1. Πόσο μεγάλο ή μικρό πρέπει να είναι το κράτος;
Στα φύλλα 20, 21 Διακυβέρνηση Α και Β εξέτασα τις θεωρητικές βάσεις που έθεσαν οι μεγάλοι στοχαστές από τον Λάο Τσε και τον Πλάτωνα ως τον Άνταμ Σμιθ και τον Έντμοντ Μπερκ (της Βρετανίας, 18ος αιώνας). Πολλοί άλλοι έχουν γράψει για το θέμα. Σε αυτό το φύλλο θα εξετάσω την πρακτική εφαρμογή των αρχών στις σύγχρονες συνθήκες. Υπάρχουν όμως δύο βασικές προϋποθέσεις για όσα ακολουθούν.
α) Οι πολίτες έχουν κάποιο σχετικά ψηλό επίπεδο μόρφωσης και γενικότερης καλλιέργειας έτσι που να τείνουν λιγότερο προς τον γρήγορο πλουτισμό και την εύκολη ηδονή δίχως πολύ σεβασμό προς τους νόμους, τα καθήκοντά τους και τη δικαιοσύνη. Αν μια μεγάλη μάζα, όχι κατ’ ανάγκη πλειοψηφία άνω του 50%, το κάνει αυτό, τότε ίσως και οι πολιτικοί θα εκτελούν πολύ καλύτερα το δικό τους λειτούργημα αληθινής διακυβέρνησης σύμφωνα με τις αρχές της εντιμότητας, δικαιοσύνης και φροντίδας για την Πολιτεία ολόκληρη, αντί να επιδίδονται στο παιχνίδι του καιροσκοπικού κομματισμού, των πελατειακών σχέσεων και της προσωπικής φιλοδοξίας.
Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, η δεύτερη θα είναι μάλλον ανέφικτη.
β) Πρέπει να εφαρμόζεται η Γεωφορολόγηση κατά 75% τουλάχιστον. Όλα τα μέτρα φορολογίας εισοδημάτων, κερδών, ακινήτων, εισαγωγών, πολυτελών αγαθών και έμμεσων φόρων – όλα πρέπει να έχουν καταργηθεί και να ισχύει μόνο ένας μοναδικός φόρος επί της αξίας γαιών.
Αν αυτές οι δύο συνθήκες δεν πραγματωθούν, δεν θα μπορέσει το κράτος να μειωθεί στις ορθές διαστάσεις του, δεν θα είναι ποτέ κράτος δικαίου και θα ταλανίζεται από οικονομικές κρίσεις και εγκληματικότητα.
2. Οι αναγνώστες αυτού του blog γνωρίζουν πως υποστηρίζω την ελεύθερη οικονομία της προσωπικής ευθύνης και ιδιωτικής πρωτοβουλίας και απεχθάνομαι βαθύτατα τον κρατικό παρεμβατισμό.
Πολλοί επιπόλαιοι αναγνώστες και οι τυφλοπόντικες της αναρχοαριστεράς, του σταλινισμού και κάθε είδους εκμαυλισμένου “μαρξισμού”, νομίζουν πως ανήκω στην τάξη των “νεοφιλελευθέρων” – τύπου Friedman, Reagan, Thatcher και των δικών μας ανόητων – που είναι πάρα πολλοί και δεν αξίζουν μνεία.
Αν μη τι άλλο, αυτοί οι κακόπιστοι αναγνώστες και αρτηριοσκληρωτικοί αριστεροί ας κοιτάξουν, στα γρήγορα έστω, τα άρθρα μου Αγορά Εργασίας – Σκλαβοπάζαρο, Κάπηλος Καπιταλισμός, Η Ναόμι Κλάιν, Μίλτον Φρίντμαν και η (αν)ελεύθερη αγορά, και Αγορές. Έτσι θα διαπιστώσουν πως δεν τρέφω καμιά συμπάθεια προς τον “νεοφιλελευθερισμό” (=νεοσυντηρητισμό) τον κάπηλο καπιταλισμό και τις ψευτο-φιλελεύθερες αγορές. Έτσι όπως εξελίσσεται ο νεοφιλελευθερισμός σε ορισμένες χώρες μού είναι εξίσου απεχθής όσο και ο κομμουνισμός – σχεδόν.
