1. Ό,τι ειπώθηκε στο προηγούμενο σημείωμα για το σύστημα Ουσπένσκι ισχύει σε ανάλογο βαθμό για τη διδασκαλία Γκουρτζίεφ: ίδια σύγχυση, ανακρίβεια και ατέλεια για τα κέντρα και τους κόσμους.
Που εδράζουν τα κέντρα; Ακόμα και οι κατώτερες λειτουργίες τους δεν μπορούν να εδράζουν στο υλικό σώμα. Υπάρχει το διαδίκτυο των νεύρων όπως και οι ζώνες ή περιοχές ειδικοτήτων (λόγου, κίνησης κλπ.) στον εγκέφαλο, αλλά το ίδιο το διανοητικό κέντρο ή το αισθηματικό δεν μπορεί να ριζώνει στη σάρκα έστω κι αν εκδηλώσεις της λειτουργίας του αντανακλώνται εδώ.
Οπότε, είναι φυσικό να υπάρχει το ερώτημα – Πού εδράζουν τα ανώτερα κέντρα διανόησης κι αισθήματος στο λεγόμενο «τέταρτο δωμάτιο» (Αναζητώντας… σ 41και Beckwith σ 27); Σε ποιο σώμα βρίσκεται αυτό το 4ο δωμάτιο; Βρίσκεται στο 2ο, το «αστρικό», ή σε άλλο υψηλότερο σώμα; Δεν γνωρίζουμε.
2. Η ερώτηση ακρίβειας, σαφήνειας και συνοχής εκτείνεται και στο θέμα της διάκρισης μεταξύ προσωπικότητας κι ενουσίας. Πού εδράζουν αυτές οι δυο απόψεις; Επιπλέον, ποιος είναι ο παρατηρητής όλων και πού εδράζει αυτός;
Η λειτουργία της παρατήρησης ή επίγνωσης και της αυτοθύμησης σε ποιο κέντρο ανήκει και σε ποιο σώμα εδράζει;
Να το θέσω πιο απλά. Νοιώθουμε ζέστη, κρύο ή ευχάριστα. Μας πιάνει θυμός, σιχαμάρα ή χαρά. Σκεφτόμαστε τι κάναμε χθες, εικονίζουμε πρόσωπα και πράγματα και περιστατικά. Ξάφνου θυμόμαστε την πρακτική να θυμηθούμε τον εαυτό μας ή να δώσουμε προσοχή σε ένα σημείο.
Από ποιο κέντρο παρατηρούνται αυτά όλα;
Υπάρχουν αόριστες αναφορές σε ανώτερες καταστάσεις Συνειδήσεως αλλά κι αυτές πως σχετίζονται με τα 4 σώματα;
3. Μετά έχουμε τη διαίρεση σε προσωπικότητα κι ενουσία, που δεν μπορούν να ανήκουν στο υλικό, σαρκικό σώμα.
Ο Γκουρτζίεφ λέει: «Ο άνθρωπος συνίσταται σε δυο μέρη: ενουσία και προσωπικότητα (essence and personality). Η ενουσία είναι αυτό που ανήκει στον άνθρωπο. Η προσωπικότητα είναι αυτό που δεν του ανήκει». (σ 161 στο Αναζητώντας… ).
Ο Ουσπένσκι επίσης αναφέρει τα δυο αυτά μέρη επαναληπτικά στις δικές του ομιλίες. Π.χ. στο κεφ.12 στο Αποσπάσματα από Συναντήσεις 1938-1945. Εδώ ο Ουσπένσκι δίνει επίσης τριάδες με το υλικό σώμα και την ενουσία ως ουδέτερη δύναμη (=) στην κορυφή τριγώνου και στη βάση τους πόλους της ενεργητικής (=πολλά εγώ, +) και της παθητικής (= ένα Εγώ ή Ψυχή, – ). Σε άλλη τριάδα οι πόλοι ενεργητικής και παθητικής δύναμης αντιστρέφονται. Αλλά και αυτά δεν σημαίνουν κάτι αξιόλογο ή ξεκάθαρο στην πρακτική εμπειρία.
Ο Beckwith επίσης αναφέρει το θέμα στις σσ 144-147 Ouspensky’s Fourth Way.
4. Εντούτοις, παρά τις πληθωρικές εξηγήσεις και του Γκουρτζίεφ και του Ουσπένσκι και την επιμονή τους οι μαθητές να παρατηρούν τις εκδηλώσεις των δύο αυτών συστατικών, δεν μας λένε πού βρίσκονται και πώς σχετίζονται με τα διάφορα κέντρα μα και τα 4 σώματα. Ούτε βέβαια εξηγούν ποιος τα ενεργοποιεί και ποιος παρατηρεί τις εκδηλώσεις τους.
Ασφαλώς παρατηρούμε το περιβάλλον μας και τα ρούχα που φορούμε. Επίσης τις διάφορες εντυπώσεις από τα αισθητήρια μας όργανα, από το σώμα μας και τα μέλη του (ένταση στον αυχένα, πόνος στο στομάχι κλπ.). Επίσης τις μεταβαλλόμενες διαθέσεις μας, τα όνειρα και τις σκέψεις και συγκινήσεις του ξύπνιου μας, τις εκλάμψεις κι εμπνεύσεις μας.
Μα τι είναι εκείνο που παρατηρεί και που εδράζει;
Ούτε ο Γκουρτζίεφ ούτε ο Ουσπένσκι δίνουν απάντηση σε αυτό το βασικό ερώτημα και τις προεκτάσεις του. Αυτή η έλλειψη υποδηλώνει για μένα έναν νερόβραστο εσωτερικισμό. Διότι όσο χρήσιμο κι αν φαίνεται να συζητάμε για παρατηρήσιμα φαινόμενα και αυτοθύμηση, είναι μάλλον μάταιο τελικά αν δεν έχουμε καλή κατανόηση, έστω και διανοητικά μόνο, του έσχατου παρατηρητή που είναι Εκείνος που ενθυμίζει, ο αληθινός Εαυτός.
Θα επανέλθω.
