1. Όλο και συχνότερα συναπαντούμε τον όρο «κάρμα», όμως δίχως την ακριβή έννοια που έχει στον Ινδουισμό και πιο συγκεκριμένα στη Βεδική Παράδοση.
Η λέξη είναι karma σημαίνει «έργο, καθήκον, πράξη». Σημαίνει επίσης «λειτουργία, δράση, διαδικασία».
Αλλά είναι και τεχνικός όρος που αναφέρεται στο ψυχικό φορτίο που κουβαλούν οι άνθρωποι από μια ενσωμάτωση σε άλλη (σε θρησκευτικά ή φιλοσοφικά συστήματα όπως ο Bουδισμός, Ινδουισμός ή Vedānta). Σε συστήματα όπως οι Αβρααμικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός και Μωαμεθανισμός) σε όλες τις σύγχρονες σέχτες τους, ο όρος δεν έχει ισχύ ή νόημα, διότι πολύ απλά η μετενσωμάτωση δεν ισχύει.
Τι είναι αυτό το «ψυχικό φορτίο»;
2. Ας αρχίσουμε από την αρχή, ότι όλοι πρέπει να δράσουμε – έστω και αν είναι μόνο να φάμε ή να κοιμηθούμε και να ξυπνήσουμε. Ακόμα και η αναπνοή μας είναι δράση, δηλαδή «κάρμα». Ακόμα και η ομιλία και η σκέψη μας. Έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε αυτές τις δραστηριότητες.
Το κάρμα σχηματίζεται με τρεις τρόπους – μέσω σκέψης ή/και συναισθήματος (που στρέφεται σε άλλα όντα), μέσω ομιλίας και μέσω δράσης με τα σωματικά μέλη (μετακίνηση, χειρισμός, γράψιμο, κόψιμο, περπάτημα, σεξ κ.λπ.).
Το κίνητρο και η ποιότητα των πράξεων μας (σκέψης, ομιλίας, δράσης, όπως στην προηγούμενη παράγραφο) είναι αυτό που μετράει και αποθηκεύεται στο μέρος του λεπτού σώματος (ή ψυχής, ή νου) που επανενσωματώνεται. Στη δική μας δυτική παράδοση (στη φιλοσοφία ή ψυχολογία) δεν υπάρχουν ακριβείς όροι. Αυτό είναι το «ψυχικό φορτίο», όπως το ονόμασα, και αυτό μόνο θα επανενσωματωθεί στο κατάλληλο πρόσωπο ανθρώπου ή άλλης μορφής ύπαρξης και στις κατάλληλες συνθήκες.
3. Αυτή είναι μια άποψη του κάρμα. Υπάρχει μια ακόμα που πρέπει να αναφερθεί πριν προχωρήσουμε παρακάτω.
Λέγεται πως κάθε άνθρωπος ενσωματώνεται σε αυτόν τον κόσμο για να εκτελέσει ένα έργο. Αυτό σχετίζεται πάντα με τη βελτίωση της ενσωματωμένης μορφής του (δηλ. του εαυτού του), της κοινωνίας, της ανθρωπότητας.
Μα συνήθως, ως επί το πλείστον, τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων, το αγνοούν αυτό το έργο (=κάρμα) και στρέφονται σε άλλες επιδιώξεις με κύριο στόχο την προσωπική καλοπέραση.
Όλο αυτό που αγνοούν γίνεται το κάρμα τους και θα το συναντήσουν στο μέλλον, σε μια ή άλλη μελλοντική ενσωμάτωση. Και θα συνεχίσουν να (μετ-)ενσωματώνονται ωσότου εκτελεστεί πλήρως το έργο τους.
Είναι, λοιπόν, παράξενο και ειρωνικό, ο όρος κάρμα (έργο/δράση) να υποδείχνει αδράνεια ή μη εκτέλεση έργου! Αλλά η ζωή μας είναι γεμάτη παραξενιές.
Σε αυτή τη θεώρηση, κάρμα είναι το κατάλοιπο του έργου, ένα είδος χρέους, που κάποια ώρα θα πρέπει να εκτελεσθεί πλήρως (το χρέος να αποσβεσθεί) και ο άνθρωπος να λυτρωθεί.
4. Η άλλη θεώρηση είναι πιο αναλυτική.
Ειπώθηκε πως εκείνο που μετράει είναι το κίνητρο και η ποιότητα της όποιας πράξης (σωματικής δράσης, ομιλίας και σκέψης ή/και συναισθήματος).
Αν το κίνητρο είναι εγωιστικό και δεν λαμβάνει υπόψη άλλα πλάσματα μα επιδιώκει την προσωπική ικανοποίηση του δράστη, η πράξη δεν είναι καλή. Όταν η πράξη λαμβάνει υπόψη της τα άλλα πλάσματα και γίνεται για όφελος τους ή τουλάχιστον χωρίς να προκαλεί βλάβη σε αυτά, η ποιότητα είναι καλή.
Όπως καταλαβαίνετε, καλές είναι οι αλτρουιστικές, αμερόληπτες, δίκαιες, έντιμες κι ευγενείς πράξεις. Κακές είναι οι αντίθετες που αποβλέπουν αποκλειστικά στην προσωπική ικανοποίηση.
Η ποιότητα καλών και κακών πράξεων αποθηκεύεται ως ψυχικό φορτίο και αποφασίζει τον χαρακτήρα που θα έχει το άτομο στην επόμενη ενσωμάτωση. Στη Βεδική Παράδοση αυτό το ψυχικό απόθεμα λέγεται SAŇCITA.
Μα συγχρόνως αποφασίζεται το πού θα ενσωματωθεί το άτομο, δηλαδή σε ποιες συνθήκες. Καλές πράξεις θα οδηγήσουν σε καλές συνθήκες και κακές πράξεις σε κακές. Έτσι, λοιπόν, οι συνθήκες στις οποίες γεννιόμαστε είναι αποτέλεσμα των πράξεών μας. Όλα όσα συναντούμε στη ζωή (γονείς και υλικές συνθήκες, σχολεία, κοινωνικές συνθήκες κ.λπ.) είναι αποτέλεσμα των παρελθοντικών πράξεών μας. Αυτό το αποτέλεσμα, δηλαδή οι εξωτερικές συνθήκες και τα γεγονότα, στη Βεδική Παράδοση λέγεται PRĀRABDHA.
5. Αλλά τίποτα δεν είναι πλήρως προκαθορισμένο. Ο τρόπος με τον οποίο συναντά ένας άνθρωπος ένα πρόσωπο ή περιστατικό θα τροποποιήσει το ψυχικό φορτίο του και θα καθορίσει το μέλλον του, δηλαδή τον μελλοντικό χαρακτήρα του και τις μελλοντικές συνθήκες όπου θα ενσωματωθεί. Κι έτσι τροποποιείται το μέλλον.
Με καλή συντροφιά και με νέα γνώση η τροποποίηση θα είναι προς το καλό και τη λύτρωση από κακό φορτίο και κακές συνθήκες. Μα η όλη διαδικασία παίρνει χρόνο, πολλές (μετ-)ενσωματώσεις, και χρειάζεται να έχει κάποιος καλή συντροφιά γνωστικών ανθρώπων.
