Τυχεροί, νομίζω, όσοι γεννήθηκαν στις δεκαετίες 1930 ως και 1960. Μερικοί ίσως θα συμπεριλάμβαναν και τη δεκαετία 1970. Και φυσικά, δεν αναφέρομαι στην Ελλάδα μόνο, μα στην πολιτισμένη, προοδευτική Ευρώπη, δίχως τους Σοβιετικούς δορυφόρους και τα Βαλκάνια. Έζησα και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη – και η Ελλάδα ήταν τότε 30 ή 40 έτη πίσω τουλάχιστον. Μα ακόμα κι έτσι υπήρχαν ορισμένα πλεονεκτήματα – αν εξαιρέσουμε την καταπιεστική ατμόσφαιρα των κεντροδεξιών κατά των δύσμοιρων κομμουνιστών.
Δεν υπήρχε ισχυρό φεμινιστικό κίνημα και οι μεσοαστές μητέρες (εξαιρώντας τις αλλοπαρμένες κι επηρμένες κυρίες) δεν κάπνιζαν (όχι όλες) ούτε μεθούσαν όταν ήταν έγκυες. Η κουζίνα ήταν καθαρά σπιτική, παραδοσιακή ελληνική, μια η δύο φορές κρέας/ψάρι, μπόλικα λαχανικά και όσπρια (στην Ευρώπη κονσέρβες). Συνήθως το ψωμί ήταν άσπρο μα και ολικής, με λάδι και κάποτε βούτυρο (και μαρμελάδα, σπανιότερα μέλι) και τσάι με άσπρη ζάχαρη (κύβους). Τρώγαμε γλυκά, παγωτά, μαλλί της γιαγιάς, κέικ ή τούρτες. Κανείς μας δεν πέθανε.
Δεν παχαίναμε διότι εκτός από το σχολείο και λίγη ώρα για κατ’ οίκον εργασία, ήμασταν έξω και παίζαμε στις αλάνες (ή γήπεδο, αν υπήρχε κοντά): κρυφτό, φούτμπολ, μπίλιες, ρακέτες και ό,τι άλλο.
Είχαμε ποδήλατα και μ’ αυτά ή με τα πόδια πηγαίναμε στο σχολείο (ή στο γήπεδο) ή κάναμε βόλτες.
Υπήρχαν κάποια μέτρα, κάποια ρουτίνα, κάποιος σχεδιασμός. Μα υπερίσχυε το αυθόρμητο, η όρεξη. Δεν τηλεφωνούσες για να επισκεφθείς φίλους. Πήγαινες, χτυπούσες την πόρτα ή το κουδούνι, ή φώναζες το όνομα κάτω απ’ το παράθυρο.
Με τα λέγκο κατασκεύαζες απίθανες μηχανές και μεταλλικά κτήρια, όταν δεν μάζευες γραμματόσημα ή πακέτα τσιγάρων εισαγόμενα (players, capstan κ.λπ.) και κυρίως όταν δεν έπαιζες ποδόσφαιρο. Ή δεν σκαρφάλωνες μουριές, αμυγδαλιές κ.λπ.
Μα νομίζω ή μεγαλύτερη διαφορά, έκπληξη και απόλαυση ήταν, αν δεν είχες αδελφές ή ξαδέλφες, η γνωριμία σου με αληθινά κορίτσια πολύ αργότερα απ’ ό,τι τώρα. Διότι πηγαίνατε σε ξεχωριστά σχολεία κι έτσι γνώριζες μόνο παιδιά του ίδιου φύλου.
Ναι, διάβαζες βιβλία ή περιοδικά και είχες φαντασιώσεις. Μα η γνωριμία με το άλλο φύλο στην εφηβεία ήταν μια μεγάλη αποκάλυψη.
Και θυμάσαι αμυδρά τώρα τους έρωτές σου για την Ελένη, τη Μαρία, τη Βάσω ή την Κατερίνα, οι οποίες συχνά δεν το ήξεραν αφού στενές επαφές ήταν σπάνιες.
Οι νέες γενιές έχουν χάσει εμπειρίες απίστευτες! Μα και οι περισσότεροι από μας δεν καταλάβαμε ποτέ πόσο τυχεροί ήμασταν!