Ο νεοφιλελευθερισμός διαφέρει από τα κομμουνιστικά, ολοκληρωτικά, φασιστικά καθεστώτα σε μια σημαντική άποψη. Στο φασιστικό καθεστώς οι πολίτες δεν έχουν πολλά πολιτικά δικαιώματα (έκφρασης, μετακίνησης κλπ) ούτε συνεπώς πολλές επιλογές. Στο φιλελεύθερο καθεστώς, όπως στις ΗΠΑ του Ρέιγκαν ή στη Βρετανία της Θάτσερ, οι πολίτες έχουν πολιτικά δικαιώματα και πολλές επιλογές αλλά περιορίζονται ύπουλα από τις οικονομικές συνθήκες: υπάρχει ανισότητα, συχνά τεράστια, ανάμεσα σε αυτούς που έχουν πλούτο και εξουσία και αυτούς που δεν έχουν. Υπάρχουν μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες με τεράστια χρηματικά αποθέματα (General Motors, Procter and Gamble, Goldman Sachs κλπ) και πολλοί επιχειρηματίες που αποθησαυρίζουν εκατομμύρια κάθε χρόνο (W. Buffet, R. Branson, G. Soros κλπ) και υπάρχουν τουλάχιστον ένα δις άνθρωποι, ακτήμονες και απόκληροι που ζούνε με 1 δολάριο τη μέρα. Το γνωστό Free to Choose του M. Friedman και του νεοσυντηρητισμού που λέγεται νεοφιλελευθερισμός, δεν ισχύει για τους φτωχούς που έχουν μόνο την εργασία τους να πουλήσουν.
Πάντως, η διαφορά μεταξύ κομμουνιστικού καθεστώτος και νεοφιλελευθερισμού είναι αισθητή. Προτιμότερο είναι το δεύτερο.
3. Στις μέρες μας, σε όλες τις χώρες της Δύσης έχει επικρατήσει, λίγο πολύ, η σοσιαλδημοκρατία, που είναι ένα μείγμα νεοσυντηρητισμού και κρατικού παρεμβατισμού: αλλού περισσότερος παρεμβατισμός με το “κράτος πρόνοιας” και αλλού λιγότερος. Αλλά σε κάθε περίπτωση το κράτος, το κυβερνητικό σχήμα, νομοθετικό και εκτελεστικό, είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι χρειάζεται πραγματικά.
Έχοντας στο νου μας τα όσα ειπώθηκαν σε προηγούμενα φύλλα (π.χ. 20, 21 Διακυβέρνηση Α και Β, 11 Αρετή και Τόλμη, συνοψίζουμε τη λειτουργία του κράτους, ή Δημοσίου, σε τρία καθήκοντα, κατά τον Άνταμ Σμιθ, 1776, Πλούτος των Εθνών 4.9. τέλος):
α) Προστατεύει την κοινωνία από βία και εισβολή ξένων.
β) Προστατεύει κάθε μέλος από αδικία με ακριβοδίκαιη δικαιοσύνη.
γ) Οικοδομεί και συντηρεί δημόσια ιδρύματα που δεν συμφέρει σε άτομα ή ομάδα ατόμων να το κάνουν. (Αυτό σημαίνει δημόσια έργα όπως ίσως λιμάνια και δίκτυα δρόμων αλλά, πρώτιστα, φροντίδα και συντήρηση ατόμων που δεν έχουν κανένα να τους περιθάλπει).
4. Με το πρώτο λειτούργημα αναφέρεται η ασφάλεια της χώρας από εισβολή ξένων και η δημόσια τάξη• η πρόληψη εγκλημάτων και η σύλληψη εγκληματιών. Οι εισβολείς μπορεί να είναι ξένος στρατός, πληρωμένοι εγκληματίες, λαθρομετανάστες ή ό,τι άλλο. Χρειάζεται λοιπόν Υπουργείο Άμυνας που εκτός από Στρατό, Ναυτικό, Αεροπορία, θα διαχειρίζεται και την Αστυνομία.
Το δεύτερο λειτούργημα υπονοεί ένα σύστημα δικαιοσύνης. Εδώ δεν χρειάζεται κανένα Υπουργείο. Μια σχετική Διεύθυνση στο Υπουργείο Εσωτερικών θα αρκεί – εφόσον οι πλείστοι δικαστικοί είναι έντιμοι και υπάρχουν ανεξάρτητα, ακομμάτιστα όργανα όπως ειρηνοδικεία, εφετεία κλπ ως το Συμβούλιο της Επικρατείας, που θα αποτελείται από ανώτατους νομικούς και πρώην καταξιωμένους δικαστές.
