Τ194: Śaṅkara, προσφιλής μου φιλόσοφος

Τ194: Śaṅkara, προσφιλής μου φιλόσοφος

- in Ταυτότητα
0

1. Αυτά δεν είναι δικά μου λόγια, ούτε κάποιου Ινδού αλλά ενός Regis Chapman σε άρθρο του στο Διαδίκτυο. Μπορεί ο Τζουανγκ Τζου, ο μεγάλος Ταοϊστής να ανακηρύχθηκε ως ο πιο “κουλ” φιλόσοφος που σε ξυπνά με τις παραδοξολογίες της οξυδέρκειάς του, μα στην Κίνα έλειπε ο απόλυτος Μονισμός, η φιλοσοφία advaita, που επαναδιατύπωσε ο Ādi Śaṅkara ο πρώτος Śaṅkarācārya, κληροδοτώντας στην ανθρωπότητα (όχι μόνο στην Ινδία) το πληρέστερο και αρτιότερο φιλοσοφικό σύστημα για ευδοκία, ευημερία, ευμένεια, ευστάθεια κι ευτυχία.

2. Η βιογραφία του είναι πολύ απλή και σύντομη. Οι πανεπιστημιακοί με τους υπολογισμούς τους τον τοποθετούν κάπου στον 8ο αιώνα κε, μα μερικοί τον έσπρωξαν πιο πίσω γύρω στο 500 κε. Όμως η παράδοση των Śaṅkarācārya με τις 4 έδρες (Βορράς, Ανατολή, Νότος και Δύση, και μία ακόμα στο Νότο πιο πρόσφατη) τον τοποθετεί γύρω στο 500 πκε και μετά τον Βούδα.

Έζησε όλα και όλα 32 έτη. Γεννήθηκε στη νότια Ινδία και από μικρό παιδί έδειξε μεγάλη νοημοσύνη και ισχυρή τάση προς πνευματικότητα. Μαθήτευσε στον Govindapāda, ο οποίος ήταν μαθητής του Gauḍapāda και απορρόφησε γρήγορα και εύκολα τη Βεδική διδασκαλία.

Μετά έκανε τον περιβόητο γύρο της Ινδίας διδάσκοντας τις βασικές αρχές της Βεδικής Παράδοσης που είχαν λησμονηθεί και διαστρεβλωθεί σε διανοητικές διδαχές όπως Nyāya (λογική, επιστημολογία), αντιφατικά συστήματα όπως Sāṅkhya (εξελικτική δημιουργία) και πολλά άλλα, μερικά ανόητα, συστήματα, καθώς και περίπλοκες τελετουργίες και λατρευτικές σέχτες διαφόρων θεοτήτων (Śiva, Viṣṇu, Ganeśa κ.λπ., Lakṣmī, Pārvatī, Sarasvatī, κλπ.).

3. Σύμφωνα με τη μυθιστορηματική βιογραφία του, στα 8 διάλεξε τη ζωή μοναχού απειλώντας πως θα προσφερόταν σε κροκόδειλο αν οι γονείς του δεν του επέτρεπαν αυτή την πορεία. Μετά έκανε πολλά θαύματα, αντιμετώπισε πολλούς βίαιους εχθρούς που προσπάθησαν να τον σκοτώσουν μα πάντα γλίτωνε όντας, όπως πιστεύεται, θεία ενσάρκωση του Θεού Śiva (=Śaṅkara). Ίδρυσε τις 4 Έδρες (Pīṭha, Maṭha) και, όπως λέγεται, “έπεισε τους λογικούς με τη λογική και τους ανόητους με τον βούρδουλα”.

Σημασία όμως έχει το απαράμιλλο επίτευγμά του να αντλήσει από τους Βέδες και από τα διάφορα συστήματα που κυκλοφορούσαν ένα κοινό παρονομαστή και, να ξαναχτίσει ή ανακαινίσει το παλαιό οικοδόμημα της Βεδικής διδασκαλίας του Απόλυτου Μονισμού.

Αυτή βρίσκεται τώρα ενσωματωμένη στα επεξηγηματικά του σχόλια σε 12 κύριες Ουπανισάδες (Bṛhadāraṇyaka, Chāndogya, Taittiriya κλπ.), στη Bhagavad Gītā και στα sūtra του Bādarāyaṇa που είναι πλέον γνωστά ως Brahma-sūtra ή Vedānta-sūtra. Κι έγραψε συνόψεις της Βεδικής διδασκαλίας (Advaita Vedānta) και ύμνους σε μερικές θεότητες.

