1.Δύο ερωτήματα προκύπτουν από τις αρχές που διατυπώθηκαν στο φύλλο 21, Διακυβέρνηση Β. Οπωσδήποτε μπορεί να προκύπτουν και άλλα ανάλογα με το βαθμό κατανόησης του αναγνώστη. Όμως για τα δύο με τα οποία θα ασχοληθώ, δεν υπάρχει άμεση απάντηση στα φύλλα 20, 21 Διακυβέρνηση Α και Β. Για τα άλλα οι απαντήσεις βρίσκονται αρκετά ξεκάθαρες και τεκμηριωμένες στα φύλλα 20, 21 και άλλα της σειράς Αρχές Διακυβέρνησης. Τα δύο ερωτήματα είναι:
(α) Πώς μια κυβέρνηση «ενθαρρύνει τους πολίτες να αναπτύσσουν όλες τις θετικές τους ιδιότητες και να γίνονται όσο το δυνατόν καλύτεροι άνθρωποι»; Αυτό δίνεται ως πρώτο συγκεκριμένο καθήκον της κυβέρνησης στην §9, 21 Διακυβέρνηση Β. Πώς θα μπορούσε να το κάνει αυτό η κυβέρνηση χωρίς να παρέμβει στην κατώτερη σφαίρα αναλαμβάνοντας, εν μέρει τουλάχιστον, τη διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος;
(β) Θα έχουν αρκετά έσοδα οι πολίτες ώστε να καλύπτουν όχι μόνο τις άμεσες βιοτικές ανάγκες τους αλλά και τα έξοδα παιδείας, νοσοκομειακής περίθαλψης και παρόμοια, υπηρεσίες δηλαδή που σήμερα προσφέρει το Κράτος Πρόνοιας;
Ας πάρουμε τα ερωτήματα ένα-ένα.
2.Στην εποχή μας έχουμε δυστυχώς εθιστεί σε νοοτροπίες και συμπεριφορές (όσον αφορά την κοινωνική συμβίωση) που διαμορφώθηκαν από το 1850 περίπου κι έπειτα και κυρίως στον 20 αιώνα, όπου το Κράτος Πρόνοιας παίζει απαραίτητο κεντρικό ρόλο.
Όπως φαίνεται καθαρά από τα γεγονότα του 20ου αιώνα, η απλή-απλή αλήθεια είναι πως, εκτός από τους τομείς της πληροφορικής και τεχνολογίας, οι άνθρωποι έχουν γίνει πολύ χειρότεροι στη γενικότερη συμπεριφορά τους. Επειδή αμέσως οι λιγότερο καλόπιστοι, που είναι και οι πιο πολλοί, θα εκφράσουν ηχηρές αντιρρήσεις έστω με το ερώτημα «τι είναι καλύτερος και χειρότερος;» εξηγούμαι.
Υπάρχουν πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ανησυχητικές αλλαγές στην περίοδο μισού αιώνα από το 1950 ως το 2000. Στη Γερμανία, στο Πανεπιστήμιο Tübingen, μελέτες ανάπτυξης εφήβων αποκάλυψαν πως ενώ πριν το 1970 οι νέοι μπορούσαν να διακρίνουν περίπου 300.000 ήχους, το 2000 πολλοί δεν ξεπερνούσαν τις 100.000 και ο μέσος όρος ήταν 180.000. Επίσης, ενώ μπορούσαν να ξεχωρίσουν 350 αποχρώσεις ενός χρώματος, το 2000 ο αριθμός έπεσε στις 130. (Αυτές και οι μελέτες που ακολουθούν δίνονται από τον Αμερικανό εκπαιδευτικό J.C. Pearce στο Biology of Transcendence Rochester, Vermont, Park Street Press, 2002, σ111-113.) Μελέτες στη Γαλλία και στις ΗΠΑ έδειξαν πως παιδιά σε αγροτικές περιοχές ή σε υπανάπτυκτες χώρες είχαν ευρύτερη και ακριβέστερη επίγνωση του περιβάλλοντος κατά 30% από συνομήλικά τους σε πόλεις ή χώρες με προηγμένη τεχνολογία. Μια άλλη μελέτη σε γυμνάσια των ΗΠΑ έδειξε πως οι έφηβοι το 1950 είχαν ένα λεξιλόγιο περίπου 25.000 λέξεων ενώ το 2000 είχαν μόλις 10.000. Επιπλέον, την ίδια περίοδο οι δόσεις φαρμάκων για μεταβολή συμπεριφοράς αυξήθηκαν ημερησίως πάνω από ένα εκατομμύριο. (Και χωρίς πανεπιστημιακές ή άλλες επίσημες μελέτες μπορούμε να δούμε πως η χρήση όλων των ειδών υπολογιστών αποδυναμώνει τη μνημοσύνη.)
