1. “Δεν μπορώ να προσδιορίσω τη μέρα που άρχισα να κάνω εικασίες για την εσωτερική κατάσταση του Π. Ν. Ουσπένσκι” γράφει η Μαρί Σίτον.
Αναφέρει πως μετά από διαλέξεις ο Ουσπένσκι θα ζητούσε από μερικούς μαθητές και το νεαρό ζευγάρι που πλήρωνε τους λογαριασμούς μα και την ίδια τη Μ. Σίτον να πάνε όλοι μαζί να δειπνήσουν σε κοντινό εστιατόριο. Έτρωγαν κι έπιναν συνομιλώντας και η ώρα περνούσε πολύ ευχάριστα. Σταδιακά αυτές οι συνάξεις θα τελείωναν αργότερα και αργότερα. Ο Ουσπένσκι συχνά γινόταν αυστηρός με μαθητές και αυτοί νόμιζαν πως ήταν δοκιμασία αφύπνισης. Μα ποτέ δεν επέπληξε την ίδια τη Μ. Σίτον.
Μετά, ο Ουσπένσκι έμενε ακόμα κι όταν οι άλλοι έφευγαν και ζητούσε από τη Μ. Σίτον να του κρατά συντροφιά καθώς έπινε το ένα ποτήρι κρασί μετά το άλλο. Συχνά έμεναν μέχρι τις 4.00 το πρωί, κάποτε και αργότερα. Δεν την είχε ερωτευθεί “μα ήθελε μόνο λίγη συντροφιά” και μιλούσε επί ώρες για την πατρίδα του και “πάντα για γεγονότα προτού συναντήσει το σύστημα του Γκουρτζίεφ” – όπως τον ονομάζει!
2. Ίσως οι στενοί σύντροφοί του τους τελευταίους μήνες προτού ο Ουσπένσκι πεθάνει να θεωρούσαν (όπως θα φανεί αργότερα) πως ο Ουσπένσκι “προετοιμαζόταν για την επαναγέννηση” και με αυτόν τον τρόπο ενδυνάμωνε τη μνήμη του για την επόμενη ενσωμάτωση. Μα χρειαζόταν τόσο κόπο; Ίσως πάλι η Μ. Σίτον να μην ήταν αρκετά “αναπτυγμένη”, όπως παραδέχεται η ίδια, και να μην τον καταλάβαινε όπως θα έπρεπε.
Πάντως, η Μ. Σίτον ένιωθε πως ο Ουσπένσκι είχε νοσταλγία και, παρότι δεν το ομολογούσε, “ένιωθε πολύ δυστυχισμένος” και γι’ αυτό έπινε τόσο πολύ.
Η Μ. Σίτον ένιωθε επίσης πως ο Ουσπένσκι ήταν ειλικρινής και μιλούσε με ειλικρίνεια όταν έλεγε ότι είχε διακόψει με τον Γκουρτζίεφ διότι “ο Γκουρτζίεφ είχε τρελαθεί, ήταν παρανοϊκός, και ο ίδιος [δηλ ο Ουσπένσκι] ήθελε να διασώσει το Σύστημα”.
3. Μια μέρα ο Ουσπένσκι είπε στη Μ. Σίτον να ακυρώσει μια συνάντηση ομάδας για να πάνε οι δυο τους να δειπνήσουν σε ένα εστιατόριο με καλό φαγητό και καλά κρασιά. Αργότερα, καθώς έπιναν τον καφέ τους η Μ. Σίτον, μετά από πολλή σκέψη, ρώτησε κατά πόσο άξιζε να ακυρώσει τη συνάντηση για να έχουν δείπνο και κατά πόσο αυτό ταίριαζε με το Σύστημα. Επίσης αν ήταν σύμφωνο με το Σύστημα ο Ουσπένσκι να εξοργίζεται με τους μαθητές. Σύμφωνα με την Μ. Σίτον, ο Ουσπένσκι απάντησε ως εξής:
“Είναι όλοι τόσο ανόητοι… Έγινα δάσκαλος-ηγέτης για να περισώσω το Σύστημα. Αλλά ξεκίνησα προτού αποκτήσω αρκετό έλεγχο πάνω στον εαυτό μου. Δεν ήμουν έτοιμος. – Είναι πολύς καιρός που δεν ελέγχω την κατάσταση του νου μου”.
