Τ354: Καλές και κακές ιδιότητες

Στη συνθήκη συμβίωσης με άλλους σε μια κοινότητα δεν μπορούμε ν’ αποδεχθούμε την απρόσκοπτη, ελεύθερη εκδήλωση αρνητικών ιδιοτήτων.

Είναι ορισμένοι που πιστεύουν, πως καμιά ανθρώπινη ιδιότητα δεν πρέπει να θεωρείται αρνητική. Όλες οι ιδιότητες είναι ουσιαστικά συστατικά που μας κάνουν ανθρώπους και πρέπει να θεωρούνται όλες εξίσου σημαντικές. Το αλάτι είναι, λένε, αναγκαίο συστατικό στο φαγητό μα αν είναι υπερβολικό το χαλάει.

Το αλάτι δεν είναι αναγκαίο συστατικό. Αν ήταν αναγκαίο η Φύση θα το έβαζε από τη σύλληψή τους στα πράγματα που τρώμε . Εμείς το βάλαμε αρχικά για συντηρητικό, μετά μας άρεσε, το συνηθίσαμε και τώρα το θεωρούμε “αναγκαίο”!

Αυτή η αντίληψη σχετικότητας είναι σχετικά πρόσφατη, μερικοί λένε “Νεωτερική” (postmodern). Και όντως μπορείς να πεις, πως κάθε ιδιότητα που εκδηλώνεται από ανθρώπους είναι συστατικό στη φύση του.

Περηφάνεια, ζήλεια, απληστία, μίσος κλπ….

Μα είναι όλες φυσικές ιδιότητες;

Ας πάρουμε τη μοχθηρία, τη θέληση να κάνεις κακό σε άλλον άνθρωπο – να τον εξευτελίσεις, να τον πονέσεις, να τον κάνεις να υποφέρει. Είναι αυτή έμφυτη ιδιότητα; Πώς θα κρίνουμε;

Όταν κοιτάς ένα βρέφος 3 ή 6 μηνών, βλέπεις καθόλου εκδικητικότητα, κακία, σκληρότητα; Ναι, θα κλάψει, θα τσιρίξει, αν νιώθει ενόχληση και δεν θα ησυχάσει ωσότου η ενόχληση πάψει. Μα αυτό δεν είναι μοχθηρία.

Αυτό που βλέπεις είναι αθωότητα, αγνότητα, περιέργεια, χαμόγελο ή κλάμα, αλλά πάντα κάτι προς το απλό και καθαρό.

Θα περάσουν 16 ή 18 μήνες, θα έχει μάθει να περπατά και να λέει τα πρώτα λόγια όταν θα εκδηλώσει κτητικότητα και προσκόλληση. Και θα περάσουν και πολλοί άλλοι μήνες και θα έχει μάθει να λέει πολλά, προτού αρχίσει να εκδηλώνει ζήλεια, μοχθηρία, σκληρότητα.

Αλλά τώρα, ας πούμε στα 3 του, έχει μάθει τόσα και τόσα πράγματα από άλλους – γονείς, αδέλφια αν υπάρχουν, θείους, παππούδες, άλλα παιδιά στον δρόμο, στο πάρκο, στο νηπιαγωγείο. Μπορούμε να πούμε στα σίγουρα, πως αυτές οι ιδιότητες είναι συστατικά της φύσης του και όχι δάνεια ή μιμήσεις από το περιβάλλον, όπως και η γλώσσα;

Δεν νομίζω πως, σύμφωνα με το τι εκδηλώνει το βρέφος τους πρώτους 15 μήνες, η ανθρώπινη φύση έχει αρνητικές ιδιότητες – ζήλεια, κτητικότητα, μοχθηρία, οργή, σκληρότητα και παρόμοια.

Αλλά ας αγνοήσουμε αυτήν την άποψη και ας υποθέσουμε πως στον ψυχισμό μας υπάρχουν και αρνητικές ιδιότητες.

Στη συνθήκη συμβίωσης με άλλους σε μια κοινότητα δεν μπορούμε ν’ αποδεχθούμε την απρόσκοπτη, ελεύθερη εκδήλωση αρνητικών ιδιοτήτων. Δεν μπορώ εγώ να επιτίθεμαι σωματικά σε κάποιον άλλο, επειδή το πεθύμησα εκείνη την ώρα ή, έστω, επειδή ο άλλος είπε μια προσβλητική φράση. Δεν μπορώ να κλέβω τσάντες και πορτοφόλια, επειδή το βρίσκω πιο εύκολο από το να έχω μια κανονική δουλειά, έστω και ρουτίνας.

Οπότε η ανατροφή και η εκπαίδευση θα πρέπει να στοχεύουν στον περιορισμό τέτοιων εκδηλώσεων.

Και πρέπει να υπάρχουν νόμοι στην κοινωνία που να τις απαγορεύουν και να τιμωρούν τα άτομα που τις εκδηλώνουν κι έτσι προκαλούν ενόχληση και βλάβη σε άλλους. Αλλιώς η κοινωνική συμβίωση καταρρέει σε μόνιμη σύγκρουση, αταξία και χάος, καθώς ο καθένας και η καθεμιά κάνει ό,τι θέλει, όποτε θέλει, σε όποιον/όποια θέλει, εφόσον μπορεί κι έχει τα μέσα και την ευκαιρία.

Βέβαια, στο σύμπαν, από τη δική του άποψη, είναι αμφίβολο αν κάνει διαφορά είτε οι άνθρωποι εκδηλώνουν είτε δεν εκδηλώνουν αρνητικές ιδιότητες. Ολόκληρος ο πλανήτης Γη δεν είναι παρά ένα μόριο σκόνης στο σύνολο.

Αλλά κάνει διαφορά σε μας τους ανθρώπους. Δεν μπορούμε να ζούμε σε κάποια ευτυχία ή έστω ησυχία, αν δεν περιορίζονται τα αρνητικά των μανιακών δολοφόνων, σαδιστών, βιαστών, ληστών και όποιων άλλων κακοποιών.

Στην εποχή μας έχουμε εθιστεί στο ψέμα, στην απάτη, στην υποκρισία. Είναι πολύ παράξενη η κατάσταση αυτή – και ας είναι μόνο ως έναν βαθμό για την ώρα…