Ανεντιμότητα, ανηθικότητα ή βαρβαρότητα υπήρχε σε όλες τις περιόδους της γνωστής μας ιστορίας. Σήμερα όμως βλέπουμε την εξάπλωση της ανηθικότητας σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Τα παραδείγματα που αναφέρω είναι από τη χώρα μας μόνο διότι μας είναι πιο οικεία, όχι διότι οι πολίτες άλλων χωρών είναι ανώτεροι. Γνωρίζουμε πως πολύ πριν την οικονομική κρίση τα ήθη είχαν διαβρωθεί και η εντιμότητα είχε σχεδόν εξαφανιστεί από κάθε κοινωνικό επίπεδο ενώ η διαφθορά διαπότισε κάθε ιστό του οργανισμού της Πολιτείας. Η εγκληματικότητα αυξάνεται αλματωδώς καθώς οπλισμένοι ληστές εισβάλλουν σε κατοικίες μέρα μεσημέρι, κακοποιούν τους δύσμοιρους ενοίκους (και όλο και πιο συχνά τους σκοτώνουν) και αρπάζουν ό,τι πολύτιμο βρουν.
Με τον συνηθισμένο αρρωστημένο παραλογισμό τους οι αριστεροί δικαιολογούν αυτή την εγκληματικότητα αποδίδοντάς την στην κρίση, που, βέβαια, «οφείλεται στους εκμεταλλευτές καπιταλιστές» σάμπως και όλοι αυτοί οι λαθρομετανάστες, Αλβανοί, Αφγανοί κλπ, είναι νόμιμοι κάτοικοι της χώρας και δικαιούνται πολύ καλύτερη μεταχείριση από αυτήν που επιδεικνύουν στα θύματά τους, δηλαδή τους νόμιμους κατοίκους της χώρας, που πληρώνουν φόρους και ασφάλιστρα, αλλά εξαπατώνται από τους δημαγωγούς όλων των πολιτικών κομμάτων.
Με άλλα λόγια, η συνηθισμένη κολοβή κομμουνιστική ιδεολογία θέλει να αλλάξουν οι κοινωνικές συνθήκες πρώτα και μετά, θεωρητικολογεί, θα αλλάξει και ο χαρακτήρας των πολιτών. Αφού εγκαθιδρυθεί ο κομμουνισμός, η δικτατορία του προλεταριάτου, ή κάποιος σοσιαλισμός, τότε οι πολίτες ως εκ θαύματος θα γίνουν έντιμοι. Το ότι 70 χρόνια υπαρκτού κομμουνισμού ή σοσιαλισμού στη Ρωσία, Ρουμανία, Κίνα κλπ, και στις άλλες χώρες με ηπιότερες μορφές σοσιαλισμού (Χιλή του Αλιέντε, Ελλάς του Α. Παπανδρέου κλπ) κατόρθωσαν μόνο να αυξήσουν την ανηθικότητα (βαρβαρότητες του Στάλιν και σκάνδαλα της οικογένειας Μπρέζνιεφ κλπ), δεν επηρεάζει ούτε στο ελάχιστο την αριστερή θεωρητικολογία.
