1. Γεννημένος τον Ιούλιο 1921, o Δ. Ν. Δημητρίου, Νικηφόρος, ήταν μόλις 20 ετών όταν ως νεαρός ανθυπίλαρχος πολέμησε κατά των Γερμανών το 1941 και 21 ετών όταν βγήκε στα βουνά το 1942.
Στο προηγούμενο αναφέρθηκα στην προπαγανδιστική του γραφή που παρουσιάζει πολύ στρεβλά τους Βρετανούς και μη-εαμικούς μαχητές καθώς και το επεισόδιο της ανατίναξης του Γοργοποτάμου και τα βρετανικά παράσημα.
Μακάρι να ήταν μόνο αυτά τα ελαττώματα του βιβλίου του Αντάρτης που εκδόθηκε το 1965.
2. Εντύπωση κάνει ξανά η περιγραφή (2ος, σ 376-7) των επιπλήξεων του Έντι Μάγιερς προς τον Άρη μετά τη διάλυση του 5/42 του Ψαρρού. Ο Έντι Μάγιερς δεν ήταν καθόλου έτσι όπως τον εικονίζει – οργίλος, επιθετικός. Μα, επιπλέον, ο Νικηφόρος γλυστρά εδώ και μάλλον άθελα παρουσιάζει κάτι από τον αληθινό χαρακτήρα του Άρη – αναίδεια, οργή, πονηριά, τραχύτητα “Έτσι μ’ άρεσε και τους διέλυσα. Εσύ τι ανακατεύεσαι;… Μού ‘πες να σου γκρεμίσω κανένα γεφύρι και να μη στο γκρέμισα;” (Δεν μπορεί να συγκράτησε τέτοια λεπτομέρεια ο Νικηφόρος.)
Μόλις 10 σελίδες νωρίτερα οι Βρετανοί ζήτησαν βοήθεια για την ανατίναξη της γέφυρας του Ασωπού και οι Άρης, Σαράφης κλπ (με τη συμβουλή του κόμματος) αρνήθηκαν. Οι Βρετανοί την ανατίναξαν μόνοι (σ 410)! Αυτό που δεν αναφέρει ο Νικηφόρος είναι πως οι “μεγάλοι” εγκέφαλοι Άρης και Σαράφης κλπ ανατίναξαν ένα τούνελ στο Τύρναβο και μια αμαξοστοιχία, που είχε Έλληνες ομήρους οι οποίοι πέθαναν όλοι, ενώ το τούνελ επισκευάστηκε σε λίγες μέρες! Δηλαδή άχρηστη κι εγκληματική ενέργεια!
(Τελευταίο: παρουσιάζει τον Άρη ως “ταγματάρχη πυροβολικού” ενώ είναι αναλήθεια – δεν ήταν ταγματάρχης – που διέδωσε ο ίδιος ο Άρης! Και βέβαια δεν κατέστρωσε το σχέδιο ανατίναξης του Γοργοπόταμου ο Άρης, όπως το παρουσιάζει ο Νικηφόρος, 2ος σ 26-8, σε ακόμα ένα ψέμα που διαιώνισαν αριστεροί “ιστορικοί”. Ο ίδιος ο ταξίαρχος Μάγιερς εκπόνησε το σχέδιο.)
3. Η εντύπωση που μου αφήνει η γραφή του Αντάρτης… είναι πως ως το 1965 ο Νικηφόρος ήταν πολύ ανώριμος ακόμα παρότι μέστωσε κάπως με τις συνεχείς μάχες και τη ζωή στα βουνά.
Ώριμος είναι ο άνθρωπος που διακρίνει το σημαντικό από το ασήμανο και μένει με το σημαντικό.
Το να περιγράφεις σε εκατοντάδες σελίδες, επαναληπτικά, τα ανούσια πηγαινέλα στις δασωμένες βουνοπλαγιές και τα φαγοπότια (ή την έλλειψή τους), τις υποδοχές του “λαού” στα χωριά και να αραδιάζεις ονόματα μαχητών που κανείς μας δεν μπορεί να συγκρατήσει δείχνει μεν ενθουσιασμό μα πολλή ακρισία.
Η ανοησία προβάλλει όταν έχει (1ος, 418) έναν Καπετάνιο να κομπάζει “Δεν έχουμε εμείς αρχηγούς” σάμπως και ο “Καπετάνιος” δεν είναι “αρχηγός”!
Στη σ 406 έχει έναν τσοπάνη να τρέχει να τους περιποιηθεί κουβαλώντας ένα βαρέλι νερό και αγκαλιές φρούτα, ζαρζαβαικά κλπ – όλα συγχρόνως!
Αυτά όλα δεν πείθουν καθόλου πως υπήρχε “αναγέννηση” και “αναδημιουργία” στα χωριά – δηλαδή τις εαμοκρατούμενες περιοχές.
4. Με εντυπωσίασε πολύ αρνητικά το γεγονός πως οι αντάρτες του (και άλλες ομάδες) είναι απίστευτα ανοργάνωτοι.
Επανειλημμένα ο Νικηφόρος γράφει πόσο πειθαρχημένοι είναι οι άντρες του (τους οποίους ως επί το πλείστον διοικούν οι κομματικοί, όχι ο ίδιος ως αξιωματικός) και πόσο καλούς τους βρίσκουν άλλοι (Άγγλοι ή ο Σαράφης). Μα αυτό δεν φαίνεται πουθενά!
Πουθενά δεν περιγράφει έστω και μια στρατιωτική άσκηση που κάνουν – ιδίως στις ατελείωτες πεζοπορίες τους σε δάση και βουνοπλαγιές όπου τρώνε, κοιμούνται και πεζοπορούν!
Η ανοργανωσιά και απειθαρχία – που μάλλον πρέπει να ήταν πολύ χειρότερη – διαφαίνεται ολοκάθαρα στον 2ο τόμο, σ 71-74, Μάχη Μικρού Χωριού. Μετά, σ 164-6 σε μοναστήρι, βλέπουμε απίστευτη απειθαρχία.
Το ίδιο και στις σελίδες 283-4 («Τι ευκαιρία χάσαμε» γράφει)!
Το ίδιο και στη Μάχη Αγιαθυμιάς (300-301) παρότι στο τέλος νίκησαν (305).
Στη Μάχη Παύλιανης βλέπεις σχεδόν χάος (382-4). Το ίδιο αργότερα στη Νικολούλια (450-1).
5. Δεν μου φαίνεται καθόλου ικανός αξιωματικός ο νεαρός Νικηφόρος. Την ίδια εντύπωση έχω και για τους άλλους “καπετάνιους”.
Κέρδιζαν μάχες μάλλον στην τύχη.
Ηρωισμός, ενθουσιασμός, αυτοθυσία – αυτές είναι χρησιμότατες αρετές σε πόλεμο, μα δεν τον κερδίζουν ποτέ από μόνες τους, εκτός κι αν οι αντίπαλοι αποδειχθούν πολύ πιο ανίκανοι. Ο συνεπής σχεδιασμός, η πειθαρχία, η προσοχή, η ορθή διάταξη ανάλογα με τις συνθήκες – αυτές οι αρετές τελικά θα κερδίσουν ceteris paribus.