Η τρίτη λειτουργία υπονοεί ένα Υπουργείο Εσωτερικών που θα φροντίζει πολλές και διαφορετικές απόψεις της κοινωνίας αλλά πρώτιστα τους ακτήμονες, άστεγους και απόκληρους. Άλλες Διευθύνσεις και Υποδιευθύνσεις με ολιγάριθμο προσωπικό θα ασχολούνται με λειτουργίες όπως το εμπόριο, η βιομηχανία, η γεωργία, δημόσια έργα κλπ.
Οι σχέσεις του κράτους με άλλα κράτη απαιτούν την ύπαρξη ενός Υπουργείου Εξωτερικών.
Τέλος, χρειάζεται ένα Υπουργείο Οικονομικών που θα ασχολείται όχι τόσο με την οικονομία της χώρας, αλλά με τα έσοδα του κράτους και τις δημόσιες δαπάνες.
Αυτά τα Υπουργεία αρκούν. Παρότι το Υπ. Εσωτερικών θα είναι μεγαλύτερο με τις διάφορες Διευθύνσεις και Υποδιευθύνσεις θα υπάγεται κι αυτό στην εποπτεία του Υπ. Οικονομικών, όπως και τα δύο άλλα Υπουργεία.
5. Όταν οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί εκ των πραγμάτων να μετατραπεί σε μονοπώλιο, θα πρέπει να μείνει στον κρατικό έλεγχο και κατ’ επέκταση στον έλεγχο των εκπροσώπων των φορολογουμένων. Δεν πρέπει να επιτρέπεται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις να απολαμβάνουν μονοπωλιακό καθεστώς πουθενά.
Υπάρχουν ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες που πρέπει να παραμείνουν υπό τον έλεγχο του κράτους εξολοκλήρου άσχετα με τις γενικές αποκρατικοποιήσεις που ευαγγελίζονται και συχνά απαιτούν οι δήθεν φιλελεύθερες κυβερνήσεις ή παγκόσμιοι οργανισμοί όπως το ΔΝΤ, η ΠΤ και ο ΠΟΕ.
α) Ηλεκτροδότηση. Εκ των πραγμάτων δεν γίνεται να υπάρχουν δύο ή περισσότερα δίκτυα παροχής ρεύματος στους πολίτες είτε για οικιακή χρήση είτε για επαγγελματική. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί και πρέπει να γίνεται από όσο το δυνατόν περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες ώστε να υπάρχει ανταγωνισμός. Αλλά η διανομή θα πραγματοποιείται από μια δημόσια υπηρεσία που θα εποπτεύεται από μια Διεύθυνση του Υπ. Εσωτερικών, στελεχωμένη με καταξιωμένους τεχνικούς.
Το ρεύμα πρέπει να παράγεται από ανταγωνιστικές ιδιωτικές εταιρείες αλλά να παρέχεται στη φθηνότερη δυνατή τιμή σε όλους τους πολίτες. Το ίδιο ισχύει για το φωταέριο και άλλες μορφές γκαζιού: πολλές ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής και εισαγωγής, αλλά μόνο μια κρατική επιχείρηση διανομής.
β) Υδροδότηση. Και αυτή η υπηρεσία θα πρέπει να είναι δημόσια και να ελέγχεται από μια Διεύθυνση στο Υπ. Εσωτερικών. Κι εδώ δεν μπορούν να υπάρχουν διαφορετικά δίκτυα παροχής νερού. Κι εδώ η τιμή θα πρέπει να είναι η φθηνότερη δυνατή για όλους.
γ) Τηλεφωνία. Η σταθερή τηλεφωνία επίσης θα πρέπει να είναι μια δημόσια υπηρεσία για όλους τους πολίτες. Η κινητή τηλεφωνία όμως θα ανήκει σε ιδιωτικές εταιρείες.
δ) Συγκοινωνίες. Το σιδηροδρομικό δίκτυο θα παραμείνει στον έλεγχο του κράτους. Αλλά δεν θα επιτρέπεται να διατηρούνται ζημιογόνες γραμμές. Τα ίδια θα ισχύουν για τις λεωφορειακές γραμμές και για τον προαστιακό. (Ίσως θα είναι απαραίτητο να υπάρχουν υπηρεσίες σε άγονες γραμμές έστω και αν αυτές είναι ζημιογόνες).
Το μετρό στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη θα είναι δημόσιο. Δεν μπορεί να είναι ιδιωτικό μονοπώλιο.
Το ίδιο θα ισχύει και για τα διόδια. (Είναι αίσχος το ότι επί χρόνια ιδιωτικές εταιρείες αφήνονται να εκμεταλλεύονται μονοπωλιακά τα διόδια στις Εθνικές Οδούς, και τη σύνολη Αττική Οδό, θησαυρίζοντας εις βάρος των πολιτών με τις ευλογίες σοσιαλιστικών κυβερνήσεων!)
