1. Είμαι σίγουρος πως δεν θεωρεί κανείς πια τους Γερμανούς ως έθνος Ναζί, φασιστικό, ρατσιστικό, καταπιεστικό των αδύναμων. Και πολύ ορθά, έστω και αν βλάστησε και καρποφόρησε για λίγο ο Χιτλερισμός, η χειρότερη μορφή φασιστικού ολοκληρωτισμού και γενοκτονίας (1933-45).
Δεν πρέπει να αγνοούμε πως σαν τους Ρωμαίους, οι Γερμανοί ανέπτυξαν έναν Κώδικα Δικαίου (μείγμα Ρωμαϊκού και παλαιο-γερμανικού κοινού δικαίου) που σε κάποιο βαθμό υιοθέτησαν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως και η Ελλάδα. Επίσης χάρισαν στην ανθρωπότητα σπουδαία μουσική και λογοτεχνία από το ύστερο Μεσαίωνα και δώθε.
2. Ο Heinrich von Treitschke (1834-1896), αν και ξεκίνησε ως φιλελεύθερος, γρήγορα έγινε υποστηρικτής της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και του Μπίζμαρκ πρεσβεύοντας τη Δαρβινική θεωρία για την επικράτηση του ισχυρού και την ανάπτυξη των ισχυρών κοινωνιών. Εγκωμίασε (1862) την ανήλεη προσπάθεια των Γερμανών να καθυποτάξουν Λιθουανούς, Πολωνούς και παλαιο-Πρώσσους και κήρυττε πως η γερμανική εξάπλωση οφειλόταν στη μαγική ορμή που αναδύθηκε από τη γερμανική γη καθώς αυτή είχε ποτιστεί με το “ευγενές αίμα Γερμανών”!
Ο μιλιταρισμός, σουπερ-εθνικισμός και οι άλλες φασιστικές αντιλήψεις του φάνηκαν ολοκάθαρα και στα Πολιτικά του, διαλέξεις που έδωσε στο πανεπιστήμιο κι εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του. Έκανε δημοφιλέστατη την πρόταση “Οι Εβραίοι είναι η κακιά μοίρα μας” Die Juden sind unser Unglück – που έγινε σύνθημα με τους Ναζί (ξεκινώντας με τη δημοσίευση Der Stürmer).
Μάθαμε να ξεχωρίζουμε την ηθική μεγαλειότητα του πολέμου, που για τον επιπόλαιο παρατηρητή φαίνεται κάτι κτηνώδες και απάνθρωπο. Πρέπει να υπερβαίνουμε το φυσικό συναίσθημα ανθρωπισμού όταν πρόκειται για την πατρίδα, καθώς οι πολέμιοι σκοτώνουν ο ένας τον άλλο ενώ δεν γνώριζαν ή είχαν βλάψει νωρίτερα ο ένας τον άλλο. Πρέπει να βλέπουμε όχι μόνο τη φρίκη του μα και το μεγαλείο!… Ο άνθρωπος πρέπει να θυσιάζει όχι μόνο τη ζωή του μα ολόκληρο το εγώ, τον εαυτό του για τη μεγάλη πατριωτική ιδέα. Αυτή είναι η ηθική ανωτερότητα του πολέμου!… Θα ήταν ακρωτηριασμός της ανθρώπινης φύσης αν αποδιώχναμε τον πόλεμο από τον κόσμο.
3. Μα τώρα διαβάστε και τα λόγια του Γκαίτε για πατριωτισμό. Το απόσπασμα προέρχεται από τις συνομιλίες που κατέγραψε ο γραμματέας του ποιητή τα τελευταία εννιά χρόνια, Johann Peter Eckermann. Πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1836 σε 2 τόμους και το 1848 επανεκδόθηκαν με πρόσθετο 3ο τόμο. Δεν είναι ακριβείς εγγραφές συνομιλιών μα ανάπλαση από αναμνήσεις του Έκερμαν. Ο τίτλος είναι Gesprähe mit Goethe ‘Συνομιλίες με τον Γκαίτε’.
“Αν ένας ποιητής θελήσει να γράψει με πολιτικό προσανατολισμό, πρέπει να παραδοθεί σε μια παράταξη. Μόλις το κάνει αυτό, χάνεται ως ποιητής: εγκαταλείπει το ελεύθερο πνεύμα του, την αμεροληψία του, για να φορέσει έναν σκούφο φανατισμού και τυφλού μίσους. Ο ποιητής αγαπά, φυσικά την πατρίδα του… Τι σημαίνει, όμως, αυτή η αγάπη της πατρίδας; Αν ο ποιητής αφιερώσει τη δράση του πολεμώντας βλαβερές προκαταλήψεις, παραμερίζοντας στενόμυαλες αντιλήψεις, φωτίζοντας τα μυαλά των άλλων, εξαγνίζοντας τα γούστα τους κι εξευγενίζοντας τις διαθέσεις και σκέψεις των συμπατριωτών του, τι καλύτερο θα μπορούσε να κάνει; Πώς θα δρούσε πιο πατριωτικά;”
4. Είναι τεράστια η διαφορά στη στόχαση μεταξύ του υπερφίαλου φασιστικού καθηγητή και του ανοιχτόμυαλου ποιητή.
Στο έργο του Ο Κήπος του Προφήτη, ο Λιβανέζος ποιητής Κχαλίλ Γκιμπράν (ελλ. μφρ 1947, εκδ. Μπουκουμάνη) γράφει: “Να λυπάστε το έθνος που δεν υψώνει τη φωνή του παρά μόνο όταν βρίσκεται σε κηδεία, δεν υπερηφανεύεται παρά μόνο όταν βρίσκεται μέσα στα αρχαία μνημεία του.”
Ναι, και στη Μπχαγκαβάντ Γκήτα, ο Θεάνθρωπος Shri Krishna παροτρύνει τον μαθητή του, πρίγκιπα Αρτζούνα, να πολεμήσει, διότι έχει γίνει μεγάλη αδικία και πολλοί υποφέρουν και είναι καθήκον ενός πολεμιστή να προστατέψει τους αδύναμους αδικημένους και να βοηθήσει πολεμώντας να αποκατασταθεί η φυσική τάξη στο βασίλειο.
