων προβλημάτων και στην προσαρμογή σε νέες συνθήκες.
Αυτές οι ικανότητες όλες αναγνωρίζονται από βουδιστικά φιλοσοφικά κείμενα τα οποία τις βλέπουν όλες ως εκδηλώσεις της πρωταρχικής ανθρώπινης ιδιότητας «επαγρύπνησης» (mindfulness) που καλλιεργείται και αναπτύσσεται με διαλογισμό, θύμηση και προσοχή και παρόμοιες πρακτικές.
Στη Δύση τις τελευταίες δεκαετίες και οι ψυχολόγοι της συμπεριφοράς και οι νευρολόγοι και ορισμένοι ψυχίατροι μελετούν τα σχετικά βουδιστικά κείμενα (και ορισμένα της φιλοσοφίας vedānta) κι ενθαρρύνουν πρακτικές διαλογισμού και συγκέντρωσης προσοχής στις θεραπευτικές μεθόδους τους.
Λέγεται πως βρίσκουν σοβαρά αποτελέσματα βελτίωσης σε 6 εβδομάδες αν και 24 εβδομάδες είναι πιο συνηθισμένο διάστημα. Οι βουδιστικές πρακτικές επικεντρώνονται σε βασικές ψυχικές ανωμαλίες και καλύπτουν πολύ ευρύτερες και ποικίλες περιοχές κι έτσι χρειάζονται πολύ μεγαλύτερο διάστημα. Οι πρακτικές (διαλογισμός, προσοχή κλπ) γίνονται τρόπος ζωής.
«Ο Βουδισμός», γράφει ο λόγιος H.G.Mahathera στο βιβλίο του Mindfulness in Plain English, στην Εισαγωγή, «είναι πολύ διαφορετικός από τις θεολογικές θρησκείες [Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός] με τις οποίες οι Δυτικοί εξοικειώνονται. Παρέχει είσοδο στον πνευματικό κόσμο χωρίς όμως ν’ απευθύνεται σε θεότητες και πνεύματα. Η εντύπωση που αφήνει είναι μάλλον “κλινική”, πιο κοντά στην ψυχολογία και ψυχοθεραπεία παρά θρησκεία. [Υπάρχει και η θρησκευτική λατρεία]. Είναι μια ερευνητική προσέγγιση της πραγματικότητας του ψυχισμού μας με αυτοεξέταση. Ο σκοπός είναι να σκίσει το παραπέτασμα ψευδαισθήσεων και ψεμάτων στον ψυχισμό μας έτσι που τελικά να αντικρύζουμε τη φυσική πραγματικότητα».
«Παίρνετε το χρήσιμο και αφήνετε το άχρηστο!» είπε ο Βούδας.