ε) Πρόνοια. Μια υπηρεσία προνοίας θα φροντίζει όλα τα άτομα που δεν μπορούν να φροντίζουν τον εαυτό τους και δεν έχουν συγγενή που να μπορεί να το κάνει (χήρες, ορφανά, σωματικά και νοητικά ανάπηρους κλπ), παρέχοντας κάθε είδους αναγκαία περίθαλψη.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, οι συγγενείς οφείλουν να φροντίζουν τους δικούς τους.
6. Όσο πιο μικρό είναι το κράτος, τόσο πιο αποτελεσματικό και, φυσικά, λιγότερο δαπανηρό.
Έχει γίνει άρθρο πίστης στην πολιτική σκέψη της εποχής μας πως χρειάζεται μεγάλο κράτος για να ασχολείται αποτελεσματικά με τις πολυποίκιλες λειτουργίες στον οργανισμό της Πολιτείας. Αυτό είναι ψευδέστατο. Ο μόνος λόγος για μεγάλο κράτος είναι ιδιοτέλεια: να υπάρχουν πολλοί πολιτικάντηδες σε θώκους εξουσίας από όπου νέμονται τα δημόσια έσοδα και θα μπορούν να διορίζουν “ημέτερους” σε καλοπληρωμένες μόνιμες θέσεις όπου πραγματική εργασία είναι αχρείαστη.
Για τον ίδιο λόγο θέλουν ευρύ Δημόσιο και οι αναρχοαριστεροί και οι επιτήδειοι επιχειρηματίες. Οι πρώτοι για να μπορούν να διορίζονται σε κρατικές υπηρεσίες όπου θα έχουν ελάχιστη εργασία αλλά καλή μισθοδοσία και οι δεύτεροι για να υλοποιούν τα παράνομα συμφέροντα και την αισχροκέρδειά τους σε βάρος άλλων μέσω νομοθετημάτων που, με το αζημίωτο, θα προωθούν εξυπηρετικοί υπουργοί και άλλοι αξιωματούχοι στα δημόσια υπουργεία.
Το μεγάλο κράτος, με την κορύφωσή του στον μονοκομματισμό των κομμουνιστικών καθεστώτων όπου τα πάντα πέρασαν στον έλεγχο του κράτους, δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο. Άνθισε και στην αρχαιότητα και οι σοφοί πάντα προειδοποιούσαν για τις καταστροφικές συνέπειες:
΄Οσο πιο πολλοί οι κανονισμοί και διατάξεις
Τόσο περισσότεροι οι κλέφτες και οι ληστές …
Γιατί κυβερνιούνται δύσκολα οι πολίτες;
Διότι οι κυβερνήτες παρεμβαίνουν ακατάπαυστα σε όλα.
Αυτά και άλλα όμοια έγραψε ο Κινέζος σοφός Λάο Τσε γύρω στο 500 ΠΚΕ (Τάο Τε Τσινγκ 75). Τα γραπτά του Κομφούκιου και άλλων Κινέζων επιβεβαιώνουν πως υπήρχε μεγάλο κράτος στην αρχαία Κίνα. Αυτό δεν ήταν απόρροια της μεγάλης έκτασης της Αυτοκρατορίας. Διότι περίπου 1500 χρόνια αργότερα οι Μογγόλοι αυτοκράτορες (Κούμπλαϊ Χαν κ.α.) κυβερνούσαν μια αυτοκρατορία που επεκτεινόταν από τις ακτές του Ειρηνικού στην Ασία ως την Κασπία Θάλασσα: είχαν ολιγάριθμο Δημόσιο και λιγοστούς νόμους, αλλά εφάρμοζαν τους νόμους με μεγάλη αυστηρότητα.
Όπως ειπώθηκε στην αρχή, στο §1, στην εποχή μας χρειάζεται οι πολίτες να γίνουν έντιμοι και πολιτισμένοι και να εφαρμόζεται η Γεωφορολόγηση. Αν δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις, τότε το κράτος θα διογκώνεται: θα υπάρχουν πελατειακές σχέσεις, γραφειοκρατία και διαφθορά. Ακόμα και αν γίνουν μεταρρυθμίσεις κάποια ώρα, οι ίδιες συνθήκες διόγκωσης και διαφθοράς θα επανέλθουν σύντομα.
Σε όλες τις χώρες πλέον η γραφειοκρατία και η διαφθορά διογκώνονται ενώ αυξάνεται η φθορά του σύνολου πλανήτη.