4. Η διδασκαλία/φιλοσοφία Vedānta Advaita συνοψίζεται πολύ απλά:-

Η μόνη αμετάβλητη πραγματικότητα είναι το brahman ‘Πνεύμα Απόλυτο’. Ο κόσμος, το σύμπαν, υπάρχει μα μόνο ως μεταβαλλόμενη εκδήλωση του Απολύτου.

Το brahman είναι ο Εαυτός του σύμπαντος (και όλων των αναρίθμητων συμπάντων). Ο Εαυτός του ανθρώπου (ātman) είναι ίδιος με τον Eαυτό του σύμπαντος (brahman) και με τον Eαυτό κάθε άλλου ανθρώπου. Oι διαφορές στον χαρακτήρα και σωματική διάπλαση είναι φαινομενικές και οφείλονται σε περιορισμούς (upādhi) που υπερεπιβάλλονται στις ιδιότητες του Εαυτού.

Στην άγνοια και λησμονιά ο άνθρωπος νομίζει τον εαυτό του πολύ διαφορετικό και κατώτερο, φορτωμένο με αδυναμίες, αισθήματα, διαθέσεις, επιθυμίες, πάθη, προσκολλήσεις, συνήθειες και ταυτίσεις. Αν και όταν κάποια ώρα ξυπνήσει από τη μηχανικότητα και τον ύπνο της καθημερινής ρουτίνας (δουλειά και οικογένεια), θα αναζητήσει βοήθεια από μία διδασκαλία (έναν δάσκαλο guru ή κάποια Σχολή) και με πρακτική μελέτη θα ξεκινήσει στην απελευθέρωση από την άγνοια, τη λησμονιά, τη συνήθεια και διαλύοντας τα εμπόδια θα επανέλθει στον Εαυτό του.

5. Η οδός της επιστροφής ή Αυτοσυνειδητοποίησης (ή Λύτρωσης mokṣa) συνεπάγεται πρακτικές σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πειθαρχημένης μαθητείας. Η εργασία της ανέλιξης αρχίζει με αναζήτηση άλλων ανθρώπων που γνωρίζουν και μπορούν να βοηθήσουν. Λέγεται “αγαθός παλμός”. Στην καλή συντροφιά τέτοιων ανθρώπων, με τη βοήθεια ενός δασκάλου (ή μιας Σχολής), ο αγαθός παλμός δυναμώνει και η μνημοσύνη ενισχύεται.

Τρεις είναι οι μεγάλες ευλογίες: γέννηση σε ανθρώπινη μορφή· επιθυμία για λύτρωση από την άγνοια· μαθητεία σε έναν σοφό δάσκαλο.

Μία βασική πρακτική είναι η διάκριση μεταξύ μόνιμου και παροδικού, αμετάβλητου και μεταβαλλόμενου, αληθινού και αναληθινού.

Μετά είναι οι 5 εξωτερικές ρυθμίσεις συμπεριφοράς: δεν βλάπτω· λέω την αλήθεια· δεν κλέβω· δε νοθεύω (πράγματα, σχέσεις και θεσμούς)· δεν επιθυμώ και δεν σωρεύω (ό,τι δεν χρειάζομαι).

Επιστρατεύονται ταυτόχρονα και οι έξι πολύτιμες πρακτικές: γαλήνεμα του νου· δάμασμα των συναισθημάτων κι επιθυμιών· ησυχασμός καθώς σταματούν περιττές δραστηριότητες και απολαύσεις· υπομονή ή καρτερία ενάντια σε κάθε αντιξοότητα· συγκέντρωση προσοχής (διαλογισμός, εστίαση προσοχής) και βαθμιαίος έλεγχος· πίστη, πεποίθηση για την αλήθεια της Ενότητας.

Με αυτές τις πρακτικές (και άλλες) δαμάζονται οι συνήθειες, οι επιθυμίες και ορμές και κάποια ώρα διαλύεται η άγνοια και ο άνθρωπος είναι ο Εαυτός του γνωρίζοντας πως δεν πεθαίνει όταν το υλικό σώμα καταρρέει.

Υπάρχουν και άλλες χρήσιμες απόψεις: οι τρείς μεγάλοι κόσμοι – ο αιτιακός της Φύσης, ο λεπτός με τις δημιουργικές δυνάμεις και ο υλικός με τα ενσαρκωμένα πλάσματα· τα τρία σώματα του Άτμαν (αιτιακό, λεπτό νοητικό και χοντρό υλικό) και τα τρία μεγάλα όργανα του νου με τα οποία συνδέεται με τους τρεις κόσμους κλπ. Αυτή σε συντομία είναι η μεγαλοφυΐα Śaṅkara.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *