1. Τι είναι η αλήθεια; “Η αλήθεια είναι ορατή/γνωστή μόνο σε όσους μπορέσουν να αμφισβητήσουν/ερευνήσουν όλα όσα έμαθαν να πιστεύουν,” λέει κάποιος.
Και ο Ιησούς έλεγε σε όσους Ιουδαίους πίστεψαν σ’ αυτόν: ‘‘Αν μείνετε με τα λόγια μου, θα είστε πράγματι μαθητές μου και θα γνωρίζετε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει’’ (Κατά Ιωάννη 8. 32 – 33). Κανείς δεν τον ρώτησε ‘‘Τι/ποια είναι η αλήθεια;’’ Μα όταν μίλησε με τον Πιλάτο και είπε ‘‘Ήρθα στον κόσμο για να μαρτυρήσω (= εκδηλώσω) την αλήθεια’’, εκείνος τον ρώτησε ‘‘Τι έστιν αλήθεια’’ μα δεν περίμενε απάντηση και βγήκε στο μπαλκόνι να μιλήσει στους Ιουδαίους (18. 37-38). Ίσως ο Ευαγγελιστής να παρουσιάζει τον Πιλάτο ως κυνικό κοσμοπολίτη μα ίσως και να υπεκφεύγει για να μη δοθεί καθαρός, συγκεκριμένος ορισμός.
Πολλοί άλλοι πρόθυμα έδωσαν ορισμούς, όπως στην πρώτη εισαγωγική διατύπωση πιο πάνω.
2. Ο δραματογράφος Όσκαρ Ουάιλντ, γνωστός για τις κωμωδίες και τη λεπτή ειρωνεία του έγραψε: ‘‘Η αλήθεια είναι σπάνια αγνή και ποτέ απλή’’. Και από μια άποψη έχει δίκιο, διότι συνήθως τα εγκόσμια είναι περίπλοκα.
Κάποιος σύγχρονος ανώνυμος στον 21ο αιώνα έγραψε ‘‘Η αλήθεια που αλλάζει την αληθινότητα δεν είναι αληθινή’’ – και ομολογώ πως δεν τον καταλαβαίνω. Μα τον καταλαβαίνω όταν λέει ‘‘η αλήθεια για την ανθρώπινη ζωή είναι πως αυτή αλλάζει και η μεταβλητότητα γεννά τον θάνατο’’. Μετά προσθέτει ‘‘Η αλήθεια δεν είναι στα χέρια μας ούτε στην καρδιά μας. Εμείς είμαστε στην αλήθεια.’’ Πάλι δεν τον καταλαβαίνω πλήρως.
I) ‘‘Να προσέχετε τη μισή αλήθεια – διότι μπορεί να κρατάτε το λάθος μισό!’’ λέει κάποιος ανώνυμος, όχι δίχως λίγη αοριστία ή λίγο εξυπνακισμό.
II) Πολύ πιο ευνόητη είναι η διατύπωση εδώ: Οι πολλοί, αν όχι όλοι προτιμούν την κατεύθυνση του παρηγορητικού ψέματος.
III) Η αλήθεια μπορεί να πονέσει, μα τα ψεύδη καταστρέφουν. Στην πραγματικότητα, δεν είναι η αλήθεια που πονάει μα το ψέμα καθώς καίγεται από εκείνη.
IV) Όσο μακριά από την αλήθεια παρασέρνεται μια κοινωνία, τόσο πιο πολύ θα μισεί όσους τη λένε (Τζορτζ Όργουελ).
V) Και μια ακόμα διατύπωση από Ανώνυμο: ‘‘Μην ανησυχείτε για το ποιος θα προσβληθεί αν εσείς λέτε την αλήθεια. Να ανησυχείτε για το πόσοι θα παραπλανηθούν, εξαπατηθούν και καταστραφούν αν δεν την πείτε.’’
VI) Κι ένας Ινδός σοφός στα τέλη του 20ου αιώνα: “Η αλήθεια είναι εκείνο που δεν αλλάζει ποτέ’’ (Shantānananda Sarasvati, Jyotir Matha).