3.Διδασκαλία ή κατήχηση δεν γίνεται μόνο με λόγια. Για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, η ομιλία χρειάζεται τη στήριξη δύο παραγόντων: το τι λέγεται πρέπει να στηρίζεται από το κατάλληλο ύφος ομιλίας και, κυρίως, από το καλό ποιόν του ομιλητή. Γιατί άραγε, παρά τις συχνότατες συμβουλές και νουθεσίες των γονιών τους, τα παιδιά τους αγνοούν και κάνουν του κεφαλιού τους;
Οι γονείς δίνουν συνήθως καλές συμβουλές: πρόσεχε ή έχε το νου σου˙ μη βλάπτεις άλλους˙ μη λες ψέματα˙ και παρόμοια. Αλλά οι ίδιοι δεν έχουν τον νου τους˙ οι ίδιοι θεληματικά ή άθελα βλάπτουν άλλους και ψεύδονται ακατάπαυστα για να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη… Τα παιδιά απορροφούν αισθηματικά και μιμούνται τη συμπεριφορά των γονέων τους πολύ προτού ακούσουν τις (αδύναμες) παραινέσεις τους. Ίσως και να σκέπτονται στην άδολη ηλικία τους πως, αφού οι γονείς τους έχουν τις συμπεριφορές που έχουν, αυτές θα πρέπει να είναι καλύτερες από εκείνες τις οποίες συστήνουν κι έτσι ακολουθούν τις πρώτες.
Η μίμηση είναι μια κοινότατη λειτουργία στη φύση ολόκληρη.
Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν πάρα πολλά με τη μίμηση. Τη γλώσσα τη μαθαίνουν με μίμηση˙ μετά παίρνουν στάσεις, εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες και άλλες κινήσεις από τους γονείς τους ή άλλους ενήλικες στο περιβάλλον τους. Μιμούνται και συναισθήματα: πεισμώνουν, θυμώνουν και φωνάζουν˙ δείχνουν φόβο ή θλίψη, αντιπάθεια ή αγάπη, τρυφερότητα ή σκληρότητα – ανάλογα με την περίσταση, συχνά όπως έχουν δει να συμπεριφέρονται οι μεγάλοι.
Η μίμηση βέβαια δεν αρκεί. Στην παιδεία χρειάζεται και καθοδήγηση και το παραδοσιακό καρότο και το καμουτσί. Ο Πλάτων τα συνδυάζει όλα καθώς δίνει τη ρεαλιστική συμβουλή του (Νόμοι 710Β):
Για να μεταβάλει τα ήθη της Πολιτείας, ο κυβερνήτης δεν χρειάζεται πολύ χρόνο ή πολλή προσπάθεια. Αυτό που χρειάζεται είναι ο ίδιος να προχωρήσει στην κατεύθυνση που θέλει προτρέποντας τους πολίτες προς τις επιδιώξεις της αρετής ή το αντίθετο. Πρώτος ο ίδιος θα δώσει το παράδειγμα με τη συμπεριφορά του, δίνοντας επαίνους και τιμές στα ορθά και μομφή στα αντίθετα και κολάζοντας όποιον δεν πειθαρχεί ανάλογα με την κάθε πράξη.
Στην Παλαιά Διαθήκη ο Σολομών παρουσιάζεται ως εξαιρετικός κυβερνήτης κι έχει μείνει στην παράδοση της Δύσης ως ο σοφότερος και δικαιότερος των βασιλέων. Στη Βεδική Παράδοση των Ινδιών ο Ashvapati Kaikeya, που γνώριζε τη ενότητα του Εαυτού ζώντας ενάρετα, αναφέρεται σε ένα από τα κείμενα σοφίας ως καλό παράδειγμα κυβερνήτη: στο βασίλειο του δεν υπήρχαν κλέφτες, κερδοσκόποι, μέθυσοι, πόρνες, ηδονόχαροι, αμαθείς και ασεβείς (Chāndogya Ουπανισάδα 5.11.4). Στη Φλωρεντία του 14ου αιώνα, όσο κυβερνούσε ο σώφρων Cosimo de Medici υπήρχε ειρήνη και ευμάρεια, ανάπτυξη της οικονομίας και άνθηση των τεχνών – το φούντωμα της Αναγέννησης˙ όταν ανέλαβε ο εγγονός του Λορέντζο, «μεγαλοπρεπής» στη χλιδή και στο κυνήγι της ευχαρίστησης, η τάξη διαβρώθηκε κι ακολούθησαν οδυνηρές συγκρούσεις και οι διώξεις του φανατικού Σαβαναρόλα.
