Η βασική πρακτική είναι άσκηση προσοχής. Μετά ησυχασμός του νου. Μια πρακτική που συνδυάζει και τα δύο είναι ο Διαλογισμός. Αυτός δεν είναι προσευχή. Με την προσευχή ζητάς κάτι για σένα ή άλλους. Με τον διαλογισμό ησυχάζει ο νους.
Εσωτερισμός (ή εσωτερικισμός) σημαίνει εσωτερική φιλοσοφία ή ψυχολογία (όχι όπως οι αντίστοιχες πανεπιστημιακές μελέτες) ή πνευματική ανάπτυξη, στο πλαίσιο μιας Σχολής ή Ομάδας υπό την καθοδήγηση δασκάλου.
Χρειάζεται κάποια περίοδος μαθητείας μόνο και μόνο για να εξοικειωθεί ο αναζητητής με τη γλώσσα, τους όρους και τα ιδιώματα της διδασκαλίας. Διότι υπάρχουν πολλές διδασκαλίες με την ιδιαίτερη διατύπωση, τους όρους και τα σύμβολα που χρησιμοποιεί.
Λίγες είναι καλές και φέρνουν τον αναζητητή αντιμέτωπο με τα εμπόδια της εγωπάθειας και αυταρέσκειάς του και στην ορθή κατεύθυνση προς πραγματική ανάπτυξη με νέες εμπειρίες κατανόησης, συνειδητοποίησης και χαράς.
Φώτιση, Αυτογνωσία ή Αυτοσυνειδησία, αληθινή φύση, Εαυτός, έσχατος θεατής και άλλες ονομασίες αναφέρονται στην ίδια ανώτατη κατάσταση του ανθρώπου. Δεν είναι κατάσταση που θα δημιουργηθεί με ειδική εργασία ή εκπαίδευση (= επιμόρφωση).Επιτυγχάνεται με εργασία που διαλύει τα εμπόδια ή καλύμματα. Αυτή υπάρχει ήδη, μα είναι επικαλυμμένη από διάφορα στοιχεία ταύτισης, προσκόλλησης, άγνοιας.
Όπως έχουμε ξαναγράψει, υπάρχουν πολλά είδη διαλογισμού. Αυτά πέφτουν σε τέσσερις πλατιές κατηγορίες. Σε κάθε περίπτωση κλείνεις τα μάτια και κάθεσαι αναπαυτικά, ήσυχα, με την πλάτη ευθεία.
1. Ο νους επικεντρώνεται στη σκέψη και στο αίσθημα-«είθε να νιώθω ικανοποίηση, είθε να νιώθω γαλήνη, είθε να νιώθω αρμονία.»
Μετά κατευθύνεις αυτή την ευχή σε άλλα πρόσωπα. Μετά σε εχθρούς. Τελικά στο σύμπαν!
2. Ο νους επικεντρώνεται σ’ ένα όμορφο αντικείμενο: λουλούδι, λίμνη, παραλία, εικόνισμα – και η προσοχή μένει με αυτό. Αν αυτό χάνεται, η προσοχή το ξαναβρίσκει.
3. Επίγνωση ή επαγρύπνηση δίχως αντικείμενο. Απλά ο νους προσέχει όλα όσα περνούν από τον νου, όλες τις κινήσεις σκέψεων, συναισθημάτων, εντυπώσεων από το περιβάλλον και τον νου. Μα δεν κολλά σε καμία από αυτές. Απλά παρατηρεί….
4. Επανάληψη κάποιου μάν-τρα, μιας λέξης ή φράσης ή στροφής (π.χ. Κύριος ο Θεός, Κύριος ισχυρός, Κύριος αθάνατος).
Τα τρία πρώτα είδη εύκολα μπορεί να οδηγήσουν σε φαντασιώσεις. Το 4ο είδος καλύτερα να γίνεται με την καθοδήγηση δασκάλου και αν δυνατό με μονοσύλλαβη λέξη.