“Δεν πρέπει να επιχειρήσετε να ελέγχετε το ταμπεραμέντο σας; Όλοι νομίζουν πως τους βάζετε σε δοκιμασία.” Έτσι του απάντησε η Μ. Σίτον χωρίς να αμφιβάλλει πως ο Ουσπένσκι έλεγε την αλήθεια.
4. “Είναι τόσο ανόητοι!” επανέλαβε ο Ουσπένσκι περιφρονητικά.
“Μα εγώ νιώθω πως έχω μάθει κάποια πράγματα από το Σύστημα”.
“Τότε είσαι η μόνη…” απάντησε ο Ουσπένσκι. “Οι άλλοι αυταπατώνται. Δεν κέρδισαν τίποτα”.
“Γιατί δεν σταματάτε τις διαλέξεις και να προσπαθήσετε να αποκτήσετε έλεγχο του εαυτού σας;” Ρώτησε η Μ. Σίτον.
“Το σύστημα, η διδαχή του, έγινε επάγγελμα για μένα,” απάντησε ο Ουσπένσκι.
Συνέχισαν τις ειλικρινείς συνομιλίες και σε μεταγενέστερα δείπνα, γράφει η Μ. Σίτον και την εντυπωσίασε μια ακόμα αποκάλυψη.
“Στη Ρωσία,” είπε ο Ουσπένσκι, “έρχονταν 1.000 ή και 2.000 άνθρωποι στις διαλέξεις μου. Εδώ τώρα είναι μόλις εκατό – πολύ λίγοι”.
Η Μ. Σίτον αναρωτήθηκε κατά πόσο η κολακεία τόσων μαθητών και μάλιστα των πλουσίων τον έκαναν να παρατήσει τον αυτοέλεγχο ή είχαν αποδυναμώσει την επιθυμία του για αυτοέλεγχο.
5. Σε μια άλλη περίσταση, πάντα κατά τη Μ. Σίτον, ο Ουσπένσκι είπε: “Έχω συνηθίσει πια κι εξαρτώμαι από την άνεση, τη χλιδή. Δεν μπορώ να την αφήσω”.
Η Μ. Σίτον έφυγε από την ομάδα και τη θέση γραμματέως μετά από λίγο. Μερικά χρόνια αργότερα έμαθε πως ο Ουσπένσκι πέθανε και πως στον τελευταίο χρόνο της ζωής του είχε ξαναβρεί την ορθή κατεύθυνση και είχε διορθωθεί.
Κι εγώ τώρα που έχω διαβάσει το Memoir της Μ. Σίτον αναρωτιέμαι κατά πόσο αυτές οι αποκαλύψεις είναι αλήθεια ή μήπως η Μ. Σίτον, γράφοντας το 1962, δηλαδή περίπου 20 έτη μετά τη μαθητεία της κοντά στον Ουσπένσκι, έχει αναπλάσει αυτά όλα τα περιστατικά και τις συνομιλίες στον νου της και βάζει λόγια στο στόμα του Ουσπένσκι που ο ίδιος δεν είπε. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό, έστω και άθελά τους. Μου έχει συμβεί κι εμένα.
Από την άλλη, στο 25. Εσωτερισμός: Γκουρτζίεφ και Ουσπένσκυ (5) § 3-4, είδαμε πως ο Γκουρτζίεφ ο ίδιος δήλωσε δημόσια πως ο Ουσπένσκι δεν πήρε ποτέ άδεια και δεν είχε την απαραίτητη ικανότητα να χρησιμοποιήσει τη διδασκαλία του Γκουρτζίεφ.
Καθώς τελευταία ανασκόπησα τα γραπτά του Ουσπένσκι και τα γραπτά μαθητών του, συμπέρανα πως τα 5 τόσα χρόνια που ο Ουσπένσκι πέρασε ως μαθητής του Γκουρτζίεφ δεν ήταν αρκετά για να του δώσουν τον αυτοέλεγχο και την ικανότητα για εσωτερική διδασκαλία κι εργασία.