(Σήμερα, στις φοβερές συνθήκες χρεοκοπίας της χώρας μας, οι πολιτικοί μας ηγέτες όλοι δείχνουν να ενδιαφέρονται πρώτιστα για τον εαυτούλη τους, μετά για το κόμμα τους και τελευταίο το έθνος. Στα γραφεία του πρώτου κόμματος, δηλαδή της Νέας Δημοκρατίας, συνωστίζονται όσοι προσέφεραν υπηρεσίες στην εκλογική πρωτιά του κόμματος για να προσφέρουν υπηρεσίες και στο έθνος τώρα – δηλαδή να διοριστούν σύμφωνα με τους κανόνες του πελατειακού συστήματος που, υποτίθεται, σαρώθηκε από την κρίση. Όλοι οι πολιτικοί μας, κομματάρχες και κομματόσκυλα, φαίνονται ποταποί και πολύ κατώτεροι των περιστάσεων, και αυτή η ποταπότητα διαχέεται σε όλη την κοινωνία, καθώς οι πολίτες δεν έχουν καλά πρότυπα προς μίμηση.)
Οι κυβερνήτες ενθαρρύνουν τους πολίτες να γίνουν καλύτεροι, όντας οι ίδιοι δίκαιοι εργατικοί, λιτοί και τίμιοι.
4.Για το δεύτερο ερώτημα, κατά πόσον οι πολίτες θα έχουν αρκετά έσοδα ώστε να μη χρειάζονται τις παροχές του Κράτους Πρόνοιας που έχουμε συνηθίσει, η απάντηση είναι απλή: Ναι, θα έχουν!
Αν εφαρμοσθεί η Γεωφορολόγηση (=Είσπραξη της Δημόσιας Αξίας) ως μοναδικός φόρος, που σημαίνει πως όλοι οι άλλοι φόροι καταργούνται, τότε θα υπάρχει συνεχής ανάπτυξη όπου όλοι θα ευημερούν. Δεν θα καταργηθούν μόνο οι άμεσοι φόροι επί περιουσίας, κερδών και εισοδημάτων αλλά και οι έμμεσοι (ΦΠΑ, φόροι επί καυσίμων, πρώτων υλών κλπ). Τα αγαθά θα είναι πάμφθηνα, οι πολίτες θα έχουν υψηλά εισοδήματα και το Δημόσιο θα εισπράττει αρκετά για όλες τις αναγκαίες λειτουργίες του. (Βλ. Αρχές Διακυβέρνησης, 19: Αντιρρήσεις για τη Γεωφορολόγηση αντικρούονται §6-7.)
Αυτή η κατάσταση δεν είναι δυσπρόσιτη εφόσον οι πολίτες δεν διστάζουν να αναλάβουν προσωπική ευθύνη για τη ζωή τους και πρωτοβουλίες, να εργάζονται άοκνα και έντιμα και να χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τις ικανότητές τους και κυρίως τη νοημοσύνη τους. Εξωτερικά εμπόδια δεν υπάρχουν. Υπάρχει μόνο μια ψυχολογική δυσκολία: οι άνθρωποι πρέπει να συνειδητοποιήσουν πως έχουν εθιστεί στην ανευθυνότητα και να ξεπεράσουν την συνακόλουθη αδράνεια. Αυτή θα είναι όντως υπέρβαση.
