1. Στη Φιλοσοφία και στην Ιστορία οι σύγχρονοι συγγραφείς έχουν επινοήσει διάφορες κατηγορίες κι εποχές μα δεν συμφωνούν όλοι σε όλα, διότι ο καθένας υιοθετεί διαφορετικά κριτήρια.
Ο Μεταμοντερνισμός είναι γενικά αποδεκτός από το τέλος του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου αν και μερικοί συμπεριλαμβάνουν και τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο με το Μεγάλο Κραχ του 1929 και την τρομερή ανεργία που χτύπησε τις εκβιομηχανισμένες χώρες στη δεκαετία 1930. Αυτή ήταν η δεύτερη μεγάλη απογοήτευση στον 20ο αιώνα, που επικύρωσε την πρώτη απογοήτευση με τις τρομερές σφαγές του πολέμου 1914-18, τη Ρωσική Επανάσταση και την πτώση των μεγάλων βασιλικών Οίκων ή Δυναστειών και τις αλλαγές συνόρων σε όλη την Ευρώπη. Τώρα, με το κραχ, είχε πληγεί και η Αμερική οικονομικά και κοινωνικά.
Σαν αποτέλεσμα εγέρθηκε αμφιβολία για την επιστημονική μέθοδο και την τεχνολογία, για τη λογική και, ακόμα περισσότερο, για την Ηθική. Άρχισε να κυριαρχεί μια αβεβαιότητα και η πίστη στο Τυχαίο. Και ήρθε και ο Μηδενισμός.
2. Ο Μηδενισμός (ή Nihilism νιχιλισμός) έχει ως βασική και κύρια ιδέα του την αντίληψη πως η ζωή δεν έχει νόημα ή σκοπό. Αλλά πρέπει να σημειωθεί πως δεν είναι μια καινούρια μοντέρνα ή μεταμοντέρνα θεώρηση της ζωής. Πριν εξετάσουμε την ιστορική πορεία της είναι χρήσιμο να έχουμε μια ευρύτερη θέα της Σύγχρονης Εποχής που, κατά ορισμένους, αρχίζει με τον Διαφωτισμό και τη Βιομηχανική Επανάσταση στο δεύτερο μισό προς τα τέλη του 18ου αιώνα και συμπεριλαμβάνει την Αμερικανική Επανάσταση και τη Γαλλική. Η πρώτη ήταν εξέγερση εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών από τους κατοίκους (= εποίκους) της Βορείου Αμερικής, κυρίως Βρετανών(!), ενώ η δεύτερη ήταν εξέγερση των λαϊκών στρωμάτων στο Παρίσι κατά του συντηρητικού και καταπιεστικού απολυταρχικού βασιλικού καθεστώτος. Αλλά και στις δύο τονίζονταν τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Άλλοι τοποθετούν την απαρχή της Σύγχρονης Εποχής στην Αναγέννηση, που συμπεριλαμβάνει και την ανακάλυψη της Αμερικής (1492) και ξετυλίγεται στην Επιστημονική Επανάσταση στον 16ο και τον 17ο αιώνα.
Ουσιαστικά, η 2η Βιομηχανική Επανάσταση στον 19ο αιώνα και η εδραίωση των επιστημών σηματοδοτεί τη Μοντέρνα Εποχή ως το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
3. Ο Μηδενισμός πάει πολύ πίσω, στην αρχαιότητα, στην Ελλάδα, στην Ινδία και Κίνα, σίγουρα, όπου βρίσκουμε κείμενα δηλωτικά του άλογου και άσκοπου της ζωής, μα και του τυχαίου και του υλισμού (ή αθεϊσμού).
Παρότι ο Βούδας, για παράδειγμα, δίδαξε την πνευματική άποψη του ανθρώπου, παρότρυνε τους μαθητές του να απαρνηθούν τις υλικές απολαύσεις και οι ακόλουθοι του ίδρυσαν μια νέα θρησκεία, εντούτοις βρίσκει κανείς τα σπέρματα του Μηδενισμού σε ορισμένα στοιχεία της διδασκαλίας του.
Σε αυτά επικεντρώθηκε ο Arthur Schopenhauer (1788-1866) στις αρχές του 19ου αιώνα για να συγκροτήσει τη φιλοσοφία του, απαισιοδοξίας και νιχιλισμού. Πήρε τις ιδέες του nirvāna (=σβήσιμο, ανυπαρξία, τίποτα), της μη-προσκόλλησης, μη-απόκτησης, μη-ταυτότητας ή μη-εαυτού, ως βάση για τη δική του γενικευμένη θεώρηση – παρότι μελέτησε και τις Ουπανισάδες που, όπως έγραψε, του έδωσαν μεγάλη παρηγοριά. Αλλά τα βουδιστικά στοιχεία έδωσαν το γενικό πνεύμα άρνησης. Και αυτό θεμελίωσε τη διδασκαλία πως ‘η θέλησή μας για ζωή είναι μια άσκοπη, άλογη, επώδυνη ορμή’.
Πιο απλά η ζωή δεν έχει ουσιαστικό νόημα ή ιδιαίτερη αξία και είναι δίχως σκοπό.
4. Ο Friedrich Nietzsche (1844-1900) επηρεάστηκε βαθύτατα από τον Σοπενχάουερ μα είχε αμφίρροπη θεώρηση. Αφενός πίστεψε πως ο άνθρωπος έχει σκοπό στη ζωή, αφού είναι η γέφυρα ανάμεσα στο ζώο και τον υπερ-άνθρωπο. Αφετέρου, όμως, πρέσβευε πως ο ‘Θεός πέθανε’ καθώς οι επιστήμες αποδεκάτισαν τους μύθους της θρησκείας και δεν άφησαν όρθια την παλαιά βέβαιη θεώρηση ‘ο Θεός έπλασε τα πάντα και την αιώνια τάξη στο σύμπαν’.
Η ζωή των εκατομμυρίων των κοινών ανθρώπων έμενε δίχως νόημα! Σύμφωνα με τον Νίτσε, οι παλιές αξίες όλες στη θρησκεία και ηθική έπρεπε να κατεδαφιστούν και να εγερθούν νέες, ανάλογα με το όραμα του κάθε ατόμου, μα, φυσικά, βασισμένες στην πρόοδο των επιστημών. Έτσι εδραιώθηκε ο ατομικισμός ως μια κύρια αξία καθώς και τα δικαιώματα του ατόμου.
ΑΛΛΑ, όπως ήδη ανέφερα, στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα και αυτή η νέα βεβαιότητα διαβρώθηκε ριζικά με την έλευση των πυρηνικών όπλων, την κοινωνική και οικονομική αστάθεια και το Τυχαίο. Έτσι ο μηδενισμός κέρδισε νέο έδαφος στον Μεταμοντερνισμό.
